Charakterystyczną cechą ustroju starożytnej Grecji było państwo - miasto, zwane polis. Zajmowało niewielki obszar i posiadało specyficzną formę rządów. Władza należała tu do ludu, który miał obowiązek walki i obrony swojego polis. Na zgromadzeniach decydowano o głównych sprawach państwa, w sprawie wypowiedzenia wojny jak i wybudowania świątyni. Demokracja ateńska był to ustrój polityczno - społeczny, gdzie wszelkie ważne decyzje podejmowano za zgodą wszystkich obywateli. Nazwa ustroju pochodzi od słowa demos, co znaczy lud oraz kratos, oznaczające władzę. Władzę w Atenach na początku sprawowali ludzie z bogatych rodzin, stąd ustrój ten określano mianem "rządów oligarchii". Najważniejszym urzędnikiem wybieranym na jednoroczną kadencję był archont, który zajmował się sądem. Sprawy wojskowe należały do polemara. Sprawy ludności nie arystokratycznej reprezentowali specjalni urzędnicy, których urzędy były kadencyjne. Areopag (rada państwa) pełniła funkcje wykonawcze. Czuwała nad wszystkimi sprawami państwowymi, wybierała archontów, kontrolowała urzędników i miała kompetencje sądownicze. Rządy arystokratyczne cechowało bezprawie, nadużycia oraz przekładanie interesów grupy rządzącej nad innymi. Pierwszą próbą ograniczenia ich rządów było spisanie prawa zwyczajowego przez Drakona w 621 rok p.n.e., które charakteryzowało się niezwykłą surowością. Kara śmierci groziła nawet za kradzież jarzyn czy owoców z ogrodu. Napięcia społeczne w Atenach coraz bardziej się nasilały. Dopiero gdy archontem został Solon w 594 roku p.n.e. zaprowadzono gruntowne reformy w państwie. Zniesiono zadłużenie kraju. Nadano wolność niewolnym chłopom, ale nie wprowadzono ich do społeczności obywateli. Dokonano podziału społeczeństwa na podstawie pięciu klas majątkowych. Według jego reformy sprawowanie urzędu państwowego zależało od posiadanego dobytku, a nie pochodzenia rodowego. Umorzono dług prywatny i publiczny. Wykupiono wszystkich dłużników sprzedanych w niewolę. Zaprowadzono reformę monetarną i zakazano eksportu zboża. Wprowadzono system rządów prawa, które stało nad obywatelem i każdą jednostką. Najprawdopodobniej utworzył on Radę Czterystu, czyli radę państwową składającą się z 400 członków. Za jego czasów powołano Sąd Ludowy (heliaja) i Sąd Przysięgłych. Część społeczeństwa niezadowolona z reform Solona poparła Pizystrata, który zapoczątkował okres tyranii. Za rządów Pizystrata i jego synów (Hippiasza i Hipparcha) nastąpił etap rozkwitu i wzmocnienia Aten, ale rosło powszechne niezadowolenie. Stanowiska obsadzano zaufanymi ludźmi, zmniejszyła się rola arystokracji. Funkcjonowało Zgromadzenie Ludowe i Rada Czterystu. Sukcesem było to, że umiejętnie pogodzono silną władzę z normalnym funkcjonowaniem organów państwowych. Klejstenes doprowadził do obalenia tyranii i wprowadzenia demokracji ateńskiej, stąd uważany jest za ojca demokracji ateńskiej. Zastąpił podział rodowy podziałem terytorialnym. Przeprowadzono reformę administracji dzieląc kraj na 10 fyl. Wielkie rodziny arystokratyczne przestały odgrywać główną rolę w polityce. Attyka została podzielona na miasto, strefę wybrzeża i wnętrze. Z każdej fyli wybierano co roku 50 przedstawicieli, którzy wchodzili w skład Rady Pięciuset, która zajmowała się polityką zagraniczną, administracją i pracami eklezji - zgromadzenia. Ważniejsze decyzje zapadały za zgodą większości obywateli w zgromadzeniu ludowym, czyli eklezji. Od początku V wieku p.n.e. znaczenie areopagu malało, a jego zadania polityczne przejęła Rada Pięciuset. Areopag pozostał trybunałem sądowym w sprawach o morderstwo. Z czasem władza wykonawcza trafiła do 10 strategów. Powstał ostracyzm, czyli sąd skorupkowy, który polegał na tym, że obywatele na glinianych skorupkach pisali nazwisko osoby, która zagrażała państwu. Wymierzana kara polegała na 10 - letniej banicji. Mienie wygnanego obywatela nie ulegało konfiskacie, a po tym okresie nadal miał swoje prawa polityczne i obywatelskie. Z początków funkcje urzędnicze wiązano tylko z zaszczytem i honorem, a potem ze sprawowaniem urzędu wiązało się wynagrodzenie pieniężne. Politycy ponosili odpowiedzialność za każdą decyzję podjętą w czasie swojej funkcji, a lud mógł orzekać o ich pracy. Cechą demokracji ateńskiej był bezpośredni udział obywateli w polityce. Nad każdą ustawą publicznie dyskutowano, a każdy obywatel mógł zabrać głos i zaproponować uchwałę. Ustrój demokracji ateńskiej miał swoje wady i zalety. Większość historyków uważa, że zapoczątkował rozwój współczesnego ustroju demokratycznego. Ważne było to, że w życiu politycznym mógł brać udział każdy obywatel. Reformy zaprowadzane przez Solona, Klejstenesa, Temistoklesa, Efialtesa czy Peryklesa przyczyniły się do ugruntowania systemu demokracji.
