Problemy społeczne i ekonomiczne współczesnego świata

 

Problemy społeczne i ekonomiczne stanowią jedno z największych zagrożeń współczesnego świata, bowiem bezpośrednio dotykają zwykłych ludzi i wpływają na poziom ich życia. Ich źródeł należy upatrywać przede wszystkim w utrzymujących się ogromnych dysproporcjach w rozwoju gospodarczym między poszczególnymi rejonami świata. Problemy te w większości dotyczą krajów tzw. Trzeciego Świata.

 

Do najbardziej palących współczesnych problemów i zagrożeń społeczno-ekonomicznymi można zaliczyć:

  • problem głodu i niedożywienia,

zjawiska głodu leżą, m.in.:

- klęski żywiołowe, takie jak susze powodzie, tornada itd., które niszczą źródła pożywienia,

- toczące się konflikty zbrojne – wojny, walki między plemionami itp., które niosą ze sobą zniszczenie,

- problemy demograficzne, zwłaszcza wysoki przyrost naturalny doprowadzający częstokroć do przeludnienia,

- złe warunki klimatyczne, powodujące, że niektóre rejony świata nie mogą wyżywić się same, np. ze względu na ziemie nienadające się do uprawy,

- zła sytuacja finansowa i gospodarcza kraju, które sprawiają, iż władze państwowe nie są w stanie zakupić brakującego pożywienia,

- brak stabilnej sytuacji politycznej w państwie sprawia, że inwestorzy czują się zagrożeni i nie decydują się na rozwój swoich przedsiębiorstw, co z kolei może prowadzić do pogorszenia się sytuacji ekonomicznej kraju i sytuacji materialnej obywateli,

- źle prowadzona gospodarka żywieniowa – pomimo wytwarzania większej ilości jedzenia niż potrzeba do wykarmienia ludności całego świata, znaczna część mieszkańców globu głoduje; nieracjonalny podział żywności polega głównie na tym, że w niektórych krajach, szczególnie dobrze rozwiniętych, jedzenie jest marnowane i wyrzucane,

- zacofanie cywilizacyjne, które objawia się m.in. w tym, że niektóre grupy ludności nie posiadają wystarczającej wiedzy i narzędzi, by wyprodukować odpowiednią ilość żywności.

Ogromne zróżnicowanie poziomu życia w skali globalnej. To zróżnicowanie objawia się w bardzo wielu dziedzinach; kraje najbogatsze zamieszkiwane są przez społeczeństwa niezwykle zamożne, podczas gdy ludność państw biednych często boryka się z problemem niedożywienia czy wręcz głodu. Dopóki gwałtowny przyrost naturalny, za którym nie nadąża produkcja żywności, nie zostanie zahamowany, dopóty omawiany problem w krajach afrykańskich i niektórych azjatyckich nadal pozostanie aktualny. W celu zwiększenia produkcji artykułów spożywczych należy położyć nacisk na unowocześnienie rolnictwa, m. in. poprzez jego mechanizację. W sytuacji, kiedy większość środków z budżetów tych najbiedniejszych państw przeznacza się na zaspokojenie bieżących potrzeb, trudno spodziewać się, by bez pomocy z zewnątrz problem głodu mógł tam zostać szybko zażegnany.

 

  • problem ubóstwa, W świecie naukowym zwykło się wyróżniać trzy teorie powstawania zjawiska ubóstwa. Zgodnie z pierwszą - ubóstwo jest wynikiem osobistych postaw osób ubogich. W przypadku drugiej teorii mówi się, że to kwestia pojawienia się pewnych czynników sytuacyjnych. Ostatnia z propozycji wskazuje na politykę socjalną jako przyczynę wystąpienia ubóstwa.

Jednak najbardziej popularny podział źródeł ubóstwa dzieli je zasadniczo na dwa rodzaje: obiektywne i subiektywne.

Obiektywne źródła ubóstwa to takie, które są wynikiem dokonujących procesów politycznych, ekonomicznych, demograficznych czy społecznych. W ramach obiektywnych czynników powodujących zjawisko ubóstwa można wymienić choćby: zachodzące w danym kraju transformacje ustrojowe i gospodarcze, uzyskiwanie określonego dochodu narodowego i sposób jego rozdzielenia, mały poziom produkcji krajowej, wprowadzanie reform czy za duży przyrost naturalny.

Natomiast czynniki subiektywne to takie, których źródeł upatruje się w osobistych postawach obywateli wynikających z ich poglądów, przekonań, motywacji, chęci działania itp. w ich jednostkowych możliwościach i zdolnościach oraz cechach osobistych.

 

  • - dysproporcję w rozwoju ekonomicznym, jednym z ważniejszych czynników są kwestie demograficzne, mianowicie - szacuje się, że połowa ludności całej Ziemi zamieszkuje najbiedniejsze kraje świata. Wysoki przyrost naturalny powoduje ogromne przeludnienie i tym samym powstanie zjawiska głodu i ubóstwa.

Ekonomiści szacują, że ok. miliard ludzi (1/7) na świecie może przeznaczyć na wyżywienie tylko 1 dolara dziennie, co stanowi rację głodową, natomiast w niektórych

 

  • - nierówności w rozwoju cywilizacyjnym i kulturowym, nierówności społeczne w krajach Trzeciego Świata powodują często znaczne większe dysproporcje i rozwarstwienie społeczeństwa niż w państwach wysoko rozwiniętych. Elity, najczęściej związane z władzą, żyją na poziomie zbliżonym do wyższych klas takich państw, jak USA, Kanada i inne kraje wysoko rozwinięte. Równocześnie w krajach Trzeciego Świata znaczna część społeczeństwa żyje w skrajnej nędzy. Przykładem nierówności społecznych była Etiopia, której cesarz Hajle Sellasje posiadał 27 luksusowych samochodów wykonanych na zamówienie, a wielu jego poddanych zmarło z głodu. Podobna sytuacja panuje w innych afrykańskich krajach.

 

  • - choroby cywilizacyjne i epidemie, w równym stopniu dotyczą zarówno krajów Trzeciego Świata jak i krajów wysoko rozwiniętych, w których nasilają się zagrożenia zdrowia człowieka związane z degradacja środowiska. Promieniowanie jonizujące, zanieczyszczenie powietrza, wody i gleb powodują wzrost zachorowań na choroby nowotworowe. Nieracjonalne odżywienie się, stresujący tryb życia brak ruchu są przyczynami chorób układu krążenia.

Do najgroźniejszych chorób należy dżuma, dziesiątkowała ludzkość nie tylko w czasach średniowiecza, bowiem obecnie powoduje co roku śmierć około 1500 osób w krajach Trzeciego Świata.

 

  • - kryzys gospodarczy, Pierwszym sygnałem o kryzysie są spadki cen spółek akcyjnych na giełdach maklerskich lub krach giełdowy.

Równie wymownym objawem kryzysu jest spowolnienie gospodarcze (niekiedy zapaść), a co za tym idzie - wzrost deficytu budżetowego, fiskalnego i handlowego. Następuje spadek popytu, w dość szybkim tempie rośnie bezrobocie. Obniżone zostaje tempo eksportu, wskutek tego przedsiębiorstwa zmniejszą nakłady inwestycyjne.

Przejawem zapaści gospodarczej jest także bardzo wysoka inflacja, która z czasem przeradza się w hiperinflację.

 

  • - zjawisko bezrobocia, współcześnie bezrobocie stanowi duży globalny problem (zarówno społeczny, jak i ekonomiczny, a czasem wręcz polityczny), bowiem w wielu krajach jego wskaźniki są niekorzystnie wysokie. W niektórych państwach i rejonach świata dochodzi nawet do 30%. Stosunkowo najwyższa stopa bezrobocia występuje w państwach afrykańskich, zwłaszcza w rejonach południowych.

Grupą ludności, wśród której najwięcej osób pozostaje bez zatrudnienia, są osoby młode, taka sytuacja ma miejsce praktycznie we wszystkich państwach. Z kolei zjawisko bezrobocia długotrwałego obserwuje się częściej w krajach o gorszych osiągach ekonomicznych oraz o rozwiniętym systemie opieki socjalnej.

 

  • - zadłużenie państw. wysokość zadłużenia państwa i długu publicznego ma ogromny wpływ na sytuację społeczno-ekonomiczną kraju oraz na politykę finansową władz państwowych. W wyniku dużego zadłużenia państwa zachwiana bywa cała gospodarka, władze nie są w stanie przeznaczyć wystaczającej ilości środków na stymulowanie inwestycji itp., co spowalnia dynamikę rozwoju ekonomicznego, rząd z reguły szuka oszczędności, zazwyczaj kosztem zwykłych obywateli, wreszcie może również dojść do finansowego załamania państwa.

Negatywne skutki zadłużenia państwa i długu publicznego obserwujemy również na polu społecznym. Redukcja wydatków państwa może przyczynić się do zmniejszenia wydatków na świadczenia socjalne dla obywateli - zdarza się, że są zmniejszane kwoty owych świadczeń albo następuje zahamowanie tempa ich wzrostu. Taka sytuacja z kolei może wywołać pewne niepokoje społeczne, czasem nawet zakończone protestami i destabilizacją polityczną w kraju.