Panowanie Wazów rozpoczęło się w Polsce w 1587 roku, gdy wybrany został królem Zygmunt III Waza a zakończyło wraz z abdykacją Jana Kazimierza w 1668 roku. W okresie panowania Wazów zdecydowanie osłabła pozycja króla i szlachty kosztem magnaterii, stąd demokracja szlachecka przekształciła się w ustrój oligarchii magnackiej.
Po śmierci Zygmunta III Wazy w 1632 roku królem został wybrany jego syn Władysław IV Waza. Okres bezkrólewia w Polsce wykorzystała Moskwa i zajęła Orszę i Połock, a Smoleńsk zamknięto w wielomiesięcznym oblężeniu. W 1633 roku na czele wyprawy wyruszył Władysław IV, który zmusił Rosjan do odstąpienia od oblężenia Smoleńska. W 1634 roku zawarto pokój wieczysty w Polanowie, na mocy którego Polska zachowała ziemię siewierską, czernihowską i smoleńską a Władysław IV zrzekał się pretensji do tronu moskiewskiego. Po powrocie z wyprawy moskiewskiej Władysław IV postanowił rozprawić się z napaściami Tatarów i hospodara mołdawskiego. Kwestie tą rozstrzygnął bez walki a z Turcją zawarł układ pokojowy.
W 1635 roku w Sztumskiej Wsi Władysław IV przedłużył rozejm ze Szwecją na 25 lat. Szwedzi mieli wycofać się z portów, jednak Inflanty pozostawały przy nich. W 1637 roku Władysław IV podtrzymując tradycję ojca związków z Habsburgami ożenił się z księżniczką Cecylią Renatą i zawarł z nimi pakt wymierzony w Turcję. Gdy pierwsza żona zmarła Władysław IV ożenił się po raz drugi w 1646 roku z francuską księżniczką Ludwiką Marią Gonzagą.
Władysław IV planował rozpoczęcie wojny z Turcją od zajęcia Krymu a wspierać miały go w tej wyprawie oddziały kozackie, jednak w 1648 roku doszło do wybuchu powstania Chmielnickiego. Stojący na czele rewolty Chmielnicki rozpoczął powstanie na skutek osobistego konfliktu z podstarościm w Czehrynie. Natomiast od dłuższego czasu narastały konflikty między polskimi możnymi a dążącymi do zachowania jak największej niezależności Kozakami, istniały różnice wyznaniowe i językowe, Kozacy sprzeciwiali się ograniczeniu rejestru jedynie do sześciu tysięcy. Powstanie kozackie było wspierane przez Tatarów. Na jesieni 1648 roku armia koronna została pokonana pod Żółtymi Wodami, Korsuniem i Piławcami. Kozacy dotarli do Lwowa i Zamościa a ich sukcesy spowodowały wybuch powstania na całej Ukrainie. Powstańcy atakowali zwłaszcza szlachtę, kler katolicki i Żydów. Kolejny etap powstania to okres 1649-1651. W 1649 roku doszło do oblężenia wojsk polskich w Zbarażu i zawarcia ugody w Zborowie. Województwa bracławickie, kijowskie i czernihowskie miały zostać wyodrębnione w jednostkę przeznaczoną dla Kozaków; rejestr kozacki został podniesiony do czterdziestu tysięcy; Chmielnicki uzyskał tytuł hetmana; strona polska zobowiązała się do zaprzestania prześladowania cerkwi prawosławnej; urzędy w wymienionych trzech województwach obsadzane miały być prawosławnymi. Mimo ugody wznowiono działania wojenne w 1651 roku a wojska koronne odniosły duży sukces pod Beresteczkiem, w wyniku, którego zawarto ugodę w Białej Cerkwi na warunkach gorszych od tej ze Zborowa. Odtąd wojska polskie zaczęły powoli zwalczać i opanowywać ruch powstańczy. W 1652 roku poniosły jednak klęskę pod Batohem a Kozacy zaczęli coraz częściej myśleć o pozyskaniu wsparcia ze strony Moskwy. Moskwa chętnie widziała przyłączenie Ukrainy stąd jej zaangażowanie i doprowadzenie do zawarcia ugody perejesławskiej w 1654 roku. Na jej mocy Ukraina została włączona do Rosji a kozaczyzna poddana zwierzchnictwu cara. Ugoda w Perejasławiu spowodowała wojnę z Rosją, której wojska szybko zajęły dużą część Litwy. Dalsze postępy zostały zahamowane po tym jak na Polskę spadł najazd szwedzki. Ostatecznie wojna polsko-rosyjska zakończyła się podpisaniem pokoju w Andruszowie w 1667 roku, który dzielił Ukrainę na część lewobrzeżną włączoną do Polski i prawobrzeżną do Moskwy.
Władysław IV zmarł na samym początku powstania Chmielnickiego w 1648 roku. Podsumowując jego rządy należy stwierdzić, że były najszczęśliwsze dla Rzeczpospolitej spośród wszystkich królów z dynastii Wazów. We względnym pokoju Polska uzyskała największy w swej historii obszar 990 tysięcy km², pomyślnie rozwijała się gospodarka i kultura.
