Turystyka rozwija się zazwyczaj na obszarach o wyjątkowym, rzadko spotykanym krajobrazie. Taki krajobraz posiadają niewątpliwie miejsca występowania rzeźby krasowej.

Termin "kras" oznacza ogół procesów polegających na rozpuszczaniu niektórych skał przez wody opadowe. W ich wyniku powstaje świat rzeźby krasowej.

Pojęcie to wywodzi się od obowiązującej do XIX wieku nazwy własnej obszaru położonego pomiędzy Triestem a doliną rzeki Vipawy, obejmującego zbudowaną z wapieni i dolomitów część półwyspu Istria.

Do skał krasowiejących należą przede wszystkim skały węglanowe: wapienie, dolomity, gipsy i sole.

Najbardziej typowym przykładem ulegającej krasowieniu skały jest wapień. Zbudowany jest on głównie z węglanu wapnia, który rozpuszcza się w wodzie deszczowej. Proces ten zachodzi tym intensywniej, im woda zawiera większą ilość dwutlenku węgla. Ilość ta zależy między innymi od temperatury wody (w wodzie chłodnej rozpuści się go więcej niż w ciepłej) i jego zawartości w atmosferze. Jeżeli woda penetruje w głąb skał, przesączając się przez warstwy glebowe zawierające substancje humusowe, ilość CO2 dodatkowo w niej wzrasta. Rozpuszczanie wapienia, noszące nazwę korozji krasowej, przebiega według następującej reakcji chemicznej:

CaCO3+ CO2 + H2O = Ca(HCO3)2

Reakcja ta jest odwracalna, a powstający w jej wyniku kwaśny węglan wapnia jest związkiem łatwo rozpuszczalnym w wodzie i odprowadzanym w postaci roztworu.

Formy krasowe powstają i rozwijają się najpełniej w skałach rozpuszczalnych, jeśli są one silnie spękane, uszczelnione, posiadają dostateczną miąższość i zawierają mało części ilastych. Powstała w takich warunkach rzeźba nosi nazwę krasu pełnego, bądź krasu całkowitego. W skałach rozpuszczalnych, ale zawierających dużo części ilastych oraz w skałach o małej miąższości powstają, obok klasycznych form krasowych, także formy związane z erozyjną działalnością wód powierzchniowych. Ta rzeźba mieszana nosi nazwę półkrasu albo krasu niepełnego.

Na rozwój zjawisk krasowych wpływa, obok jakości skały, także wysokość i ukształtowanie terenu. Procesy krasowe zachodzą szczególnie intensywnie na obszarach wysoko położonych, w obrębie których wody podziemne mają możliwość długotrwałego krążenia, oraz na obszarach płaskich i o niewielkim nachyleniu, gdzie znaczne ilości wód opadowych wsiąkają szczelinami w głąb. Niesprzyjające warunki dla tych zjawisk występują w szczelinach wypełnionych stagnującą wodą oraz przy dużym nachyleniu stoku, które powoduje szybki spływ powierzchniowy (np. w wysokich górach). Podsumowując, intensywność krasowienia skał wapiennych zależy, w głównej mierze, od ilości wody i stopnia zawartości w niej rozpuszczonego CO2, czasu stykania się wody ze skałą oraz szybkości jej krążenia w szczelinach skalnych.

Formy krasowe powstają i rozwijają się zawsze w skałach rozpuszczalnych, krasowiejących, ale zaznaczają się albo na powierzchni tych skał - kras normalny - albo też są reprodukowane w pokrywie skał niekrasowiejących (piaski, gliny, utwory zwietrzelinowe, lessy), spoczywając na utworach podlegających krasowieniu - kras zakryty. Mamy wtedy do czynienia z tzw. formami krasowymi reprodukowanymi. Formy, które powstały w dawnych okresach geologicznych, a zostały wypełnione i w ten sposób zakonserwowane pod pokrywą skał młodszych, nieprzepuszczalnych, noszą nazwę kopalnych form krasowych (kras kopalny).

Obszary krasowe charakteryzują się prawie całkowitym brakiem wód na powierzchni terenu i ich obfitością pod ziemią, a także rzadką, słabo rozwiniętą siecią dolin oraz bardzo dużą liczbą form wklęsłych, nie posiadających odpływu powierzchniowego.

Do form krasowych występujących na powierzchni terenu zalicza się:

  • żłobki i żebra krasowe - bruzdy powstające na powierzchni krasowiejących skał, w wyniku rozpuszczania ich przez spływającą po nich wodę opadową,
  • wąwozy (doliny krasowe) - doliny powstałe przez zapadanie się stropów nad korytarzami jaskiń,
  • leje krasowe - owalne leje powstałe w wyniku rozpuszczenia skał w miejscu, gdzie wody opadowe wpływają w szczelinę skalną, lub w efekcie zapadnięcia się stropu podziemnej komory.
  • uwały - formy powstałe na skutek połączenia się kilku lejów krasowych,
  • polja - rozległe kotliny powstałe w wyniku niemal zupełnego zniszczenia skał krasowiejących na danym obszarze, aż do poziomu wód gruntowych, najczęściej w efekcie połączenia się wielu uwałów,
  • ostańce - samotne wzniesienia skał, które nie uległy krasowieniu na obszarze krasowym.

Do form krasowych występujących pod ziemią zalicza się:

  • jaskinie (pieczary, groty) - podziemne komory powstałe w skałach krasowiejących w wyniku ich rozpuszczenia. Występuje w nich wiele form naciekowych:
    • stalaktyty - formy naciekowe w postaci sopla, zwisające ze stropu jaskini,
    • stalagmity - formy naciekowe powstające na dnie jaskini z osadzającego się tam węglanu wapnia pochodzącego z opadającej ze stropu jaskini wody,
    • stalagnaty - formy naciekowe w postaci kolumny, powstałe w wyniku połączenia stalaktytu ze stalagmitem,
    • draperie - formy naciekowe w postaci firanek, zwisające ze stropu jaskini,
    • perły jaskiniowe - formy w postaci wapniowych kul, powstające w zagłębieniach na dnie jaskini wypełnionych wodą,
    • misy - zagłębienia na dnie jaskini wypełnione wodę.
  • kominy krasowe - przewody wiodące z jaskini na powierzchnię terenu,
  • korytarze krasowe - przewody wiodące pod powierzchnią ziemi, łączące podziemne komory ze sobą,
  • wywierzyska - źródła krasowe, którymi wypływa woda na powierzchnię ziemi.

Najciekawszymi i najchętniej oglądanymi formami krasowymi są jaskinie. Od zawsze pociągały one ludzi swoją niedostępnością i pięknem. Występują one w prawie wszystkich miejscach na kuli ziemskiej, jednak, jak dotąd, nie wiadomo jaka jest ich liczba i jaką zajmują powierzchnię, gdyż wiele z nich pozostaje niezbadanych i nieodkrytych. Występowanie jaskiń stwierdzono w około 120 krajach, jednak jedynie część z nich spenetrowano.

Zainteresowanie jaskiniami wzrasta wraz z rozwojem turystyki. W ostatnich latach nastąpił szczególny rozwój speleologii, czyli eksploracji jaskiń w celach poznawczych i sportowych.

Wyróżnia się dwa rodzaje jaskiń dostępnych dla człowieka - turystyczne, czyli zwiedzane z przewodnikiem, wyposażone w wytyczone ścieżki i często oświetlenie elektryczne oraz turystyczno-speleologiczne, czyli nie dostosowane do masowej turystyki, występujące całkowicie w stanie naturalnym.

Jednym z największych znanych systemów jaskiniowych na świecie jest Grotta Gigante w okolicy Triestu we Włoszech. Jest on obecnie największą jaskinią turystyczną na świecie, od 1995 roku znajdującą się w Księdze Rekordów Guinnessa. Główna pieczara ma 137 m wysokości, 280 m długości i 65 m szerokości. Do innych znanych na świecie jaskiń należą: Sala Sarawak należąca do systemu Jaskiń Szczęścia w północno-zachodnim Borneo, Salle de la Varna położona na hiszpańsko-francuskiej granicy oraz Duża Izba w Carlsbad Caverns w Stanach Zjednoczonych.

Wśród polskich jaskiń wyróżnia się Jaskinia Optymistyczna na Wyżynie Podolskiej, która jest drugą, pod względem długości, jaskinią na świecie (220 km). Najpopularniejszą z kolei i najlepiej przystosowaną do ruchu turystycznego jest natomiast Jaskinia Raj pod Kielcami. Posiada ona wspaniałą i bogatą szatę naciekową, która została wyeksponowana poprzez elektryczne oświetlenie wnętrza.