Wierzenia starożytnych Greków cechował politeizm oraz antropomorfizacja. Słowo politeizm wywodzi się ze słów polus oraz theos. Polus oznacza wielu, zaś theos - bóg. Politeizm jest więc niczym innym, jak wiarą w wielobóstwo. Z kolei, słowo antropomorfizm wywodzi się od słów anthropos oraz morfe. Anthropos oznacza człowiek, zaś morfe - kształt. Tym samym antropomorfizm to nic innego, jak nadawanie np. przedmiotom cech (kształtów) ludzkich.

Grecy wierzyli, że ich bogowie zamieszkujący Olimp, są nie tylko podobni do ziemskich śmiertelników, ale nade wszystko, że cechuje ich niewyobrażalna, nieprzeciętna uroda, jak również nieśmiertelność. Miejsce, które zamieszkiwali, czyniło z nich istoty nieosiągalne, niedostępne dla przeciętnego człowieka. Pokarmem greckich bogów był nektar oraz ambrozja. Każde z bóstw opiekowało się lub strzegło jakiejś dziedziny, przedmiotu lub żywej istoty. Świat bogów charakteryzowała także hierarchiczność oraz wzajemna zależność i podporządkowanie.

A oto przegląd najważniejszych greckich bóstw antycznych:

Zeus - najwyższy z greckich bogów

  • uważany za strażnika wszelkich praw, opiekuna zjawisk pogodowych oraz rolnych płodów
  • wierzono, że Zeus obdarza ludzi życiem i zsyła na nich śmierć; że dobro wynagradza, a zło karze
  • wierzono, że wszelka władza ziemska (królewska) pochodzi z woli Zeusa
  • wierzono, że Zeus zna przeznaczenie, tak całego świata, jak i pojedynczej jednostki

Hera - żona Zeusa i najważniejsza z greckich bogiń

  • uważana za strażniczkę małżeństw, oraz za opiekunkę kobiet oraz małżonek

Atena - córka Zeusa

  • uważana za patronkę pokoju oraz sprawiedliwych wojen
  • uosabiana z mądrością
  • Atenie przypisywano takie zasługi jak: wynalezienie koła garncarskiego, ekierki stolarskiej, zaprzęgu
  • miała nauczyć ludzi jak uprawiać oliwki, jak wznosić okręty, jak wyszywać tkaninę, i jak ją tkać (to Atena oddała do rąk kobiet igły, kądziele oraz wrzeciona)
  • patronowała miastu Ateny; z wdzięczności i ku chwale bogini, mieszkańcy wystawili jej świątynię (Partenon) i umieścili rzeźbę Ateny Partenos (Dziewiczej)

- Apollo - syn Zeusa

  • opiekun twórczości poetyckiej oraz sztuk pięknych
  • wcielenie wiedzy i mądrości
  • uzdrowiciel bolączek trapiących ciało oraz duszę

- Hefajstos - patron kowali

- Hermes - swoisty pośrednik pomiędzy światem boskim a światem ludzkim

  • przeprowadzał dusze zmarłych z ludzkiej do boskiej rzeczywistości
  • patronował kupcom, handlowcom
  • opiekował się bogactwami oraz rzeczami, tak znalezionymi, jak i przywłaszczonymi
  • uchodził także za patrona złodziei oraz oratorów

- Artemida - opiekunka łowczych

  • opiekunka ostępów leśnych oraz dzikich zwierząt
  • uchodziła za uzdrowicielkę

- Afrodyta - patronka miłości

  • jako że wyłoniła się z morskiej piany, miała patronować żeglarzom
  • upodobała sobie wyspę Cypr
  • doprowadziła do wybuch wojny trojańskiej

- Hestia - opiekunka domostwa

  • patronka rodziny oraz rodzinnego szczęścia i powodzenia
  • opiekunka młodych małżonków
  • miłośniczka pokoju, przeciwniczka wojny
  • jej ołtarzyk znajdował się niemal w każdym greckim domostwie, będąc otaczanym szacunkiem oraz należną bogini czcią

- Posejdon - władca mórz

  • wywoływał burze, po czym je wygaszał

- Demeter - strażniczka płodności

- Temida - strażniczka prawa

  • wyobrażana jak kobieta z przepasanymi oczami, trzymająca w dłoniach wagę, odmierzającą ludzkie pozytywne i negatywne zachowania

- Hekate - strażniczka wejścia do Hadesu

  • opiekunka nieba spowitego nocą
  • władała zastępami mrocznych, demonicznych sił
  • praktykowała tajemne zielarstwo oraz czary

- Helios - o każdej dobie przemierzał niebo tam i z powrotem; najpierw o poranku udawał się szlakiem poprzecznie przecinającym niebo, tylko po to, aby w porze nocnej powrócić do swe pierwotnej siedziby

  • wierzono, że bije od niego potworny blask, blask tak oślepiający, że nawet najbliżsi z obawy przed utratą wzroku, obawiali się spojrzeć na Heliosa
  • upatrywano w nim mędrca obserwującego ludzką rzeczywistość z wysoka, dlatego też bardzo często upraszano jego obecności lub przychylności podczas składania uroczystych oraz zobowiązujących przysiąg
  • patronował wyspie Rodos, i tam też, otaczano go najwyższą czcią
  • Helieia - to antyczne uroczystości organizowane na wyspie Rodos ku uczczeniu wielkości oraz znakomitości boga Heliosa
  • u wrót portowego miasta, znajdował się uznawany za największy posąg starożytności, i za jeden z siedmiu największych cudów świata, Rodyjski Kolos, przedstawiający patrona miasta, Heliosa

- Eos - siostra Heliosa

  • podobnie jak Helios, okrążała ziemską kulę na swym rydwanie, niemniej jednak czyniła to przed swym bratem
  • uznawana za boginię jutrzenki

- Selene - kolejna z sióstr Heliosa

  • podobnie jak Helios, oraz Eos, przemierzała nieboskłon, czyniła to nocną porą, przemieszczając się swoim srebrnym rydwanem

- Dionizos - do życia upodobał sobie nie boski Olimp, a ludzką ziemię

  • bóg winnej latorośli, który nauczył ludzkość jak ją sadzić oraz uprawiać
  • przemierzając świat, Dionizos nie tylko uczył ludzi opieki na winną latoroślą, ale także mile spędzał czas; podczas podróży dobrą rozrywkę zapewniały mu między innymi "(...) kozłonogie satyry, syleny o końskim ogonie, centaury (pół-ludzie pół-konie) i czczące go kobiety (manady, bachantki)"
  • Dionizos jako jedyne greckie bóstwo, pozostawał w bezpośrednim kontakcie z ziemskimi śmiertelnikami; ludzie identyfikowali się z nim i zbliżali się do niego w trakcie zabawy, tańca, a zwłaszcza w stanie alkoholowego upojenia
  • ponieważ Dionizosa utożsamiano z winem oraz zabawą, automatycznie stawał się on także synonimem życia, oraz radości obcowania ze światem
  • z Dionizosem łączono także panny: Ojno, Spermo oraz Elais, które spowite aurą tajemniczości, miały zdolność przemieniania wszelkiego pożywienia, oraz wszelkich przedmiotów w wino, ziarno oraz oliwę
  • podobne, jak trzy panny, właściwości posiadał sam Dionizos, zwykł bowiem stwarzać z niczego, lub przemieniać z innych przedmiotów (lub pokarmów), mleko oraz miód; z kolei na skutek uderzenia jego laski z ziemi wydobywała się woda
  • największe święta ku czci boga Dionizosa odbywały się w Atenach, organizowano tam tzw. Wielkie oraz Małe Dionizje, styczniowe Lenaje (uroczystość tłoczenia wina), jak również lutowe Antesterie (uroczystość otwierania oraz próbowania młodego wina)
  • z uroczystości ku czci boga Dionizosa, narodziła się w starożytnej Grecji sztuka sceniczna, na ich fundamencie rozwijał się teatr oraz twórczość literacka

- Hades - brat Zeusa oraz Posejdona

  • przewodził krainie podziemia oraz światu ludzi zmarłych
  • w dziejach zwykło się nazywać rządzony przez boga świat podziemi, Hadesem; nie ulega najmniejszej wątpliwości, że w antycznej Grecy nikt nie stosował podobnej terminologii, wiedząc, że nazwa Hades przynależy jedynie do boga, władcy krainy umarłych, a tym samym, że nie może być ona stosowana zamiennie na określenie innych osób bądź miejsc
  • w starożytnej Grecji Hadesa nie utożsamiano z szatanem czy diabłem, podobnie jak rządzonego przez niego podziemia nie łączono z piekłem, miejscem upadku, upodlenia i potępienia; Hades oraz kraina, którą władał, były naturalną częścią składową ziemskiego świata, były elementem integralnym życia i nastającej po nim, śmierci
  • do podziemia trafiali na wieczność niemal wszyscy śmiertelnicy, wyjątek stanowili sprawiedliwi, których cnotliwy ziemski żywot czynił wybrańcami, uprzywilejowanymi, którym nie dane było obcowanie z Hadesem w krainie umarłych
  • sprawiedliwi po swej śmierci trafiali na Wyspę Błogosławionych, tam też przemierzając Elizejskie Pola, cieszyli się błogością pośmiertnej wieczności
  • najwięksi zbrodniarze, przestępcy oraz tytani trafiali po swym zgonie do Tartaru, królestwa umiejscowionego pod podziemiem rządzonym przez Hadesa, królestwa wiecznych mroków i nieustającej ciemności
  • ważnym atrybutem Hadesa była czapa wykonana z psiej skóry; władca podziemia otrzymał ją w darze od cyklopa, zyskując tym samym niewidzialność; przywdziewając ową czapę Hades był równie niewidzialny, co dusze zmarłych przemieszczające się pomiędzy żywymi
  • bóg był równie rzadkim gościem na Olimpie, co na ziemi
  • kult Hadesa był niezwykle specyficzny; otaczała go zasłona trwogi, lęku, tajemniczości oraz milczenia; czczono Hadesa nie wypowiadając jego imienia, składając mu dary w niedostępnych miejscach, pieczarach czy jaskiniach; poza tym, w starożytnej Grecji znajdowała się zaledwie jedna świątynia boga (w miejscowości Elis), która co ciekawe, była otwierana dla wiernych zaledwie jeden raz w roku
  • równie rzadko jak mówiono o bogu podziemia, tak o nim pisano; znany był Grekom mit o porwaniu przez Hadesa Persefony, którą poślubił, i która przez cztery miesiące w roku pozostawała w podziemiu wraz ze swym mężem, zaś przez kolejne osiem z Demeter, swoją matką, w świecie śmiertelników
  • śmiertelnicy najczęściej wyobrażali sobie Hadesa jako groźnego władcę, zasiadającego na monarszym tronie, na jego głowie miała się znajdować korona, a w ręku berło; wraz z królem podziemi, wyobrażano sobie strażnika wejścia do władztwa zmarłych, a więc trzygłowego psa Cerbera

- Tanatos - mit głosił, iż razem z Hypnosem, bliźniaczym bratem, spowiła ich Noc

  • Grecy wierzyli, że Tanatos patronuje śmierci
  • znana była przypowieść o wchodzącym do pokoju umierającego Tanatosie, który przylatując na swych czarnych skrzydłach, z pomocą złotego noża, pozbawiał konającego pukla jego włosów; poprzez ten rytuał, osoba zmierzająca ku światu podziemi, była bogom poświęcona i oddana na ofiarę
  • podobnie jak Hadesowi, tak i Tanatosowi nie oddawano w Grecji publicznej i demonstracyjnej czci, unikano także głośnego wymawiania jego imienia; jedyna grecka świątynia patrona śmierci znajdowała się w Sparcie
  • jego wyobrażenie bardzo często zdobiło urny składane osobom zmarłym do grobów
  • wyobrażenie Tanatosa ewoluowało, początkowo przedstawiano go jako pięknego, młodego oraz silnego mężczyznę; później jego miejsce zajął chłopiec niezwykle podobny do Erosa

- Hypnos - brat Tanatosa

  • bóg i władca snów, czuwający nie tylko nad snami ludzi, ale nade wszystko nad snami bogów
  • Grecy wierzyli, że konsekwencją zjawienia się Hypnosa, było rozsianie przez niego sennego znużenia, po którym przychodził czas snu; w takiej sytuacji, ani żadne z bóstw, ani tym bardziej człowiek, nie mógł się oprzeć jego mocy
  • na kartach Iliady, Homer zapisał, że aby Zeus nie mógł włączyć się do wojny trojańskiej, Hypnos uległ namowom Hery i uśpił największego z greckich bogów
  • Hypnosa przedstawiano jako młodego mężczyznę lub chłopca, trzymającego w dłoni kwiaty maku, którego ramiona (lub kapelusz) pozostawały uskrzydlone

- Eros - bożek romantycznej, duchowej miłości (za aspekt cielesny i zmysłowy odpowiadała Afrodyta)

  • autorzy starożytni nie byli zgodni co do pochodzenia Erosa, tak bowiem, podczas gdy Hezjod twierdził, że Eros wydobył się z Chaosu zaraz po Uranosie i Gaji, tak Homer utrzymywał, że bożek miłości był owocem związku Aresa i Afrodyty (której na marginesie zawsze już towarzyszył); przedstawione okoliczności powodowały, że nie istniała zgodność co do tego, czy Eros jest najstarszym czy najmłodszym z greckich bogów
  • począwszy od V stulecia, w greckiej sztuce zaczęto wyobrażać go sobie jako psotnika, chłopca posiadającego kwiatek, lirę, bądź wieniec
  • najbardziej charakterystyczne i najbardziej znane przedstawienie Erosa "wyposażyło" go w skrzydełka, łuk oraz starzały; to właśnie tymi strzałami miał porażać ludzi miłością oraz szczęściem, bądź nienawiścią oraz smutnym życiem

- Nike - patronka oraz orędowniczka zwycięstwa

  • nie ulega najmniejszej wątpliwości, że Nike była w większym stopniu tworem wymyślonym przez mieszkańców antycznej Grecji, niż jedną z faktycznych mieszkanek Olimpu; dowodem potwierdzającym takową tezę jest między innymi fakt, że wiedzy o istnieniu Nike nie posiadał największy z greckich literatów, Homer
  • z kolei Hezjod twierdzi, że Nike narodziła się ze związku tytana Pallasa oraz bogini patronującej podziemnej rzece Styks
  • Nike, wyobrażona jako kobieta o czarnych włosach oraz wielkich skrzydłach u ramion, miała towarzyszyć uczestnikom bitew, walk, czy zawodów sportowych
  • wielce upodobał sobie Nike Aleksander Wielki, który miał zwyczaj stawiania jej ołtarzy oraz wielbienia jej imienia, po każdym odniesionym przez siebie zwycięstwie
  • jak już wspomniano, bardziej niż jako bóstwo, w świadomości Greków, Nike pozostawała symbolem sukcesu oraz odniesionego zwycięstwa
  • nierzadko także imię Nike przydawane było innym greckim bóstwom, np. Atena-Nike

- Temida - córka boga Uranosa oraz bogini Gaji, druga żona Zeusa, matka Hor, a niewykluczone, że i Mojr

  • uchodziła za opiekunkę odwiecznych praw boskich (przeciwstawianych często ludzkim prawom stanowionym)
  • postrzegana jako kobieta doświadczona, oraz jako ostoja mądrości, Temida nie raz służyła radą Zeusowi, a ten nie raz powierzał jej swoje sekrety oraz tajemnice
  • upatrywano w Temidzie kobiety surowej, kobiety, która w jednej dłoni dzierżyła miecz, w drugiej zaś wagę

- Nemezis - córka Nocy

  • nadzorowała takie zjawiska w życiu człowieka jak: zemsta i sprawiedliwość
  • Nemezis kontrolowała by żaden człowiek nie przekroczył granicy szczęścia, która została mu zapisana
  • do jej obowiązków należało także mszczenie niesłusznych zbrodni

- Tyche - patronowała szczęściu

  • wiele spośród greckich miast pragnęło oddać się jej opiece
  • z upływem czasu przypisano Tyche także czuwanie nad przypadkiem, szczęśliwym, aczkolwiek niezaplanowanym trafem
  • Tyche wyobrażano sobie jako boginię trzymającą w dłoni róg obfitości (Amaltei)

- Asklepios - syn Apollina oraz nimfy o imieniu Koronis

  • tradycja grecka podaje, że zanim ze związku Apollina oraz Koronis narodził się syn Asklepios, Koronis związana była z innym mężczyzną, rozzłoszczony Apollin zamordował żonę i jej kochanka, niemniej jednak, żałując swego gniewu i swej nienawiści, uratował przed śmiercią swego syna; później Asklepiosa wychowywał centaur Chiron
  • będąc u Chirona Asklepios zapozna się z tajnikami medycyny
  • lecząc, nierzadko wykorzystywał dobroczynną moc muzyki
  • ponieważ niejednokrotnie Asklepios przekraczał swe uprawnienia i wskrzeszał zmarłych śmiertelników, Zeus postanowił go ukarać i uderzeniem pioruna przeniósł Asklepiosa do świata Hadesa
  • Asklepios urodził się jako heros, niemniej jednak ze względu na swe zdolności lecznicze oraz uzdrawiające, ludzie zaczęli wielbić go jak boga

- Ejlejtyja - córka Zeusa i Hery

  • opiekowała się porodami oraz rodzącymi
  • wielbiono ją w świątyni wzniesionej u podnóża Wzgórza Kronosa, w Olimpii

- Wiatry - starożytni Grecy oddawali im boską cześć

  • spośród 12, 4 wiatry zasługują na szczególną uwagę, a więc: Boreasz (wiejący z północy, zwiastujący zimno, burzę, silny i niezwykle groźny), Zefir (wiejący z zachodu, delikatny i niezwykle łagodny), Notos (wiejący z południa, zwiastujący deszczową pogodę), oraz Euros (wiejący z południowego wschodu, zwiastujący huragan, porywisty)
  • w moc wiatrów wierzyli zwłaszcza rolnicy oraz żeglarze
  • wiatrom składano ofiary z kogutów, czarnych baranów, wznoszono ku ich czci nadmorskie świątynie oraz kaplice.

Integralnym elementem kultu starożytnych bogów przez Greków, były mity. Mity opowiadały o przygodach jakich doświadczali bogowie, herosi oraz ludzie. Przybliżały także boską genealogię. Ludzie przekazywali sobie mity drogą ustną, z pokolenia na pokolenie. Do spisania oraz utrwalenia tradycji mitycznej przyczynił się Homer. Stworzył on dwa największe dzieła starożytnej Grecji, a mianowicie Iliadę oraz Odyseję.