Położenie geograficzne:

Afryka znajduje się prawie w całości na półkuli wschodniej i rozciąga się po obydwu stronach równika. Na północy oblewają ją wody Morza Śródziemnego, które odgranicza ją od Europy. Od północnego-wschodu sąsiaduje z Azją, od której oddzielają ją Kanał Sueski i Morze Czerwone. Wschodnie wybrzeża kontynentu oblewa Ocean Indyjski, a zachodnie Ocean Atlantycki.

Kontynent afrykański zajmuje powierzchnię 30,3 mln km². Jego największa rozciągłość południkowa wynosi około 8 000 km, a równoleżnikowa - 7 500 km.

Skrajne punkty Afryki stanowią przylądki: Ras al-Ghiran na północy (37°21'N), Igielny na południu (34°51'S), Almadi na zachodzie (17°33'W) oraz Hafun na wschodzie (51°23'E).

Ukształtowanie powierzchni:

Kontynent afrykański jest w większości wyżynny. We wschodniej i południowej jego części ciągną się tereny górzyste, z licznymi wygasłymi wulkanami (m. in. Kilimandżaro i Kenia). Północną Afrykę zajmuje pustynia Sahara, będąca największym obszarem piasków i nagich skał na Ziemi. Dwie inne pustynie znajdują się w południowo-zachodniej części kontynentu i są to: Kalahari i Namib.

Afrykę Wschodnią rozcina system Wielkich Rowów tektonicznych. Wypełniają je wody jezior, m. in. Tanganika, Wiktorii i Niasa.

Przez powierzchnię Afryki płyną cztery wielkie rzeki, należące do grupy najdłuższych rzek na świecie: Nil, Zair, Niger i Zambezi.

Warunki klimatyczne i świat roślinny:

Ponieważ Afryka rozciąga się po dwóch stronach równika na przestrzeni 8 000 km na jej terenie wyróżnić można kilka, zależnych od szerokości geograficznej, stref klimatyczno-roślinnych:

  • strefa równikowa - obejmuje obszary Kotliny Konga i wybrzeży Zatoki Gwinejskiej. Charakteryzuje ją klimat równikowy o ekstremalnej wilgotności powietrza, wysokich temperaturach z małymi dobowymi i rocznymi amplitudami oraz codziennymi deszczami zenitalnymi. Strefę tą porasta wiecznie zielony las równikowy, pod którym rozwinęły się nie urodzajne gleby.
  • strefy podrównikowe - charakteryzuje je klimat gorący o dwóch porach roku - suchej i wilgotnej. Czas trwania pory suchej wydłuża się wraz z odległością od równika. Im dalej od niego pojawia się także coraz rzadsza roślinność. Obszary bardziej wilgotne porasta las parkowy, a bardziej suche - sawanna.
  • strefy zwrotnikowe - w Afryce północnej obejmują obszar Sahary, na południu natomiast tereny pustyń Namib i Kalahari. Charakteryzują się brakiem opadów i roślinności. Typowe są duże dobowe amplitudy temperatur - od ponad 40°C w dzień do ok. 0°C w nocy.
  • strefy podzwrotnikowe - zajmują północne i południowe krańce kontynentu. Cechują się wilgotnymi i łagodnymi zimami oraz suchymi i ciepłymi latami. Na północy strefa podzwrotnikowa stanowi wybrzeża Morza Śródziemnego z sucholubną roślinnością krzewiastą typu makia. Roślinność Afryki południowej stanowią natomiast wiecznie zielone lasy oraz krzewy kolczaste, tworzące tzw. busz..

Odrębnym obszarem klimatyczno-roślinnym jest największa wyspa afrykańska - Madagaskar. Oddzieliła się od kontynentu ok. 100 mln lat temu. Jej klimat w dużej mierze kształtują wiejące znad Oceanu Indyjskiego wiatry, które na wschodnie wybrzeża wyspy przynoszą znaczne ilości opadów. Opady te ku zachodowi maleją. Stąd wschodnie wybrzeża porasta wilgotny las, a zachodnie obszary zajmują sawanny.

Poza równoleżnikowym ułożeniem stref klimatyczno-roślinnych w Afryce, w wielu miejscach, występuje również wyraźna astrefowość. Wynika ona przede wszystkim z wysokości n.p.m., odległości od oceanów oraz prądów morskich. Na obszarach, gdzie wpływ tych czynników jest duży, następuje wyraźne zakłócenie strefowości.

Wody powierzchniowe:

Powierzchnię Afryki przecina wiele potężnych rzek. Do najdłuższych z nich należą: Nil, Kongo, Niger, Zambezi, Oranje, Limpopo oraz Senegal. Ich rozmieszczenie jest bardzo nierównomierne. Najwięcej występuje ich w strefie równikowej oraz w strefach podrównikowych. Pozbawione są ich niemal zupełnie strefy zwrotnikowe i podzwrotnikowe. Dla obszarów suchych charakterystyczne jest występowanie rzek okresowych, tzn. płynących jedynie podczas wilgotnej pory roku.

W strefie Wielkich Rowów Afrykańskich znajdują się największe jeziora kontynentu. Są bardzo głębokie, a dna niektórych z nich położone są poniżej poziomu morza (tzw. kryptodepresja), np. Jezioro Tanganika, które leży na wysokości 773 m n.p.m., a jego głębokość wynosi 1 435 m, co sprawia, iż jego dno znajduje się 662 m p.p.m.

Ludność:

Liczba ludności Afryki wynosi 810 mln. Tempo przyrostu naturalnego jest tu bardzo wysokie, co sprawia, że kontynent ten boryka się z eksplozją demograficzną. Związanych jest z nią szereg problemów społecznych. Brakuje żywności oraz rozprzestrzeniają się liczne choroby. Średnia długość życia wielu krajów Afryki nie przekracza 50 lat, często liczba dzieci poniżej 14 roku życia stanowi 40% społeczeństwa.

Średnia gęstość zaludnienia wynosi 24 osoby na km². Rozmieszczenie ludności jest jednak bardzo nierównomierne. Przyczynia się do tego duża różnorodność warunków przyrodniczych, np. pustynne obszary Sahary i Kalahari nie są w ogóle zamieszkałe. Podobnie w strefie wilgotnych lasów równikowych średnia gęstość zaludnienia wynosi od 1 do 10 os/km². Najgęściej zaludnione są natomiast: wybrzeże Morza Śródziemnego, dolina Nilu, okolice Jeziora Wiktorii oraz wybrzeże Zatoki Gwinejskiej.

Afrykę zamieszkuje wiele grup etnicznych. Na obszarach położonych na południe od Sahary mieszka ludność rasy czarnej. Dzieli się ją na ludy zbieracko-łowieckie, pasterskie oraz osiadłe rolnicze. Natomiast na północ od Sahary żyje ludność biała.

  • plemiona zbieracko-łowieckie:
  • buszmeni (Kalahari),
  • pigmeje (Kotlina Kongo);
    • plemiona pasterskie (suche, trawiaste obszary strefy podrównikowej):
      • Masajowie,
      • Zulusi;
    • plemiona rolnicze:
      • bantu (strefa podrównikowa wilgotna);
    • plemiona wędrowne (ludność biała zamieszkująca Afrykę północną):
      • Berberowie,
      • Arabowie.

Madagaskar zamieszkuje ponadto ludność rasy żółtej (Malgasze). Są oni potomkami czarnych mieszkańców Afryki i żółtej ludności pochodzącej z wysp Oceanu Indyjskiego.

Dużą grupę etniczną Afryki stanowi również ludność biała pochodzenia europejskiego. Jej obecność na tym kontynencie ma bardzo długą historię. W starożytności prawie cała północna Afryka wchodziła w skład Imperium Rzymskiego. Na przestrzeni wieków XV - XIX państwa europejskie założyły na wybrzeżach kontynentu liczne faktorie, aż w połowie wieku XIX rozpoczęła się jego kolonizacja. W jej wyniku państwa europejskie podzieliły całą Afrykę między siebie. Pierwszymi kolonizatorami byli Belgowie, którzy zajęli Kotlinę Kongo. Następnie Francuzi objęli w posiadanie Afrykę północno-zachodnią, zachodnią oraz Madagaskar. W kolejnym etapie do kolonizacji dołączyli Anglicy i Niemcy, dzieląc między siebie głównie tereny Afryki Wschodniej. Nieco później Włochy zajęły Libię i Etiopię. Okres kolonialny zakończył się w latach 60 XX wieku. Większość kolonii odzyskała wówczas niepodległość i utworzyła własne państwa.