Rola olimpijskich igrzysk w starożytnej Grecji.

Igrzyska Olimpijskie w kulturze Grecji goszczą już od roku 776 p.n.e., kiedy to pierwszy raz się one odbyły w Olimpii ( pewne źródła podają też Pisę). Była ona miejscem kultu oraz składania ofiar bogu Jowiszowi oraz innym bogom.

W wyniku działania pierwotnych mieszkańców Elidy (nazwa państwa, w jakim położona była Olimpia) jak też Elów (inaczej elowie), którzy zdobyli ów kraj, Igrzyska Olimpijskie zdobyły świetność i popularność pośród greckich państw.

Igrzyska Olimpijskie były wyjątkowo ważnym, jak również stałym punktem w greckim kalendarzu, który był właśnie liczony według kolejnych Igrzysk Olimpijskich, poczynając od roku 776 p.n.e. Potwierdzeniem na to jest fakt, że na organizowane Igrzyska Olimpijskie przyjeżdżali przedstawiciele wszystkich kolonii i państw greckich. Igrzyska Olimpijskie posiadały także potężny wpływ na trwające na terenie Grecji konflikty, wszystkie mianowicie konflikty w Grecji przerywano na czas Igrzysk Olimpijskich, zaś żadne greckie państwo nie miało prawa zbrojnie napaść na Elidę. Sam król kierował odbywającymi się igrzyskami, a poddani jego byli odpowiedzialni za zapewnienie bezpieczeństwa uczestnikom Igrzysk.

Taki właśnie sposób jak i tak wielkie zaangażowanie w sprawy organizacji Igrzysk Olimpijskich świadczyć może o wyjątkowo ważnej roli, którą Igrzyska Olimpijskie spełniały w Grecji starożytnej oraz o odpowiedzialności, która spoczywała na tych, którzy je organizowali. Odpowiedzialność owa była tym jeszcze większa, że na okres Igrzysk, to niewielkie miasteczko, jakim wówczas była Olimpia, stawało się sportowym i kulturalnym centrum hellenistycznego świata.

Jak już wcześniej nadmieniono, miejsce rozgrywania Igrzysk było zarazem miejscem religijnego kultu Greków. We wczesnym okresie to znaczy podczas pierwszych oraz kilku bądź może kilkunastu następnych Igrzysk (żadne ze źródeł nie podaje konkretnej liczby) sportowe zawody - Igrzyska znajdowały się w składzie religijnych obrzędów, w zasadzie zaś rozgrywane były już po zakończeniu tych obrzędów. Z biegiem jednak czasu oraz kolejnych Igrzysk, te religijne uroczystości zeszły trochę na plan dalszy zaś punktem głównym stały się wówczas Igrzyska. Oznaczało to ogromne zwiększenie tak już dużej roli Igrzysk Olimpijskich w życiu tamtejszych Greków.

Igrzyska a właściwie dyscypliny, jakie tam rozgrywano ewoluowały z czasem. Na początku Igrzyska polegały jedynie na biegach od startu po metę. Jednak od początku już rozróżniano wiele rodzajów owych biegów, np.: bieganie od startu do mety oraz raz jeszcze do startu, albo podobne tylko różniące się ilością powtórzeń tego biegu.

W następnym etapie do programu Igrzysk włączono również tzw. "pentatlon", to znaczy ówczesny pięciobój. W skład jego wchodziły: bieganie, skakanie, rzut krążkiem (diskos), rzucanie do tarczy włócznią, wreszcie mocowanie się. Ktoś kto chciał aby go uznano za zwycięzcę, we wszystkich tych pięciu konkurencjach musiał zająć pierwsze miejsca. Ilość ćwiczeń oraz ich różnorodność ciągle wzrastały z biegiem czasu. Tak więc, rozgrywane siłowanie uznane zostało za odrębną dyscyplinę, w 688 roku p.n.e. wprowadzona została walka na pięści, zaś osiem lat potem (674 r. p.n.e.) gonitwa w wozach czterokonnych. Gonitwy te były pewnego rodzaju sportem szlacheckim, ponieważ utrzymanie owego zaprzęgu wymagało potężnych nakładów pieniężnych. Co dziwne podczas tych zawodów było to, iż za zwycięstwo nagrodę otrzymywał nie jak to by mogło się wydawać ten, który powoził rydwanem, ale jego właściciel. Następnym przykładem ewolucji olimpijskich dyscyplin stały się wyścigi konne połączone z zapaśnictwem oraz walką na pięści (pankration), które wprowadzono w 648 roku p.n.e. Natomiast pierwsze zapasy chłopców pojawiły się w 632 roku p.n.e. Ewolucja olimpijskich dyscyplin pozwalała uczestnikom bardziej wszechstronnie zaprezentować umiejętności na olimpijskiej arenie oraz zdobyć sławę, a w związku z tym pieniędzy jak też poszanowanie pośród mieszkańców swojej polis oraz całego państwa Greckiego.

Uroczystości Igrzysk Olimpijskich podobnie jak dzisiaj odbywała się raz na cztery lata, ok. II pełni księżyca, po przesileniu letnim dnia i nocy. Heroldowie wówczas zapowiadali powszechny pokój, zawieszenie jakichkolwiek sporów, niesnasek czy też napadów zbrojnych. Przez calutki miesiąc gdy rozgrywały się Igrzyska nie wolno było na Peloponezie używać broni (jakby nie patrzeć na to, był to taki jedyny czas, gdy Helloci mieszkający w Sparcie wreszcie mogli spokojnie spać to znaczy Spartiatom nie wolno było przeprowadzać wojskowych "ćwiczeń" na nich). Istniało jednak pewne zabezpieczenie, jakie gwarantowało praktycznie w 100 procentach to, iż żadne z państw nie użyje w danym czasie broni. Chodzi tutaj o wykluczenie danego kraju z Igrzysk, zaś żaden z jego obywateli nie mógł się pokazać w Olimpii. Zwracając uwagę na prestiż jak też powagę, z którą traktowano Igrzyska, żadne raczej państwo nie podejmowało ryzyka użycia broni. Tak samo było z ewentualnym zakłócaniem spokoju na terenie Olimpii w czasie Igrzysk: wówczas dany osobnik zapłacić musiał bardzo wysoką pieniężną karę.

Odnośnie samej areny, gdzie rozgrywały się Igrzyska wiemy wyjątkowo dużo, zwłaszcza dzięki uczonym niemieckim. Najważniejszą częścią terenu, na którym Igrzyska się rozgrywały był tak zwany Altis, to znaczy święty gaj. Posiadał on czworoboczny kształt, otoczony zaś był murem, rosły na jego terenie platany oraz oliwne drzewa. Zaś na wschód od wspomnianego świętego gaju znajdowała się natomiast dla zapaśników arena, stadion oraz hyppodrom to znaczy tor wyścigowy.

Z kolei na lewo od świętego gaju znajdowało się drzewo oliwne, z jego liści robiono wieńce dla udekorowania zwycięzców. Ludowe podanie mówiło, że sam Herkules je zasadził.

W kolejnym okresie dobudowane zostały w tym świętym gaju liczne świątynie: dla Hery, Zeusa, nawet dla Pelopsa. Znany nam jest także wyjątkowo dokładny opis samej świątyni Zeusa. Położona ona była pośrodku tego świętego gaju, jej ołtarz miał aż 60 kroków obwodu oraz 6-8 m. wysokości. Ponieważ co roku na ołtarzu pozostawały popioły spalonych tam ofiar, był on coraz to wyższy i zaczął przypominać coś na kształt usypanej z ziemi oraz popiołu mogiły. Zarówno z ołtarzem jak też ze świątynią Zeusa były związane bardzo specyficzne rytuały. Na przykład: wróżenie z dymu i z płomieni, wydobywających się z ofiar, jakie tam się paliły i odczytywania z nich jaka jest wola Jowisza. Naprzeciwko ołtarza rozpościerała się specjalnie zbudowana platforma, z jakiej można było się przyglądać wszystkim obrzędom. Oczywiście czynić to mogli tylko nieliczni, w zasadzie zaś tylko delegaci greckich państw i takie osoby, które w społeczeństwie cieszyły się wyjątkowo wielkim szacunkiem.

Organizowane Igrzyska Olimpijskie posiadały również konkretny wpływ na grecką kulturę starożytną. Arena Igrzysk stała się doskonałym miejscem dla różnych artystów dla tworzenia albo odwzorowywania poszczególnych sylwetek zawodników a także później tworzenia na podstawie ich rzeźb, z jakich jak wiadomo powszechnie słynęli Grecy. Rzeźbiarzom dodatkowo sprawę ułatwiał fakt, że zawodnicy podczas większości rozgrywanych konkurencji występowali zupełnie nago. Obrazy pochodzące z Igrzysk występowały jednak nie tylko pod postacią rzeźb. Obrazy te znajdowały się na obrazach lub wazach, (z których niestety żadne oryginały nie zachowały się do czasów współczesnych). Twórczość dotycząca Igrzysk miała także literacką formę, która to przedstawiana była podczas, w zasadzie zaś przed albo już po zakończeniu Igrzysk na arenie, na jakiej wcześniej walczyli sportowcy. Można więc powiedzieć, iż kolejną olimpijską dyscyplina stał się literacki język. Olimpijskie Igrzyska były w starożytnej Grecji czymś bardzo wyjątkowym, prowadziły do zjednoczenia wszystkich mieszkańców, znacznie wzmacniały wśród nich wielkie poczucie jedności, a także przynależności do tego samego społeczeństwa. To właśnie dzięki Igrzyskom Olimpijskim wzrastała duma narodowa wśród Greków, kiedy widzieli te wszystkie poselstwa przybywające z najodleglejszych nawet kolonii lub prowincji Grecji starożytnej, przepych, bogactwo kolorów oraz rodzajów strojów przybywających poselstw. Obok Igrzysk Olimpijskich również odbywały się w Delfach Igrzyska pythyjskie. Te Igrzyska były raczej Igrzyskami ducha oraz języka, ponieważ na nie przybywali przede wszystkim rzeźbiarze, poeci i malarze. Poeci głosili oraz śpiewali swe pieśni a także poematy dotyczące uczestników Igrzysk, zaś Ci rzeźbiarze i malarze urządzali wystawy oraz prezentacje swych dzieł.

Specjalne natomiast zawody rozgrywały się dla licznych kompozytorów, jacy to swoje utwory wygrywali na flecie ku czci Apollina; zwycięzca tychże zawodów otrzymywał wieniec z liści laurowych. Inne zaś Igrzyska odbywały się także w Argolidzie, w Kleonai.

Organizowano je dwa razy podczas każdej olimpiady: pierwszy raz w lecie, drugi raz w zimie (tak jak obecnie się to dzieje). Natomiast czwarte Igrzyska starożytnej Grecji miały miejsce w Istmie, w okolicach Koryntu i były na cześć boga Posejdona. Jednak pomimo wszystko rolę największa w świecie starożytnych Greków odgrywały Olimpijskie Igrzyska. One to wywierały największy wpływ na rozwój, kulturę, zachowanie oraz dumę Grecji. Nie znaczy jednak to, iż inne z powyżej wymienionych Igrzysk miały dużo mniejszy wpływ na grecką kulturę czy też inny z wyżej wymienionych czynników. Dzisiaj nie możemy tego jednoznacznie stwierdzić. Natomiast bezsprzecznie możemy powiedzieć, że Igrzyska Olimpijskie czy też inne, jakie wówczas rozgrywano w Grecji w poważnym stopniu, a co najważniejsze pozytywnym stopniu wpływały na rozwój, kulturę, zachowanie a także narodową dumę Greków oraz samej Grecji.