1. Italia - charakterystyka regionu
- Ludność Italii była o wiele bardziej zróżnicowana niż bardzo jednolicie etniczna ludność Grecji. Italię zamieszkiwali głównie Italikowie - lud indoeuropejski przybyły zza Alp w ciągu II tysiąclecia p.n.e. Prócz tego plemiona w Italii osiedliły się także Etruskowie na północy Italii oraz Grecy na południu w miastach założonych od VIII - VI wieku p.n.e.
- Rozwój kulturowy Italii początkowo był dość powolny i rejon ten był słabiej rozwinięty w stosunku do Grecji, jednak od III wieku p.n.e. ekspansja kulturowa przybrała na sile i Italia zaczęła mieć coraz ważniejszą rolę wśród rejonów leżących nad Morzem Śródziemnym. Na początku naszej ery najpoważniejsze różnice zostały zniwelowane, a językiem powszechnie używanym w Italii stał się język łaciński (nazwa pochodzi od zamieszkującego terytorium środkowej Italii plemienia Latynów)
2. Rzym - początki miasta
- Rzym był początkowo niewielką, wiejską osadą położoną nad rzeką Tyber. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z X wieku p.n.e, ale dopiero gdy wytyczono wspólny plac - forum, który był miejscem życia politycznego i wymiany handlowej powstało tu miasto. Miało to miejsce w VI wieku p.n.e.
- Legendy dotyczące powstania Rzymu mówią iż najstarsi mieszkańcy byli uciekinierami z Troi. Pierwszym założycielem miał być Romulus (od którego pochodzi nazwa), który był też pierwszym królem. Legendarna data założenia miasta Rzym to 753 r. p.n.e. (Rzymianie początkowo liczyli czas "ad urbe condita" - czyli od założenia miasta).
- Rzym był królestwem od 753 r. p.n.e. do 509 r. p.n.e. Po Romulusie rządziło Rzymem sześciu królów, którzy zorganizowali główne filary państwowości : religię, wojskowość oraz ustrój. Prowadzili liczne walki z sąsiadami, które kończyły się zazwyczaj sukcesem. Monarchia upadła w Rzymie w 509 r. p.n.e., gdy Rzymianie, niezadowoleni z twardych rządów ostatniego króla - Tarkwiniusza Pysznego zbuntowali się i zmienili ustrój państwa. Od tej pory w Rzymie panował ustrój republikański, a na czele państwa stało dwóch najwyższych urzędników - konsulów. Podział władzy miał zapobiec tyranii.
3. Rzym w okresie wczesnej republiki
- Przewrót i wprowadzenie republiki początkowo pogorszyły sytuację w Rzymie. Miasto było biedniejsze niż w okresie panowania królów i wyraźnie odstawało od miast greckich. Mimo to jednak Rzymianie prowadzili udaną ekspansję i podbijali sąsiednie plemiona zwiększając swój stan posiadania w Italii.
- Życie wewnętrzne wypełnione było konfliktem między dwoma warstwami społeczeństwa rzymskiego - plebejuszami i patrycjuszami. Patrycjusze, czyli dobrze urodzeni, byli grupą bogatych rodzin, które miały bardzo duży dostęp do urzędów. Resztę społeczeństwa stanowili plebejusze, do których zaliczano zarówno i rodziny dość bogate jak i biedotę, a łączyła plebejuszy niechęć do uprzywilejowanych patrycjuszy. Plebejusze powoli wydzierali z rąk patrycjuszy kolejne urzędy, a jednym z pierwszych i najważniejszych uzyskanych przez nich ustępstw było stworzenie urzędu trybunów plebejskich, którzy mieli strzec interesów plebejuszy. Trybuni posiadali prawo weta, dzięki któremu mogli zablokować ustawy, które uznawali za szkodliwe dla plebejuszy.
