Monarchia Karola Wielkiego

Karol Wielki przejął władzę w państwie Franków w 768 roku. Jego panowanie wypełnione jest przez ciągłe wojny i zmagania. Zaraz po objęciu władzy stanął wobec problemu buntującej się Akwitanii. Karol rychło poradził sobie jednak z rewoltą akwitańską a następnie przystąpił do rozwiązania kwestii longobardzkiej. W 773 roku przerywając walki z Sasami na północnym Wschodzie udał się do Włoch. Szybko rozbił Longobardów a od broniącego się w Pawii króla longobardzkiego Dezyderiusza przyjął kapitulację, po czym pozbawił go tytułu królewskiego i przyjął go sam. Papieżowi potwierdził nadanie swego ojca - Pepina i utworzenie Państwa Kościelnego, obiecał też poszerzenie jego granic. Po załatwieniu spraw w Italii musiał Karol znowu zająć się kwestią saską. Zdecydował się na prowadzenie systematycznego podboju tego kraju, którą to akcję rozpoczął w 779 roku. Przymusowa chrystianizacja Sasów prowadziła do ich buntów i powstań. Ostateczny podbój tych terenów zakończył się dopiero w 804 roku. Walki z Sasami uwikłały Karola w konflikt ze Słowianami serbo-łużyckimi i konieczność zorganizowania wypraw przeciwko nim w 782 i 789 roku. Bizancjum ustawicznie paktowało i intrygowało przeciwko Karolowi ze względu na jego obecność we Włoszech. Nadał on tytuł królewski we Włoszech swemu małoletniemu synowi Pepinowi. Analogicznie uczynił we wciąż buntującej się Akwitanii, gdzie tron oddał formalnie swemu synowi Ludwikowi. Wyprawa przeciwko Arabom na Półwysep Iberyjski w 778 roku zakończyła się niepowodzeniem, a rozpoczęta poprzez napaść Arabów na Akwitanię w 793 roku wojna trwała do roku 810 ale zakończyła się triumfem Franków. W 800 roku przy okazji obchodów Świąt Bożego Narodzenia papież Leon III dokonał koronacji Karola Wielkiego poprzez nałożenie mu na głowę diademu cesarskiego. Koronacja ta nie cieszyła zbytnio Karola, ponieważ zgodnie z zamierzeniem papieża symbolizowała wyższość władzy papieskiej nad władzą świecką Karola a ponadto nie była zupełnie uzgodniona z Bizancjum, co spowodowało krytykę Konstantynopola i uznanie Karola jako cesarza dopiero w 812 roku. Po śmierci Karola w 814 roku władza przeszła na jego syna Ludwika, który utrzymał państwo w jedności przez trzydzieści lat. Kres państwu Karola Wielkiego dał traktat zawarty w Verdun z 843 roku, który podzielił je na trzy części pomiędzy synów Ludwika - Lotara, Ludwika Niemieckiego i Karola Łysego. Dało to jednocześnie początek istnieniu organizmów politycznych, które w przyszłości miały przekształcić się w Francję i Niemcy.

Państwo polskie

Założycielami państwa polskiego jest jedno z plemion Słowian Zachodnich - Polanie. Pierwszym historycznym władcą polskim był Mieszko I. Udało mu się zjednoczyć znaczną część ziem polskich obejmujących Wielkopolskę, Mazowsze, Kujawy, Pomorze Zachodnie oraz Śląsk. Pomorze Mieszko podporządkował sobie w wyniku walk z margrabiami niemieckimi i zwycięskiej bitwy pod Cedynią w 972 roku, a Śląsk pod koniec swego panowania po pokonaniu Czechów. Centrum państwa stanowiły ziemie Polan z Poznaniem, Gnieznem i Ostrowem Lednickim. By zahamować napór feudałów niemieckich, którzy najeżdżali ziemie polskie pod pretekstem akcji chrystianizacyjnej a także, by zjednoczyć i wewnętrznie wzmocnić państwo Mieszko I zdecydował się na przyjęcie chrztu za pośrednictwem Czech. Najpierw w 965 roku poślubił księżniczkę czeską Dobrawę a następnie przyjął chrzest w 966 roku. Zyskał sobie też sympatię cesarza Ottona I i tytuł "przyjaciela cesarskiego". Chrzest wprowadzał Polskę do grona państw chrześcijańskiej Europy, chronił przed akcjami feudałów niemieckich oraz integrował ludność wokół nowej religii.

Następcą Mieszka w 992 roku został jego syn Bolesław. Kontynuował on podboje zapoczątkowane przez ojca. Chrystianizował plemiona Prusów, czemu służyć miała misja Świętego Wojciecha. Po śmierci biskupa wykupił jego ciało i pochował w katedrze w Gnieźnie. W 1000 roku przy okazji pielgrzymki cesarza Ottona III do grobu Świętego Wojciecha odbył się zjazd gnieźnieński. Otton III wyraził na nim zgodę na koronację królewską Bolesława poprzez włożenie mu na głowę diademu cesarskiego oraz wręczenie włóczni Świętego Maurycego. Ponadto utworzono niezależne od Magdeburga arcybiskupstwo w Gnieźnie oraz biskupstwa w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu. W 1002 roku rozpoczęła się wojna z następcą Ottona III Henrykiem II. Trwała ona do 1018 roku i zakończyła się podpisaniem pokoju w Budziszynie na mocy, którego Bolesław formalnie nabywał prawo do Milska i Łużyc. Cesarz zobowiązał się też do wsparcia Bolesława w razie wyprawy na Ruś Kijowską. Stosunki z Rusią układały się poprawnie dopóki żył i rządził Włodzimierz. Po jego śmierci doszło do walk o tron, w których Bolesław interweniował na rzecz swego zięcia Świętopełka, a przy okazji przyłączył do Polski Grody Czerwieńskie. Tuż przed swą śmiercią w 1025 roku Bolesław Chrobry koronował się na króla Polski.

Mieszko IIpoczątkowo kontynuował nawet z powodzeniem politykę ojca, jednak szybko odezwały się wrogie nastroje ze strony cesarstwa, Rusi i Czech. Jednocześnie doszło do kryzysu wewnętrznego i wystąpień braci przeciwko Mieszkowi. Na skutek jednoczesnego najazdu w 1031 roku księcia Jarosława Mądrego i cesarza Konrada II Niemcy odzyskali Milsko i Łużyce, Czechy Morawy a Ruś Grody Czerwieńskie. Po ucieczce Mieszka z kraju władzę objął jego brat Bezprym, który zrezygnował z samodzielności politycznej odsyłając insygnia władzy królewskiej cesarzowi. W 1034 roku władzę przejął syn Mieszka II Kazimierz Odnowiciel, jednak wkrótce wraz z matką Rychezą został wygnany z kraju. Kraj ulegał dezintegracji i podziałom, na Mazowszu powstało odrębne państewko pod władzą Masława, w Wielkopolsce wybuchł bunt, oderwało się Pomorze. W latach 1038-1039 przez kraj przetoczyło się powstanie wymierzone w możnych. Król czeski Brzetysław najechał Wielkopolskę, złupił ją, wywiózł relikwie Świętego Wojciecha i na dodatek zagarnął Śląsk. Osłabienie Polski najazdem czeskim oraz powstaniem ludowym skłoniło cesarza Henryka III i Jarosława Mądrego do udzielenia wsparcia w powrocie do kraju i zaprowadzeniu porządku Kazimierzowi Odnowicielowi. Kazimierz podporządkował sobie Małopolskę i Wielkopolskę. Opór władcy stawiało Pomorze i Mazowsze, które zostało zmuszone do posłuszeństwa z pomocą Jarosława w 1047 roku. Niepowodzeniem zakończyła się próba całkowitego podporządkowania Śląska, z którego Kazimierz musiał płacić trybut. Nie udało się też Kazimierzowi koronować się ani odtworzyć arcybiskupstwa w Gnieźnie.

Bolesław zwany Śmiałym lub Szczodrym władzę objął w 1058 roku. Władca ten wciąż wojował, oparł się na sojuszu z Rusią i Węgrami. W Czechach wmieszał się w spory o tron podobnie jak i na Węgrzech, gdzie wprowadził na tron swojego kandydata Władysława. Dzięki interwencji na Rusi przyłączył do Polski Grody Czerwieńskie. W toczącym się ówcześnie w Europie sporze o inwestyturę Bolesław opowiedział się za papieżem co spowodowało jego zgodę na koronację Bolesława. Odbyła się ona w 1076 roku i miała ogromne znaczenie prestiżowe, bowiem tym samym potwierdzała odzyskanie przez Polskę utraconego wcześniej miejsca w Europie. W 1079 roku na skutek spisku możnych i zamordowania biskupa krakowskiego Stanisława ze Szczepanowa Bolesław został z kraju wygnany i uciekł na Węgry. Na tron wstąpił wtedy brat Bolesława - Władysław Herman. Nie dążył do koronacji i uzależnił kraj od cesarstwa. Możni doprowadzili do sporu Hermana z synami zakończonego podziałem kraju, który przetrwał do 1109 roku, kiedy to między Zbigniewem i Bolesławem wybuchły walki o władzę. W ich wyniku wygnany Zbigniew uzyskał wsparcie cesarza Henryka V, który zorganizował wyprawę przeciwko Polsce. Ostatecznie Zbigniew powrócił od kraju ale wkrótce został uwięziony, oślepiony i zmarł. Bolesławowi udało się natomiast w 1116 roku podporządkować Pomorze Gdańskie a następnie w latach 1121-1122 Pomorze Szczecińskie. Nie koronował się na króla Polski a mocą swego testamentu w 1138 roku wprowadził w Polsce zasadę senioratu i podział na dzielnice. Miało to zapobiec walkom synów o tron i utrzymać jedność kraju. Dzielnica senioralna oraz tytuł seniora miały przypadać najstarszemu spośród braci w rodzie Piastów. Senior miał odpowiadać za politykę zagraniczną, utrzymywać załogi w dzielnicach braci oraz mógł wskazywać kandydatów na urzędników i arcybiskupa. Każdy z synów otrzymywał własną dzielnicę, Władysław - Śląsk, Bolesław Kędzierzawy - część Kujaw, Mazowsze, Mieszko - Wielkopolskę, Henryk - ziemie sandomierską. Testament Krzywoustego doprowadził do podziału kraju trwającego aż do XIV wieku.