Nizina Mazowiecka - charakterystyka ogólna
Województwo mazowieckie zajmuje powierzchnię 35 597 km2, a to jest 11,4% całej powierzchni Polski oraz sprawia iż to województwo jest dużym regionem europejskim. Zamieszkuje tutaj 1,6 mln mieszkańców, a więc najwięcej w całej Polsce uwzględniając liczbę mieszkańców, a tym samym piąte gdy uwzględnimy gęstość zaludnienia.
Nizina Mazowiecka jest dawną historyczną dzielnicą Polski, dawno temu zamieszkiwana przez tzw. plemiona Mazowszan. Kiedy nastąpił podział dzielnicowy dokonany przez króla Bolesława III zwanego Krzywoustym , czyli pierwsza połowa XI wieku, utworzono Księstwo Mazowieckie, a po wielu najazdach wrogich plemion zostało bardzo zniszczone. W roku 1526 zostało powołane województwo mazowieckie, a jego stolicą oraz główna siedziba władz państwowych to Warszawa. Zagrabione przez najazdy zaborców całe Mazowsze (były w większości Pruskie) powróciło na nowo do wolnej Polski dopiero w 1918 roku.
Województwo mazowieckie jest otoczone przez następujące województwa: warmińsko -mazurskie (na północy), województwo podlaskie (na północnym-wschodzie), województwo lubelskie (na południowym-wschodzie), świętokrzyskie (na południu), łódzkie (na południowym-zachodzie) oraz kujawsko-pomorskie ( na północnym-zachodzie). Jest ono zlokalizowane na obszarze Niziny Mazowieckiej. Stolicą całego województwa a zarazem Polski jest miasto Warszawa. Inne duże miasta w całym regionie to na przykład.: Radom, dalej Płock, czy Ostrołęka, oraz Siedlce.
Nizina Mazowiecka to duża ze względu na powierzchnię kraina Polski. Jest fragmentem rozległego, pasa nizin, które jest określane jako Kraina Wielkich Dolin. Nizina Mazowiecka to kraina geograficzna w pasie nizin środkowopolskich, mimo sporego udziału terenów równinnych , ma duże zróżnicowanie krajobrazu. Jest to związane z występującymi tutaj formami rzeźby polodowcowej a więc ukształtowanej przez lądolód. Najmniej zróżnicowana rzeźba to środkowa część regionu, tutaj bowiem płynie najdłuższa rzeka Polski- Wisła, i tutaj są jej dopływy: rzeka Narew razem z Bugiem, Wkra, Bzura oraz Pilica. Dominują tutaj równiny o dość szerokich, często płaskich dnach , czasami bagniste. Na niższych terasach zalewowych znajdują się siedliska roślinności łąkowej, zaś wyżej duże tereny wydm piaszczystych.
Duże znaczenie w kształtowaniu rzeźby odegrał lądolód. Nizina Mazowiecka to rozległa, lecz przy tym płaska kotlina, gdzie w centrum jest Kotlina Warszawska. Pod względem tektonicznym obszar znajduje się w Niecce Brzeżnej, nazywanej też tzw. Niecką Mazowiecką. Ta niecka powstała w osadach ery mezozoicznej, a jest wypełniona, przepuszczalnymi oraz nieprzepuszczalnymi warstwami na przemian( powstały w trzeciorzędzie).
Główne zarysy Niziny Mazowieckiej powstały przez lądolód skandynawski w czasie zlodowacenia zwanego środkowopolskim. Duże wahania zasięgu lądolodu powodowały że krajobraz jest zróżnicowany na północy i odmienny od krańców południowych. Formy powstałe na skutek działalności lodowca, przede wszystkim na południu i wschodzie Niziny Mazowieckiej, zostały zniszczone gdy panował tutaj klimat peryglacjalny, co miało miejsce podczas zlodowacenia bałtyckiego. Zaś nowe peryglacjalne formy rzeźby to : na przykład liczne doliny oraz niecki denudacyjne, które porozcinały wały morenowe. Na zakończenie zlodowacenia bałtyckiego oraz chłodnych okresów holocenu powstały kompleksy wydm przede wszystkim parabolicznych. Duże skupiska spotykamy w Kotlinie Warszawskiej, także dolinie rzeki Radomki i rzeki Pilicy i na obszarze Równiny Kurpiowskiej, jako istotny element całego krajobrazu.
Gleby na Nizinie Mazowieckiej są raczej mało urodzajne. Na większości obszaru spotkamy bielice wykształcone na piaskach, czy glinach i czasami na osadach tzw. zastoiskowych. Są też mady, oraz czarne ziemie- Sochaczew i Grójec, często też gleby bagienne.
Sieć rzeczna Niziny charakteryzuje się tzw. układem promienistym, który koncentruje się w centrum Niziny. Ale źródła większości ważnych rzek regionu, tu wymieniamy: Wisłę, rzeka Narew, dalej Bug, rzeka Pilicę, rzeka Wieprz oraz Wkrę; są poza tym układem. Nizina Mazowiecka ma znaczne różnice termiczne, ale przede wszystkim zimą. Latem średnia temperatura jest w miarę wyrównana a waha się pomiędzy 18stopniC do około 18,5stopni C. Opady na Nizinie są niskie, średnio nawet mniej niż 500 mm każdego roku. Większy deszcz ( bo około 500 - 600 mm ) mamy na południowych oraz północnych obrzeżach Niziny mazowieckiej.
Dawno temu obszar Niziny Mazowieckiej porastały rozległe puszcze. Dziś obserwujemy bardzo niski wskaźników lesistości. Spotykamy sporadycznie resztki kompleksów lasów w rejonie, są to puszcze: Kampinoska, dalej Kurpiowska, puszcza Biała i puszcza Kozienicka. Drzewostany zostały tutaj intensywnie przekształcone na skutek działalności człowieka , mamy najczęściej monokulturę sosny.
Drugą uwzględniając wielkość jednostki koncentracji przemysłu w całej Polsce to właśnie okręg warszawski. Otacza większość terenów województwa warszawskiego, gdzie zatrudnionych w gałęziach przemysłu w roku 1990 było 324 tys. osób, do tego krańce województwa skierniewickiego oraz województwa siedleckiego. Mniejszy jest zaledwie Górnośląski Okręg Przemysłowy. Okręg warszawski tworzy 35 miast, a mieszka w nich około 2.3 miliona osób. Początek okręgu warszawskiego to XIX wieku, gdy właśnie czynniki który mógł przyciągać przemysł stanowiła duża koncentracja ludności. To właśnie miasto Warszawa drugiej połowy XIX wieku było tym największym miastem w całym kraju. Na skutek działań zbrojnych podczas II wojny światowej polski przemysł upadł, i dopiero lata 50-te czy 60-te to początek intensywnego rozwoju. Wówczas czynnik ograniczający jego rozwój to brak mieszkań, tym samym też siły roboczej. Cały Okręg Warszawski odróżniamy od tzw. GOP-u , bo ma specjalizację w gałęziach przemysłowych które są typowe dla aglomeracji miejskich. Nie rozwijał się przez złoża surowców mineralnych, tutaj ich brak, a tak było w GOP-ie. Istotną rolę odgrywa tutaj zwłaszcza przemysł elektromaszynowy(lata 80-te to około. 50% wszystkich zatrudnionych). Ta gałąź przemysły to zazwyczaj sama Warszawa, oraz inne takie jak zakłady przemysłowe w: Piasecznie, Pruszkowie, czy Błonie, dalej Ożarów, czy Mińsk Mazowiecki. Charakterystyczna cecha tej gałęzi przemysłu w naszym okręgu to duży niż gdzie indziej udział przemysłu -elektrotechnicznego oraz przemysłu elektronicznego i w ostatnich latach precyzyjnego w ogólnej produkcji. Uwzględniając stopień ich skupienia nie ma konkurentów krajowych. Zakłady tego przemysłu produkują m.in. liczne półprzewodniki, kineskopy do odbiorników telewizyjnych- kolorowych, dalej telewizorów, czy radioodbiorników, wreszcie sprzęt optycznego oraz fotooptycznego, sprzęt medyczny, przyrządy pomiarowe, czy akumulatory. Większość wymienionych wyrobów wytwarza się w bardzo dużych zakładach przemysłowych. Liczne produkty cechuje mała jakość albo zbyt duże ceny, dlatego też są one mało konkurencyjne dla produktów importowanych. Poprawa takiej sytuacji może nastąpić gdy przeprowadzimy częściową modernizację tzw. parku maszynowego oraz urządzeń produkcyjnych. Czasami bez dużych pieniędzy można udoskonalić linię produkcyjną i tworzyć nowe produkty. Czynnik który może sprzyjać rozwojowi przemysłu elektronicznego oraz przemysłu precyzyjnego w omawianym okręgu to silna koncentracja odpowiednio wykwalifikowanych pracowników. Ciągły ich napływ dostarcza min. znana uczelnia-Politechnika Warszawska i szkoły średnie. Okręg warszawski jeszcze niedawno skupiał silną w kraju koncentrację przemysłu tzw. środków transportu, to tutaj są : Fabryka Samochodów Osobowych oraz Zakłady Mechaniczne "Ursus" w mieście Warszawa, dalej zakłady naprawcze całego taboru kolejowego to miasto Pruszków oraz Mińsk Mazowiecki czy wiele zakładów produkujących części samochodowe oraz dla przemysłu lotniczego. Większość z nich obecnie przeżywa duży kryzys. Spore znaczenie odgrywa też przemysł maszynowy oraz przemysł metalowy, tutaj też produkcja obrabiarek, czy łożysk tocznych, czy pomp, wcześniej również maszyn czy urządzeń dla branży -budownictwa.
Rozwinięte w tym okręgu warszawskim gałęzie przemysłu elektromaszynowego mają silną kadrę wykwalifikowanych pracowników, i dobrze ukształtowaną kooperacją. Zakłady te są również energooszczędne, a zapleczem surowcowym jest tutaj częściowo huta tzw. stali szlachetnych czy walcownia tzw. metali nieżelaznych z siedzibą w Warszawie.
Na terenie Niziny Mazowieckiej uprawiamy następujące rośliny: żyto, dalej owies i pszenżyto (a jest to krzyżówka pszenicy oraz żyta), oraz ziemniaki (jako roślina okopowa) natomiast hoduje się bydło, oraz hodowlane konie czy drób.
