Turystyka to gałąź gospodarki, która oferuje różne sposoby spędzania wolnego czasu. Jednocześnie zapewnie wielu osobom miejsce zatrudnienia. To spowodowało, że coraz powszechniejsze staje się proponowanie turystom organizowania wyjazdów, lub określonych sposobów aktywności. Szczególnie jest to załatwianie noclegów, podróży za pomocą różnych środków lokomocji, wyżywienia, fachowego przewodnictwa, lub też nabycia różnych pamiątek. Obejmuje także przygotowywanie szlaków turystycznych o różnym przeznaczeniu, programów kulturalnych. Osoby, zajmujące się na co dzień turystyką stwarzają także pewne udogodnienia dla osób, korzystających z ich usług, na przykład wypożyczanie sprzętu sportowego czy ułatwianie wstępu do miejsc, będących zabytkami.

Zmieniające się wciąż gusta studentów wymuszają na tej dziedzinie gospodarki pewną elastyczność i ciągły rozwój. Ma ona niejako podwójny wymiar: przyrodniczy, ale także społeczny. Jest to prężnie rozwijające się zjawisko niemal we wszystkich państwach świata. Jest to obok przemysłu komputerowego i elektronicznego najlepiej prosperująca gałąź przemysłu. Jest ważniejsza nawet od takich strategicznych gałęzi, jak przemysł samochodowy czy paliwowy. W najlepiej rozwiniętych w zakresie tej dziedziny krajach świata, zyski z turystyki mogą sięgać nawet 50% przychodów budżetowych.

Turystyka jako dział gospodarki rozwijała się w kilku fazach:

  1. lata 1918- koniec lat 50. XX wieku; zapotrzebowanie istniało głównie na wypoczynek i rekreację; nie było popytu na szczególnie aktywny relaks;
  2. 1960-1980; nadal dominującą formą był wypoczynek bierny oraz różne formy rozrywki, a ilość organizowanych wyjazdów wciąż rosła;
  3. od lat 80. XX wieku do dnia obecnego; do form tradycyjnego wypoczynku, wzrosło zapotrzebowanie na organizowanie form bardziej aktywnych, dodatkowo charakteryzujących się elementem poznawczym;

Czynniki, wpływające na rozwój turystyki:

- ekonomiczne- spowodowane między innymi przez rozwój gospodarczy państw świata, zróżnicowany i prowadzący do powstania państw bogatszych i biedniejszych, zwanych rozwijającymi się; rozwój gospodarki napędzany jest przez wymienialność walut; turystyka charakteryzuje się także tym, że czerpie się zyski ze sprzedawania pewnych dóbr wspólnych, jak np. korzystania z wody, słońca, powietrza czy podziwiania dzieł sztuki; powoduje to, że dodatkowym, oprócz przedsiębiorców turystycznych podmiotem, czerpiącym zyski z tego, jest dane państwo; dostarcza to także miejsc pracy oraz dochodów ludności miejscowej, co powoduje wzrost ich jakości życia;

Turystyka jest także atrakcyjnym miejscem inwestycji, ponieważ stosunkowo niewielkie nakłady początkowe pozwalają osiągnąć relatywnie szybko ich zwrot i dodatkowy zysk; ponadto nie grozi w tym przypadku gwałtowny spadek popytu na usługi turystyczne; ogólnie rzecz biorąc, jest to inwestycja opłacalna; zatrudnia także bardzo dużą ilość osób, tworząc chłonny rynek pracy;

- społeczne- popyt na pewne usługi turystyczne decyduje w głównej mierze o tym, jakie usługi są proponowane, jakie są ich standardy oraz jakość; konsument ma ogromny wybór dotyczący miejsca spędzania wolnego czasu oraz rodzaju aktywności; to zresztą ilość czasu oraz posiadane środki finansowe decydują o tym, jak wygląda wyjazd, na przykład, jaki jest środek transportu (ze względu na rozpiętość czasową jaką zajmuje podróżowanie poszczególnymi środkami lokomocji); rozwija się także ostatnio tzw. "turystyka weekendowa"; większe też jest zapotrzebowanie na różne formy czynnego spędzania czasu, jak zwiedzanie nowych miejsc, poznawanie obcych kultur, zwiedzanie zabytków, czy uprawianie różnego rodzaju sportów;

- polityczne- turystyka jest jednym z przedmiotów polityki każdego z państw, gdzie się rozwija, gdyż stanowi ważne źródło dochodu; dlatego państwa starają się wpływać na jak największy jej rozwój; sprzyjają temu takie zjawiska, jak znoszenie obowiązku posiadania wizy wjazdowej czy turystycznej, płacenia ceł na granicach; ważnym czynnikiem jest także współpraca międzynarodowa w tej dziedzinie; dla turystów istotne jest, aby w miejscach, do których się udają, nie było żadnych konfliktów, na przykład politycznych, czy religijnych, albo etnicznych; szczególnym zagrożeniem jest terroryzm, który jest ostatnio zwalczany, także na polu polityki międzynarodowej; państwa dbają więc o bezpieczeństwo wewnętrzne państwa, które decyduje o tym, że turyści zagraniczni decydują się je odwiedzać;

- techniczne- turystyka to miejsce kontaktu człowieka z przyrodą; także osiągnięcia techniczne ułatwiają jej rozwój; zalicza się do nich na przykład: rozwój różnych środków transportu, co powoduje możliwość wyboru formy oraz kosztów podróży oraz powoduje większą mobilność społeczną; nowe technologie sprawiają wzrost komfortu, bezpieczeństwa, szybkości oraz obniżenia kosztów przejazdu; przykładem SA powstające w ostatnich latach tanie linie lotnicze; infrastruktura jest rozbudowywana na tyle, że istnieje możliwość dotarcia w prawie wszystkie miejsca na świecie; takie udogodnienia techniczne, jak telekomunikacja czy Internet ułatwiają na przykład rezerwowanie wyjazdów, czy biletów, co ułatwia organizację; budowa nowych dróg, czy autostrad, zwiększa wygodę jazdy, bezpieczeństwo oraz skraca czas pokonywania dystansów;

- demograficzne- zwiększa się liczba osób w wieku emerytalnym, która korzystając z wolnego czasu, podróżuje; rozwija się ostatnio tak zwana "turystyka rodzinna", czyli odwiedzanie członków rodziny, pracujących za granicą, co stało się powszechne między innymi poprzez otwarcie obcych rynków pracy, szczególnie po przystąpieniu nowych państw do Unii Europejskiej;

Są to podstawowe czynniki, które determinują rozwój gospodarki. Istnieje jeszcze szereg mniejszych, mających większe lub mniejsze znaczenie dla niej:

- walory turystyczne- atrakcyjność dla potencjalnego turysty, przyciągająca go; mogą być to na przykład elementy przyrody, na przykład wybrzeże, góry, jeziora, charakterystyczna roślinność, ale także być wytworem człowieka, na przykład zabytki, ruiny, albo inne jeszcze rodzaje atrakcji turystycznych;

- dobra turystyczne- infrastruktura, mająca na celu obsługę ruchu turystycznego, organizacja, pozwalająca wyjść naprzeciwko potrzebom i wymaganiom konsumenta; należą do tej kategorii na przykład: hotele, domy wczasowe, kampingi, pola namiotowe, ośrodki lecznicze, szlaki turystyczne, punkty informacyjne, bary, restauracje, sklepy, wypożyczalnie różnego rodzaju sprzętu oraz na przykład dostęp do instruktorów sportu czy miejsc, gdzie można uprawiać poszczególne dziedziny;

- nowe kierunki turystyki- można zaliczyć przykładowo następujące działy:

a)turystyka biznesowa: są to różnego rodzaju wyjazdy, połączone z wykonywaniem określonych rodzajów zawodu, a także form kształcenia zawodowego; poza tymi elementami, w wolnym czasie wykorzystywane są często formy rozrywki lub inne sposoby spędzania wolnego czasu;

b) turystyka konferencyjna: połączona z uczestniczeniem w różnego rodzaju konferencjach, zjazdach, sympozjach, itp., najczęściej organizowanych w atrakcyjnych miejscach; dotyczyć mogą różnych sfer, począwszy od nauki, zakończywszy na sporcie; są to najczęściej wyjazdy krótkoterminowe, stąd ważna jest dobra organizacja tego czasu; najczęściej odbywają się w większych miastach, ale nie tylko; modne staje się na przykład lokalizowanie ośrodków konferencyjnych w ustronnych miejscach, na przykład nad morzem, czy w górach;

c)agroturystyka: rozwijający się w ostatnich latach nurt turystyki, polegający na organizowaniu czynnego wypoczynki w gospodarstwach wiejskich; mogą one proponować zarówno usługi rolnicze, jak i turystyczne, maja więc charakter wielofunkcyjny; jest to szczególnie atrakcyjne dla tych osób, które na co dzień mieszkają w miastach, a chcą w wolnym czasie poznać tajniki pracy na wsi;

d) turystyka pielgrzymkowa i religijna: związana z pielgrzymowaniem wiernych do miejsc kultu religijnego, a także ze zwiedzaniem zabytkowych miejsc, związanych z kultem, na przykład świątyń i kościołów; ma ona zasięg krajowy, ale może też praktycznie obejmować cały świat; istnieją pewne szczególne miejsca, związane z kultem różnych religii, na przykład z religią katolicką związane są: Rzym, Lourdes, Fatima, Częstochowa, Licheń; powszechną formą jest organizowanie wyjazdów przez biura podróży, bądź organizowanie pielgrzymek przez organizacje religijne;

Turystyka ma do spełnienia pewne funkcje. Podstawową jest zorganizowanie wolnego czasu, zapewnienie noclegu, wyżywienia czy dojazdu. Zalicza się do nich także:

  1. społeczno- wychowawcza: dotyczy głównie wyjazdów w grupach młodzieżowych czy szkolnych; uczy organizacji, współżycia w zespole, czy współzawodnictwa;
  2. poznawcze: poznawanie nowych miejsc, nauka o innych kulturach, nauka o przyrodzie, oraz o innych zjawiskach, zarówno ze środowiska naturalnego jak i świata społecznego;
  3. patriotyczne: poznawanie historii własnego państwa w miejscach dla niej ważnych; dla emigrantów turystyka może stanowić przyczynę decyzji o powrocie do kraju macierzystego;
  4. reprezentacyjna: ukazywanie walorów własnego państwa turystom zagranicznym oraz przyciąganie ich licznymi atrakcjami;

Obecnie, na początku XXI wieku w zakresie turystyki powstają wciąż nowe problemy. Z jednej strony obserwowany jest wzrost zainteresowania społeczeństwa różnymi, coraz liczniejszymi formami zorganizowanego spędzania wolnego czasu, z drugiej strony intensyfikacja tej gałęzi gospodarki powoduje coraz to nowe zagrożenia. Należą do nich nieodwracalne zmiany w środowisku naturalnym w tych miejscach, gdzie szczególnie intensywny jest ruch turystyczny. Zachwianiu ulegają ekosystemy, na przykład ma to miejsce w Tatrach, gdzie rozwijające się narciarstwo powoduje niszczenie stoków.

Często pojawia się też zanieczyszczenie wód, jezior czy rzek, lub też wody morskiej, albo inne sposoby zanieczyszczania różnych miejsc odpadami i niebezpiecznymi dla przyrody substancjami. Środowisko niszczone jest też przez rozwijającą się infrastrukturę.

Osoby, zajmujące się turystyką zawodowo, muszą dołożyć wielu starań, aby zaspokoić potrzeby i gusty konsumentów. Konieczne jest utrzymywanie przez nich niezbędnego standardu usług, a jednocześnie zapewnienie turystom bezpieczeństwa. Obowiązki te muszą być wykonywane z dużą sumiennością i dokładnością, co obwarowane jest przepisami prawnymi, zawartymi w prawie konsumenckim. Zadowolony z wyjazdu klient, skorzysta w przyszłości ponownie z danych usług.

Wzrastające zainteresowanie wyjazdami sprawia, że obecnie jest to dziedzina opłacalna i rentowna. Z kolei turystom pozwala na oderwanie się od rzeczywistości i odpoczynek, dlatego ważne jest, aby ich wyjazd został dobrze zorganizowany.

Na pewno turystyka jest tym działem usług, który musi wychodzić wciąż naprzeciw nowym potrzebom.