Transport wodny śródlądowy to o najmniejszym stopniu mobilności rodzaj lądowego systemu transportowego, ale za to niosący pewną gwarancję tanich przewozów, zdających najlepiej egzamin w przewozach ładunków masowych i nieszkodliwy dla środowiska.

Aby ten rodzaj transportu rozwijał się prężnie i przynosił korzyści gospodarce światowej, wymagane są znaczne nakłady kapitałowe na:

  • regulację rzek,
  • budowę zbiorników retencyjnych,
  • kanałów,
  • śluz.

Nie każdy system rzeczny nadaje się do takich inwestycji i modernizacji. Trudnością jest przystosowanie do tego typu transportu:

  • rzeki o dużym spadku,
  • rzeki o znacznych wahaniach wodostanów,
  • rzeki okresowe.
  • rzeki zamarzające w zimowej porze roku.

Z tego powodu też słynne systemy żeglugi śródlądowej sprawnie działają w niewielkiej liczbie krajów świata, głównie w krajach o wysokim stopniu uprzemysłowienia.

Największymi szlakami transportu śródlądowego ogólnoświatowych znaczeniu nie tylko krajowym, ale i ponadnarodowym są:

- system Wielkich Jezior i rzeka Świętego Wawrzyńca;

- system rzek Missisipi i Missouri - posiadający połączenie z Wielkimi Jeziorami;

- system żeglugi śródlądowej rzek i kanałów Europy Zachodniej, którego centralną oś stanowi Ren;

- rzeki i dopływy tych rzek: Wołgi, Dunaju, Parany, Jangcy, Gangesu, Amazonki, Obu i Leny.

Transport morski trudni się obsługą głównie przewozem ładunków masowych na wymianę międzynarodową. Często również wykorzystuje się go w obsłudze przewozów regionalnych, w szczególności w państwach, których skoncentrowana w strefie przybrzeżnej aktywność gospodarcza ma największe znaczenie w skali całej gospodarki kraju. Działalność ta nosi miano żeglugi kabotażowej. Najważniejszymi szlakami żeglugi kabotażowej są:

1) Stany Zjednoczone i Kanada - szlak biegnący przez Wielkie Jeziora ( z portami w: Chicago, Detroit, Cleveland, Toronto), Rzekę Świętego Wawrzyńca (Montreal) albo Hudson, przez Boston, Nowy Jork, Baltimore, Filadelfię i Norfolk. Nastepnie wzdłuż wybrzeży odbywa się żegluga w kierunku portów nad Zatoką Meksykańską ( w portach: Tampa, Nowym Orleanie, Corpus Christi) oraz wzdłuż Kanału Panamskiego do Los Angeles, San Francisco, Portland, Seattle i Vancouver;

2) Japonia - szlak biegnący wzdłuż południowego wybrzeża wyspy Honsiu, łączy Tokio, Yokohamę, Nagoję, Osakę, wyspy: Kitakiusiu i Fukuokę;

3) Chiny - szlak biegnący od Zhanjiangu na południu kraju, przez Shantou, Wenzhou, Szanghaj i Dalian, aż do Dandong w północnej części państwa;

4) Europa Zachodnia - szlak żeglugowy pomiędzy portami Morza Północnego oraz Morza Śródziemnego (tutaj największym znaczeniem charakteryzuje się wcześniej wspomniana żegluga kabotażowa do Włoch);

5) b. ZSRR - żegluga kabotażowa pomiędzy portami leżącymi wzdłuż Północnej Drogi Wodnej ( przez miasta: Murmańsk, Archangielsk, Dudinka, Tiksi, Anadyr, Pietropawłowsk Kamczacki, aż do Nachodki i Władywostoku);

6) Australia - między Brisbane, Sydney, Melbourne i Adelaide;

7) Brazylia - między portami: Manaus ( położonego w głębi kontynentu Ameryki Południowej nad Amazonką), Belem, Fortaleza, Recife, Rio de Janeiro, Santos, aż do Porto Alegre.

Ostatnie lata przyniosły żegludze transkontynentalnej regres i spadek jej światowego znaczenia a to za sprawą konkurencji z lotnictwem w przewozie pasażerskim, odczuwa się również wzrost presji lotnictwa w przewozie drobnicy i płodów rolnych. Wciąż jednak odgrywa ona stosunkowo znaczną pracę przewozową (jednostka miary - tonokilometry), co związane jest z przewożeniem ładunków masowych na znacznych dystansach. Odznacza się ona jednak niska dynamika rozwoju, jak również podlega ciągłym wahaniom wskutek zmiany koniunktury w handlu międzynarodowym na arenie światowej.

Przeważająca część tonażu światowej floty handlowej uległa zarejestrowaniu w krajach tzw.: "taniej bandery". Są to kraje: Liberia, Panama, Grecja, Cypr, Bahamy i Bermudy. O atrakcyjności tych bander dla statków pochodzenia amerykańskiego i europejskiego decydują niskie podatki i opłaty rejestracyjne oraz pobieżna tylko kontrola ich stanu technicznego.

Oprócz krajów tanich bander największa flota statków handlowych należy do:

  • Japonii,
  • Stanów Zjednoczonych,
  • b. ZSRR,
  • Chin,
  • Korei Pd.,

a więc krajów dysponujących wysokimi obrotami globalnymi w handlu światowym.

Wykaz największych bander oraz ważniejszych portów morskich świata - 1991r.

Bandery

Porty morskie

Kraje

Morska flota handlowa w mln DWT

Porty

Załadunek

w mln t

Wyładunek

w mln t

Świat

Liberia

Panama

Grecja

Norwegia

Japonia

Cypr

Stany Zjedn.

Bahamy

b. ZSRR

Chiny

684,3

93,6

72,2

41,7

41,0

39,7

36,5

30,1

28,8

28,7

21,1

Rotterdam

Singapur

Chiba

Nagoja

Yokohama

Antwerpia

Marsylia

Vancouver

Hamburg

Londyn

Nowy Jork

Bombaj

Durban

Szczecin

Casablanca

64,0

89,9

40,9

53,3

52,0

40,7

14,7

64,6

22,7

9,5

7,2

14,8

15,1

11,2

8,3

277,7

116,5

127,3

83,5

68,1

60,7

74,7

6,1

42,8

40,0

34,9

11,9

9,2

7,8

6,6

Dużym znaczeniem dla żeglugi światowej odznaczają się kanały morskie, zwłaszcza: Kanał Sueski, Panamski, i Koloński. Powodują one znacznie skrócenie trasy przewozu towarów, a co za tym idzie powodują przyspieszenie ich dostaw. Rezultatem tego jest uelastycznienie przewozów morskich i obniżenie ich przeciętnych kosztów. Kanały morskie słyną również z ogromnego znaczenia strategicznego.