Demografia (z gr. "demos" = ludność + "graphein" = opis, pisać) jest to nauka o ludności. Zajmuje się zagadnieniami rozmieszczenia i liczby ludności, migracjami, przyrostem naturalnym, strukturą płci, wieku, narodowości, języka, religii i zawodu. Podstawową metodą badawczą są statystyczne badania ilościowe.

Obszar zamieszkały przez człowieka nazywa się ekumeną. Stanowi on około 91% powierzchni Ziemi. Rozmieszczenie ludności na kuli ziemskiej jednak bardzo nierównomierne. Najwięcej skupia się jej w pobliżu wybrzeży morskich - nieco ponad 50% żyje w odległości do 200 km od morza. Zróżnicowanie rozmieszczenia ludności na kuli ziemskiej wynika głównie z czynników przyrodniczych, takich jak żyzne gleby, łagodny klimat, dostępność wody pitnej, występowanie surowców mineralnych, itp. oraz ekonomicznych, np. rozrastanie się okręgów przemysłowych.

Liczba ludności światawynosi około 6,45 mld, a średnia gęstość zaludnienia to 41 os/km².

Największą liczbę ludności posiada Azja, w której skupia się 60,6% mieszkańców świata, następnie Afryka (13,8%), Europa (11,4%), Ameryka Łacińska (8,6%), Ameryka Północna (5,1%), Australia i Oceania (0,5%). Najludniejszymi krajami na świecie są: Chiny (1,3 mld), Indie (1,1 mld), USA (ok. 300 mln), Indonezja (ok. 242 mln), Brazylia (ok. 186 mln), Pakistan, Rosja i Bangladesz.

Największa gęstość zaludnienia cechuje Azję (108 os/km²) i Europę (64 os/km²), natomiast najniższa - bezludną Antarktydę oraz Australię i Oceanię (3 os/km²).

Mieszkańcy kuli ziemskiej dzielą się na grupy, różniące się od siebie pod względem rasowym, językowym i religijnym.

Rasy ludzkie wyróżnia się na podstawie dziedzicznych cech fizycznych, takich jak kolor skóry, kształt głowy, rysy twarzy, kolor i rodzaj włosów oraz cechy krwi. Rozróżnia się trzy główne rasy: białą (ok. 50% ludności świata), czarną (ok. 40%) i żółtą (ok. 10%). Rasy te dzielą się na podgrupy, a także mieszają się między sobą tworząc rasy mieszane.

Istnieje około 3000 języków żywych na Ziemi. Najwięcej ludzi posługuje się językami: chińskim (ok. 1,2 mld), hindi (ok. 450 mln), angielskim (ok. 400 mln), hiszpańskim (ok. 320 mln), a także rosyjskim, arabskim, bengalskim, indonezyjskim, portugalskim, pendżabskim, japońskim, francuskim i niemieckim.

Podstawę kultury każdej cywilizacji stanowi religia. Najwięcej wyznawców ma chrześcijaństwo (ok. 2 mld), w którym wyróżnia się katolicyzm (ok. 1,1 mld), protestantyzm (367 mln), prawosławie (216 mln) i anglikanizm (84 mln). Drugą religią na świecie jest islam (ok. 1,2 mld), a trzecią hinduizm (ok. 1 mld).

Współcześnie istnieje wiele problemów ludnościowych na świecie. Wynikają one głównie z:

  • szybkiego wzrostu liczby ludności świata,
  • nierównomiernego rozmieszczenia ludności na kuli ziemskiej,
  • nierównomiernego tempa rozwoju społeczno-gospodarczego regionów świata.

Obecnie tempo wzrostu liczby ludności świata wynosi ok. 1,14% rocznie. Do XVII wieku liczba ludności wzrastała powoli i od czasów Chrystusa do połowy tego wieku wzrosła z ok. 200 mln do ok. 500 mln. Od wieku XVII liczba ta zaczęła się zwiększać bardzo dynamicznie.

Tab. Wzrost liczby ludności świata

Rok

Liczba ludności świata w mln

1650

510

1750

711

1800

912

1850

1 131

1900

1 589

1950

2 406

1970

3 573

1980

4 628

1990

5 300

2005

6 450

Na świecie istnieje bardzo duże zróżnicowanie stopy przyrostu naturalnego. Przyrost naturalny jest to różnica między liczbą urodzeń a liczbą zgonów na danym obszarze. Stopa (wskaźnik) przyrostu naturalnego to przyrost naturalny w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, wyrażany w promilach. Przyrost naturalny w połączeniu z saldem migracji nazywa się przyrostem rzeczywistym. Dopiero ten wskaźnik ukazuje pełny obraz przyrostu liczby ludności na danym obszarze. Obecnie najwyższy przyrost ludności obserwuje się w ubogich krajach Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej, gdzie w wielu przypadkach ma miejsce proces eksplozji demograficznej, czyli gwałtownego i bardzo szybkiego wzrostu liczby mieszkańców. Najniższy przyrost naturalny mają wysokorozwinięte kraje Europy i Ameryki Północnej. Przyrost naturalny jest często ujemny, ale wskaźnik przyrostu rzeczywistego podnoszą imigranci przybywających do tych państw z biednych regionów świata.