Sprawy polityczne nie były jedynymi o których pisali pisarzy pozytywistyczni. W literaturze i publicystyce doby pozytywizmu najczęściej poruszane były trzy kwestie społeczne:

  • Sytuacja na polskiej wsi, głownie w zaborze rosyjskim:
    • Rok 1863 – Car uwłaszcza chłopów w zaborze rosyjskim. Nadaje im wolność osobistą
    • Uwłaszczenie doprowadziło paradoksalnie do zwiększenia się konfliktów pomiędzy panami a chłopami. Chłopi nie byli już postrzegani jako pobożny, spokojny i patriotycznie nastawiony lud, jak to miało miejsce w okresie romantyzmu.;
    • Na wsi polskiej w zaborze rosyjskim w dość dużym stopniu panowała bieda, niski był też poziom cywilizacyjny wsi.
    • Pojawiło się zjawisko migracji chłopów do miast w poszukiwaniu lepszego życia oraz ich emigracji za granicę, jak to wówczas określano: „za chlebem”;
    • Podnoszono problem braku edukacji na wsi i dramatycznych skutków tej sytuacji: szerzenie się zabobonów, niski poziom rozwoju umysłowego. Wniosek: polskich chłopów należy kształcić i oświecać, zapoznawać ich z nowoczesnością i stwarzać migrantom godziwe warunki życia w miastach.
  • Emancypacja kobiet:
    • Postulat zwiększenia udziału kobiet w życiu publicznym
    • Walka o prawo kobiet do nauki w szkołach średnich i wyższych
    • Postulat umożliwienia kobietom podjęcia pracy zawodowej i w ten sposób osiągnięcia samodzielności materialnej
    • Postulat nowego modelu kształcenia kobiet: wykształcenie ma im zapewnić możliwość podjęcia pracy zawodowej, możliwość stania się członkami społeczeństwa na równi z mężczyznami