PRZYCZYNY UPADKU POWSTANIA LISTOPADOWEGO:

Dysproporcja walczących sił. Choć car dysponował większą ilością wojsk, to jednak przez długi czas nie mógł być pewny zwycięstwa. Rosjanie dysponowali zdecydowanie lepszym uzbrojeniem. Oddziałom polskim często brakowało broni.

Dowództwo powstania powierzono nieodpowiednim osobom - generałowie Józef Chłopicki, Jan Krukowiecki, Jan Skrzynecki. Nie wierzyli oni w sukces końcowy i dlatego szukały możliwości jego zakończenia. Ponadto w trakcie walk uwidocznił się brak koordynacji działań.

Nie szukano też poparcia u innych państw. Zapewne mocarstwa i tak nie interweniowałyby w sprawie powstańców.

Rząd i sejm nie chciały, a opozycja nie potrafiła wykorzystać sprawy chłopskiej. Chłop-żołnierz walczył za ojczyznę, ale już masy chłopskie pozostały obojętne na powstanie.

SKUTKI POWSTANIA LISTOPADOWEGO:

Upadek powstania zapoczątkował silny proces rusyfikacji w wielu dziedzinach życia.

Car Mikołaj I zlikwidował konstytucję Królestwa Polskiego z 1815 roku. W jej miejsce wprowadził 14 lutego 1832 roku Statut Organiczny. Na jego mocy Królestwo Polskie miało odrębność administracyjną. Ponadto mowa w nim była o ogólnym utrzymaniu swobód obywatelskich i utworzeniu Stanów Prowincjonalnych. Z czasem Statut Organiczny stał się jednak dokumentem nic nie znaczącym, bowiem car nie przestrzegał zapisów tam umieszczonych.

Wielkie represje spadły na przywódców i uczestników powstania listopadowego. Część żołnierzy została wcielona do armii rosyjskiej, pozostali zaś wysłani na Syberię lub Kaukaz. Przywódcy przeważnie zostali skazani "za zdradę stanu" na karę więzienia i ciężkie roboty, ale spora grupa zdołała wcześniej wyemigrować. Skonfiskowano im jednak majątki.

W 1833 roku wprowadzono stan wojenny. Trwał w sumie 25 lat. Oznaczało to, że administrację cywilną podporządkowano naczelnikom wojennym. Była to odpowiedź cara na odnawiającą się działalność niepodległościową wśród Polaków.

Uniwersytet Warszawski oraz Towarzystwo Przyjaciół Nauk zamknięto. Sporo zbiorów naukowych zostało przewiezionych do Petersburga. Ponadto zamknięto Uniwersytet Wileński i liceum w Krzemieńcu.

Zdobywca Warszawy - hrabia Iwan Paskiewicz został namiestnikiem Królestwa. Otrzymał tytuł księcia warszawskiego. Rada Administracyjna została zachowana, ale przewagę w niej zyskali zwolennicy cara i Rosji. Z czasem jednak Rada Administracyjna stała się organem wykonawczym namiestnika. Zmniejszono do trzech liczbę komisji rządowych (sprawiedliwości, spraw wewnętrznych i duchownych, przychodów i skarbu). Na ich czele stali już dyrektorzy główni, a nie jak dotąd ministrowie.

W 1839 roku spod kompetencji Rady Administracyjnej wyłączono sprawy szkolne. Utworzony został warszawski okręg naukowy, który był podległy pod Ministerstwo Oświaty znajdujące się w Petersburgu.

Do armii rosyjskiej rekrutowano żołnierzy z obszaru Królestwa. Polacy odbywali długoletnią służbę zazwyczaj na Kaukazie lub stepach kazaskich. Szacuje się, że w ciągu 20 lat powołano około 200 tysięcy mężczyzn.

Wprowadzono rosyjski podział administracyjny - województwa zostały przemianowane na gubernie.

W latach czterdziestych XIX wieku wprowadzono rosyjski system monetarny (ruble i kopiejki) a także rosyjski kodeks karny.

W Warszawie wybudowano Cytadelę. W jej X Pawilonie utworzono słynne polityczne więzienie. Tam obradowała też Stała Komisja Śledcza.

Na koszt narodu polskiego rozpoczęto budowę twierdz Modlin (czyli "Nowogieorgiewsk") oraz Dęblin (czyli "Iwangorod"). Ich zadaniem była ochrona zachodnich granic Rosji. Ponadto ze Skarbu Królestwa pobierano wysoką kontrybucję, a także narzucono obowiązek finansowania armii okupacyjnej.

Represje objęły również kler katolicki. Zaczęto też wcielać Kościół unicki do Cerkwi prawosławnej.

Na Litwie, Ukrainie oraz Białorusi ostre represje wobec Polaków. Około 50 tysięcy rodzin drobnoszlacheckich zostało przesiedlonych w głąb Rosji.

ZNACZENIE POWSTANIA LISTOPADOWEGO:

Powstanie miało wpływ na kształtowanie się świadomości narodowej wśród poszczególnych warstw społecznych. Przede wszystkim szlachta zrozumiała jak istotną rolę odgrywa uregulowanie kwestii chłopskiej.

Armia powstańcza przez 10 miesięcy walczyła z największą ówczesną potęga militarną Europy. W sumie po stronie polskiej było około 140 tysięcy uczestników. W trakcie starć talent dowódczy oraz strategiczny zaprezentowali m.in. Józef Bem oraz Ignacy Prądzyński.

Car angażując siły w tłumienie powstania listopadowego, nie wysłał armii rosyjskiej do Belgii. W efekcie kraj ten odzyskał niepodległość.

Królestwo Polskie opuściło około 8-9 tysięcy powstańców, z których około 2/3 wyemigrowało do Francji, a reszta przeważnie do Anglii, Szwajcarii oraz Stanów Zjednoczonych. Przyjmuje się, że od roku 1831 - tzw. Wielka Emigracja.

Powstanie listopadowe było inspiracją dla wielu twórców żyjących w XIX wieku - przede wszystkim oddźwięk walk można było znaleźć na kartach literatury.

Papieża Grzegorz XVI wydał 9 czerwca 1832 roku encyklikę "Cum primum". Napomniał w niej polskich biskupów oraz duchowieństwo. Twierdził, że powinni podporządkować się zaborcom i zachęcać do tego całe społeczeństwo.

Umiędzynarodowienie sprawy polskiej. Na początku powstania oddziały rosyjskie były witane chorągiewkami z napisem "Za naszą i waszą wolność". Emigracja popowstaniowa kultywowała to hasło.