W dobie jednoczącej się Europy często pojawiają się pytania o jej genezę, o wspólne dziedzictwo kulturowe i o wspólne osiągnięcia. Na tej podstawie, oprócz świadomości narodowej, stara się w mieszkańcach Europy wytworzyć poczucie nowej tożsamości - tożsamości europejskiej. Podstawą do jej budowy jest przede wszystkim wielowiekowa historia Starego Kontynentu. Fundamentem, z którego wyrosła nasza cywilizacja jest niewątpliwie Cesarstwo Rzymskie, które jednak, jak wiadomo, nie obejmowało swym zasięgiem całego kontynentu europejskiego. Niemniej jednak wpływy Imperium Romanum sięgały daleko poza jego granice. W poszukiwaniu cennego bursztynu rzymscy kupcy docierali m. in. na ziemie polskie. Na terytoriach wchodzących w skład państwa rzymskiego posługiwano się łaciną, obowiązywało rzymskie prawo, kwitło budownictwo i sztuka rzymska. Tak więc już w czasach starożytnych istniał czynnik łączący część ludów europejskich. A jak to wyglądało w roku tysięcznym, a zatem już po upadku Cesarstwa Rzymskiego? Czy Europa zachowała swoją jedność, czy tez była podzielona pod względami zarówno politycznymi, jak i kulturowymi?
W roku tysięcznym Europa nie była jednolita pod względem politycznym. Istniało wiele różnych ośrodków państwowych, mających ze sobą nierzadko sprzeczne interesy. Jednak pamięć o Cesarstwie Rzymskim była żywa w świadomości ówczesnych władców. Jednym z nich był władca Franków - Karol Wielki (768 - 814). W końcu VIII wieku sprawował on władzę nad całym obszarem Cesarstwa Zachodniorzymskiego, z wyjątkiem wysp Brytyjskich, muzułmańskiej Hiszpanii oraz południowej Italii. Oprócz tego panował nad ziemiami między renem a Łabą. Stolicą swego imperium uczynił miasto Akwizgran. W 793 r. przeprowadził reformy, mając na celu wewnętrzne skonsolidowanie państwa i scentralizowanie władzy. Marzeniem Karola Wielkiego, a zarazem celem politycznym było "odnowione" cesarstwo. 25 grudnia 800 roku Karol Wielki został koronowany na cesarza. Potężne cesarstwo zostało uznane przez wszystkich pozostałych europejskich władców (w roku 812 także przez Bizancjum). Wprawdzie cesarstwo Karola nawiązywało do form antycznych, jednak było ono przede wszystkim chrześcijańskie i opierało się na Kościele. Cesarstwo rozpadło się już w roku 843 (traktat w Verdun), a na jego gruzach wyrosły późniejsze Francja i Niemcy. Jednak idea cesarstwa nie umarła. Podjęli ją niemieccy królowie z dynastii saskiej. Henryk I wzmocnił swe państwo, tworząc podwaliny pod przyszłe cesarstwo. W roku 929 zmusił czeskiego księcia Wacława do uznania niemieckiego zwierzchnictwa. W 933 r. pokonał Węgrów. Na swego następcę wyznaczył swego syna - Otton I zasiadł na niemieckim tronie w 936 r. W roku 951 Otton I koronował się na króla Longobardów, a w roku 952 zmusił króla Berangera do złożenia mu przysięgi. W 955 r. rozgromił na Lechowym Polu, najeżdżających na Europę Zachodnią Węgrów. Uwieńczeniem polityki Ottona I była jego koronacja w 962 r. na cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Na mocy zawartego z papieżem Janem XII układu, potwierdzone zostały posiadłości Kościoła, w zamian za przysięgę jaką każdy nowo wybrany papież miał składać cesarzowi. Jeszcze za swego życia, w 667 r., Otton I przeprowadził koronację na cesarza swego syna Ottona II. Wyrazem sojuszu z Bizancjum był ślub jego syna Ottona II z krewną cesarza bizantyjskiego - księżniczką Teofano. Po śmierci Ottona I, władzę w kraju przejął Otton II. Jgo panowanie to przede wszystkim walki z niemieckimi książętami. W chwili jego śmierci (983 r.) Otton III był jeszcze dzieckiem. Początkowo regentem był arcybiskup Warin z Kolonii, następnie w imieniu małoletniego syna rządziła Teofano. Otton III został koronowany na cesarza w 996 r. Także i jego celem było odnowienie cesarstwa., stworzenie jednego organizmu państwowego, który obejmowałby całą Europę. Miało to być cesarstwo uniwersalne, sięgające zarówno na zachód, jak i na wschód. Cesarstwo to miało znowu mieć siedzibę w Rzymie. W 1000 r. Otton III przybył do Gniezna, gdzie spotkał się z księciem polskim Bolesławem Chrobrym, którego chciał pozyskać dla swych planów. Na przeszkodzie ich realizacji stanęła jednak przedwczesna śmierć cesarza w 1002 r. podsumowując, można stwierdzić, że pomimo podejmowanych prób, nie udało się zjednoczyć Europy pod względem politycznym. Jednak nie oznaczało to, że Europa w roku 1000 nie posiadała żadnych czynników spajających. Takim spoiwem było bowiem chrześcijaństwo, które od V do X wieku poczyniło spore postępy. Swoim zasięgiem objęło niemal cały kontynent, z wyjątkiem Hiszpanii, gdzie w latach 929 - 1031 kalifat kordobański przeżywał swój rozkwit, oraz z wyjątkiem państw bałtyckich. W połowie wieku X chrzest przyjęli królowie Danii i Norwegii, a w roku 1008 - król Szwecji. W taki sposób chrześcijaństwo dotarło do Skandynawii. W roku 973 powstało biskupstwo w Pradze. W 966 r. chrzest przyjął polski książę - Mieszko I. W roku 1000 powstało arcybiskupstwo w Gnieźnie, a w 1025 r. polski książę Bolesław Chrobry koronował się na króla. W 1000 r. węgierski władca Stefan uzyskuje zgodę na założenie arcybiskupstwa w Ostrzyhomiu, a w roku następnym koronuje się na króla. W 988 r. książę kijowski Włodzimierz I przyjął chrzest, a wraz z nim w orbitę chrześcijaństwa została wciągnięta cała Ruś. Można zatem przyjąć, że to właśnie chrześcijaństwo było czynnikiem jednoczącym Europę w roku 1000. przyjęcie chrztu wiązało się w owym czasie z uzyskaniem statusu pełnoprawnego państwa europejskiego. Tylko chrześcijańscy władcy, koronowani przez papieża byli uznawani za władców suwerennych. Na chrystianizowane ziemie wkraczał Kościół wraz ze wszystkimi swymi instytucjami. Zakładano biskupstwa i arcybiskupstwa, powstawała gęsta sieć parafii. Duchowni, jako najlepiej wykształcona grupa społeczna, pełnili ważne funkcje polityczne i kulturalne. Często byli doradcami władców, sprawowali ważne urzędy państwowe. To przy klasztorach kwitło życie kulturalne. Sztuka tego okresu to przede wszystkim sztuka sakralna. Motywami dominującymi w ikonografii są przede wszystkim tematy religijne. Mimo, że już w roku 1054 doszło do schizmy, w wyniku której nastąpił rozłam między chrześcijaństwem wschodnim, a zachodnim, to jednak do tego czasu Europa jest w pewnym stopniu zjednoczona pod względem religijnym. W dyplomacji i literaturze tego okresu czynnikiem wspólnym dla Europy (głównie tej środkowej i zachodniej) jest łacina. Pojawiała się ona wraz z duchownymi, którzy byli "nośnikiem" kultury i nauki. Wraz z postępująca chrystianizacją, mieszkańców Europy zaczął łączyć podobny światopogląd, podobne normy moralne i symbolika.
Czynnikiem, który łączył "Europejczyków" w roku 1000 była gospodarka. Pod względem gospodarczym Europa tego okresu była słabo zróżnicowana. Dominowało przede wszystkim rolnictwo - uprawa ziemi i hodowla zwierząt. Łącznikiem między państwami stawał się także handel. Podobnie kształtowały się struktury społeczne, związane przede wszystkim z wykonywanym zajęciem. Chłopi, rzemieślnicy i kupcy, właściciele ziemscy i rycerze oraz duchowieństwo. Powoli zaczynał się wykształcać ściśle hierarchiczny system społeczny, w którym każdy człowiek zajmował ściśle określone miejsce - feudalizm.
Odpowiedź na pytanie zawarte w temacie pracy nie jest jednoznaczna. Europa roku 1000 miała wspólne antyczne korzenie. Z nimi to wiązała się idea jedności politycznej. Zarówno Karol Wielki jak i władcy niemieccy z dynastii saskiej próbowali bezskutecznie zjednoczyć Europę pod względem politycznym. Podziału politycznego nie udało się przezwyciężyć, jednak Europa roku 1000 była stosunkowo jednolita pod względem cywilizacyjnym. Czynnikiem jednoczącym była tu po pierwsze tradycja antyczna, a po drugie, chrześcijaństwo i wpływy Kościoła. Z tradycji antycznej wypływało m. in. powszechne użycie łaciny, choć w nieco zmodyfikowanej postaci. Z chrystianizacji i dominującej roki Kościoła wynikała pewna jednolitość pod względem kulturalnym. Wykształca się wspólna dla całej Europy mentalność chrześcijańska - dla wszystkich mieszkańców obowiązujące stają się te same normy moralne, nakazy i zakazy religijne, czytelne są te same symbole. Tak więc pomimo pewnych różnic politycznych, czy w rozwoju gospodarczym i kulturalnym, Europa w roku 1000 była tworem stosunkowo jednorodnym.
