I. Słowianie.
- Plemiona:
- wschodnie - ruskie
- zachodnie - połabskie, serbołużyckie, czeskie, słowackie, morawskie, polskie, pomorskie
- południowe - serbskie, chorwackie, słoweńskie
- obok tego - bałtowie (nie Słowianie) - Prusowie, Łotysze, Litwini, Jaćwingowie, na południu - Węgrzy i Bułgarzy
- Wierzenia - Perun (najważniejszy bóg), Swarożyc-Daćbóg, Wołos, Światowid i inni
- Struktura społeczna - kilka rodzin tworzyło opole, w którym władza należała do wiecu plemiennego, a w czasie wojny do księcia lub wojewody
II. Kształtowanie się państwa polskiego:
1. Plemiona polskie:
- górna Wisła - Wiślanie
- środkowa Wisła - Mazowszanie
- górna i środkowa Odra - plemiona śląskie
- Warta - Polanie
- nad Bałtykiem - Pomorzanie
2. Mieszko I:
- chrzest w 966, poprzez małżeństwo z Dobrawą, z rąk Czechów, zapewnił wewnętrzną spójność państwa, znaczenie na arenie międzynarodowej, uniknięcie przymusowej chrystianizacji z rąk Niemców
- wojna z Niemcami - zwycięstwo pod Cedynią (972), przyłączenie Pomorza Zachodniego
III. Bolesław Chrobry:
1. Daty:
- 1000 - zjazd w Gnieźnie
- 1018 - pokój z Niemcami w Budziszynie
- 1025 - koronacja Chrobrego na króla Polski, w tym samym roku - także Mieszka II
2. Prusowie:
- chrystianizacja prowadzona przez biskupa Wojciecha
- jego śmierć z rąk Prusów i wykupienie zwłok przez Chrobrego - umożliwiło to utworzenie metropolii kościelnej (biskup Wojciech został świętym)
2. Zjazd w Gnieźnie - uczestnicy to Chrobry i cesarz Niemiec Otton III; odwiedzenie grobu św. Wojciecha, założenie arcybiskupstwa i trzech biskupstw; diadem i włócznia św. Maurycego jako prezent dla Chrobrego
3. Wojny prowadzone przez Chrobrego
- zajmuje w 1002 Milsko, Łużycę, Miśnię, dalej Czechy, Morawy i Słowację
- nie godzi się na złożeniu hołdu lennego z Czech cesarzowi niemieckiemu Henrykowi II - początek wojny
- początkowa przegrana Chrobrego, utrata prawie wszystkich zdobytych ziemi, pokój w Poznaniu
- 1007 - 1013 - odzyskanie Milska i Łużyc, ale jako lenna niemieckiego, pokój w Merseburgu
- 1015 - 1018 - pokonanie Niemców, pokój zawarty w Budziszynie
- 1018 - wojna z Rusią, wyprawa na Kijów, zdobycie Grodów Czerwieńskich
IV. Kryzys młodego państwa
- Powody - stałe wojny, brak wspólnoty między plemionami, małe korzyści ze zdobyczy terytorialnych dla chłopów i mieszczan, wrogość wobec innych plemion w granicach państwa, słaby rozwój handlu, narzucanie plemionom siłą religii chrześcijańskiej
- Sąsiedzi:
- 1028 - 1031 - Mieszk o II najeżdża Saksonię
- 1031 - atak na Polskę cesarza Konrada II i księcia kijowskiego Jarosława Mądrego - utrata Milska, Łużyc, Moraw, Słowacji, Grodów Czerwieńskich
- Konflikt wewnętrzny w państwie - walka o władzę z Bezprymem (pierworodnym Chrobrego), ucieczka Mieszka II z kraju, Bezprym odsyła insygnia władzy i oddaje kraj w opiekę Niemcom
- 1034 - śmierć Mieszka II, wygnanie jego żony Rychezy i Kazimierza, następcy tronu; władza w rękach możnych
- Powstania w kraju - odrywa się Mazowsze (rządzone przez Miecława) i Pomorze, powstanie w Wielkopolsce przeciwko duchownym i możnym
- 1039 - najazd władcy czeskiego Brzetysława - uprowadzenie relikwii św. Wojciecha, utrata Śląska, zniszczenie Gniezna
- Kazimierz Odnowiciel - poparty przez cesarza Henryka III i Jarosława Mądrego zostaje władcą Polski (ale nie królem); dzięki drużynie rycerskiej zdobywa Małopolskę i Wielkopolskę; Mazowsze w 1047, przy pomocy Jarosława Mądrego; Śląsk w 1050, ale musiał płacić lenno Czechom; nigdy nie odzyskał królewskiej korony, nie udało mu się odbudować arcybiskupstwa i biskupstw
V. Okres do czasów rozbicia dzielnicowego:
1. Bolesław Śmiały - następca Odnowiciela, odzyskał koronę w 1076 dzięki poparciu papieża w jego wojnie z cesarzem Henrykiem IV, odnowił arcybiskupstwo gnieźnieńskie i biskupstwa; Węgry, Ruś Kijowska - udało mu się wprowadzić tam władców mu sprzyjających; Grody Czerwieńskie w rękach Polski; spisek biskupa Stanisława przeciwko królowi - zamordowanie go wywołało kryzys w kraju; Bolesław ucieka z kraju i umiera prawdopodobnie otruty
2. Władysław Herman - brat Śmiałego, popiera cesarza, daje władzę możnym, czego następstwem jest otwarte wystąpienie przeciwko niemu wojewody Sieciecha; bunt synów Hermana - Bolesława i Zbigniewa popieranych przez możnych; powoduje to przyznanie im dzielnic do władania i podział kraju.
3. Bolesław Krzywousty - najazd niemiecki na dzielnice braci - przegrana Zbigniewa i ucieczka do Niemiec; tam Zbigniew zdobywa poparcie cesarza przeciwko Bolesławowi. Walka Bolesława z Niemcami - podjazdowa, Zbigniew zostaje uwięziony i zabity. Bolesław zdobywa Pomorze Wschodnie i Gdańsk (1116), Szczecin (1121-22) - tam pozostawił Warcisława jako lennika. Bolesław przeprowadza chrystianizację Pomorza, funduje biskupstwo w Kamieniu Pomorskim. Bolesław nigdy nie został królem. Walczył o niezależność Kościoła w na ziemiach polskich od arcybiskupstwa magdeburskiego (Norbert), cesarz Lotar III potwierdza arcybiskupstwo w Gnieźnie (1135). Seniorat - każdy z synów Bolesława dostaje jakąś dzielnicę, ale najstarszy jest księciem zwierzchnim i miał najważniejszą dzielnicę
VI. Obraz państwa i społeczeństwa:
1. Ludność - niewolnicy, chłopi, możni, później także duchowieństwo
2. Gospodarka - samowystarczalność w ramach jednej rodziny, przynajmniej na samym początku istnienia państwa
3. Władza - należała do wiecu plemiennego, później do wojewody oraz komornika, stolnika, cześnika i kanclerza. Władca w ciągłym ruchu - objeżdża swoje ziemie. Kasztelan - władca grodu, ściąga podatki, organizuje pospolite ruszenie, zajmuje się administracją, gdy przybywa władca państwa - to oddaje mu władzę
4. Obowiązki ludności - daniny (podatki) oraz posługi (na rzecz księcia), danin nie płaciła ludność służebna
5. Wojsko - drużyna składająca się z mężczyzn władających ziemią
6. Kościół - na początku słaby, co spowalniało chrystianizację, otrzymywał ziemię w nadaniach, powstają klasztory
7. Charakter władzy - patrymonialna (mężczyzna głową państwa)
8. Małżeństwa: Mieszko I z Dobrawą, Chrobry z Odą, Mieszko II z Rychezą, Odnowiciel z Dobronegą, Herman z Judytą, Krzywousty z Salomeą
