Nizina Mazowiecka to rozległy region, należący do największych krain geograficznych w Polsce. Położona w obrębie Niżu Środkowoeuropejskiego. Granice Niziny Mazowieckiej wyznaczają zasięgi lodowca w stadiale Warty i lodowca bałtyckiego. Od południa nizina sięga aż po Wzgórza Radomczańskie i sąsiaduje z Wyżyną Kielecko-Sandomierską. Północna granica biegnie wzdłuż południowego zasięgu jezior mazurskich. Granica wschodnia biegnie od Pisza na północy wzdłuż rzeki Pisy i Czerwonego Boru, obejmuje dorzecza rzeki Liwiec, Świder i Wilga oraz Wysoczyznę Siedlecką, sąsiaduje z Niziną Podlaską.
Rzeźba Niziny Mazowieckiej została ukształtowana pod wpływem działalności lądolodu środkowopolskiego w stadiale Warty, Wkry i Mławy. Cechą charakterystyczną rzeźby jest pasowość. Zmienność zasięgu lądolodu w poszczególnych stadiałach, przyczyniła się do istotnego zróżnicowania krajobrazowego północnej i południowej części niziny. W granicach Niziny Mazowieckiej można wyróżnić trzy makroregiony:
- Nizinę Północnomazowiecką (Wysoczyzna Płońska, Równina Raciańska, Wzniesienia Mławskie, Wysoczyzna Ciechanowska, Równina Kurpiowska, Dolina Dolnej Narwi, Dolina Dolnego Bugu, Wzgórza Czerwonego Boru)
- Nizinę Środkowomazowiecką (Kotlina Warszawska, Dolina Dolnego Bugu, Dolina Środkowej Wisły, Równiny Kutnowska, Łowicko-Błońska, Warszawska, Wołomińska i Gawrolińska)
- Wzniesienia Południowomazowieckie (Wysoczyzna Bełchatowska, Wzniesienia Łódzkie, Wysoczyzna Rawska, Wysoczyzna Siedlecka)
Główne cechy rzeźby Niziny Mazowieckiej:
- przewaga równin denudacyjnych i akumulacyjnych
- wzgórza ostańców, pozostałości po zlodowaceniu środkowopolskim- ozy, kemy i moreny czołowe
- występowanie na powierzchni form pylastych i zwietrzelin polodowcowych oraz młodszych osadów stokowych
- dobrze rozwinięta, dojrzała sieć rzeczna
Najwyższym wzniesieniem są wzniesienia kemowo - morenowe w obrębie Wzniesień Mławskich.- Dębowa Góra o wysokości 235 m n.p.m.
Klimat Niziny Mazowieckiej nie jest zróżnicowany. Opady są tu jednymi z najniższych w Polsce i wynoszą poniżej 500 mm rocznie. Nieco większe ilości opadów (500 - 600 mm) występują przy południowych i północnych krańcach krainy
Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 8°C
Średnia roczna temperatura dla miesiąca lipca 18 °C do 18,5 °C
Średnia roczna temperatura stycznia -3,7°C
Gleby
Gleby Niziny Mazowieckiej zaliczane są w większości do mało urodzajnych. Na przeważającym obszarze występują gleby bielicowe rozwinięte na piaskach i glinach, miejscami występują gleby brunatne, a także darniowo- bielicowe i torfowo-bagienne. W dolinach rzeczny spotyka się mady. Najlepszymi glebami na tym terenie są czarne ziemie- tzw. Czarne Ziemie Sochaczewskie, wytworzone na zastoiskowych iłach.
Szata roślinna i świat zwierzęcy
W odległych czasach naturalną roślinność tego terenu stanowiły lasy, do dzisiaj zachowała się ich niewielka część. Teren ten należy do jednego ze słabiej zalesionych w Polsce. Na piaskach rosną bory sosnowe, na glinach bory mieszane. Dużo rzadziej można spotkać grądy i dąbrowy. Największymi kompleksami leśnymi Niziny Mazowieckiej są Puszcza Kampinoska i Puszcza Kurpiowska. W Puszczy Kurpiowskiej większość (95%) obszarów leśnych obejmuje bór sosnowy, nielicznie występuje olsza, świerk, dąb i brzoza. Nieliczne naturalne drzewostany świerkowo-sosnowe i olszowe objęto ochroną. W Kampinoskim Parku Narodowym dominują lasy (ok.71 %), a wśród nich bory mieszane. Obecnie kompleksy leśne zajmują powierzchnię około 240 km2. W puszczy dominuje sosna zwłaszcza na piaskach i wydmach. Niektóre sosny mają nieco powyżej 200 lat i sięgają nawet 28 metrów wysokości, przy 2,5 metrowym obwodzie. Większość drzewostanu jest, wbrew pozorom, dość młoda. Kampinoski Park Narodowy powstał dla ochrony wydm śródlądowych, powstałych na terenach pradolinnych. Wydmy kampinoskiego parku sięgają 30 m wysokości względnej i prezentują różne formy morfologiczne: łuki, parabole, wały i zespoły wydmowe. Około 12 500 lat temu wydmy zostały utrwalone roślinnością i stanowią unikatowy obiekt przyrodniczy w skali europejskiej. Jest to drugi pod względem wielkości park narodowy w Polsce. Z uwagi na położenie i zajmowany obszar nazywany jest także zielonymi płucami Warszawy. Park jest bogaty w różnorodne gatunki fauny i flory. Spośród dużych zwierząt warto wymienić łosia, jelenia, sarnę, dzika i borsuka. Na terenie parku żyje bardzo wiele gatunków ptaków. Wśród gatunków lęgowych można wymienić: bociana czarnego i białego, trzmielojada, błotniaka stawowego, błotniaka łąkowego, orlika krzykliwego oraz wiele innych.
Z powodu swej różnorodności biologicznej obszar Kampinoskiego Parku Narodowego jest jedną z najważniejszych ostoi fauny niżu polskiego, został uznany przez UNESCO za rezerwat biosfery, a przez Parlament Europejski za ostoję ptaków o randze europejskiej.
Wody
Hydrologiczną osią Niziny Mazowieckiej jest dolina Wisły, która przecina teren z południowego wschodu na północny - zachód i zbiera koncentrycznie kilka dopływów, dlatego sieć rzeczna odznacza się układem promienistym. Najważniejszymi rzekami regionu poza Wisła są: Narew, Bug, Pilica, ich źródła znajdują się poza granicami regionu. W trzeciorzędowych piaskach oligoceńskich występują wody artezyjskie zalegające na głębokości 200 m.
Gospodarka i przemysł
Nie występują tu żadne surowce mineralne o większym znaczeniu gospodarczym. Jedynie koło Bełchatowa wydobywany jest węgiel brunatny. Powszechne iły i gliny ilaste służące do wyrobu cegieł doprowadziły do rozwoju tej gałęzi przemysłu. Funkcjonowanie warszawskiego Okręgu Przemysłowego jest związane z przemysłem wysokiej techniki, elektrotechnicznym, elektronicznym i precyzyjnym. Warszawa jest tutaj ośrodkiem dominującym. Duże znaczenie ma także przemysł elektromaszynowy, chemiczny i farmaceutyczny. Obecność wykwalifikowanej siły roboczej decyduje o tym, że WOP ma najwięcej inwestycji zagranicznych i wytwarza 11% krajowej produkcji sprzedanej przemysłu. Największe zakłady okręgu to : Dewoo, Pepsico, Luccini (huta), Danone, Wedel.
Rolnictwu sprzyja dogodny klimat i równinny krajobraz. Największe znaczenie ma uprawa warzyw i owoców.
