Na organizm ludzki składa się szereg układów, które z kolei utworzone są z organów. Organy zaś zbudowane są z tkanek. Tkankami określamy zespoły komórek i ich wytworów, które mają takie samo pochodzenie i pełnią podobne funkcje.
Tkanki można pogrupować. Wyróżniamy tkanki: nabłonkowe, łączne, mięśniową i nerwową.
Nabłonki są grupą tkanek o najbardziej zróżnicowanym pochodzeniu - znajdziemy tam bowiem tkanki pochodzące zarówno z ektodermy (naskórek), jak i mezodermy (śródbłonki naczyń) i endodermy (nabłonek jelita). Charakteryzuje je duża ciągłość mechaniczna (przylegają do siebie ciasno, mało substancji międzykomórkowej między komórkami) i największa wśród wszystkich tkanek zdolność do regeneracji. Wszystkie komórki nabłonka (w wypadku nabłonków jednowarstwowych) lub ich najniżej położona warstwa (nabłonki wielowarstwowe) spoczywa na specyficznej błonie, zwanej błoną podstawną, której funkcją jest oddzielenie nabłonka od tkanki łącznej, udział w odżywianiu, wymianie gazowej i usuwaniu ubocznych metabolitów nabłonków. Do ich najważniejszych funkcji należy neutralizacja szkodliwych oddziaływań czynników zewnętrznych, wydzielanie, wydalanie, wchłanianie oraz odbieranie bodźców (język, siatkówka oka, nabłonek jamy nosowej). Nabłonki pokrywają ciało, wyściełają układy zbudowane z organów rurowych, które narażone są na uszkodzenia związane z pełnionymi przez nie funkcjami (np. układ pokarmowy, układ wydalniczy), pokrywają błony surowicze (opłucna, osierdzie, otrzewna), stanowią część wydzielniczą gruczołów i część percepcyjną receptorów.
Nabłonki podzielić można na:
- jednowarstwowe - wszystkie ich komórki osadzone są na błonie podstawnej; wśród nich są nabłonki płaskie, brukowe, walcowate; mogą być orzęsione lub nie; występują tam, gdzie liczy się czas transportu substancji przez nabłonek, a więc na przykład w pęcherzykach płucnych;
- wielowarstwowe - z błoną podstawną styka się tylko tzw. warstwa rozrodcza komórek; nabłonkiem wielowarstwowym jest nabłonek przejściowy, wyścielający organy, które często i szybko muszą zmieniać swoje rozmiary (np. pęcherz); do tej grupy zaliczają się też nabłonki okrywające, które wytwarzają różne struktury (łuski, pióra, sierść, kopyta, paznokcie, pazury i paznokcie, poroże, a także tzw. pochwy rogowe dziobów i rogów) i gruczoły (zapachowe, łojowe, potowe, mleczne, śluzowe).
Tkanki łączne są najobszerniejszą i najbardziej zróżnicowaną grupą tkanek. Wszystkie zaś łączy brak ciągłości między tkankami (nie stykają się ze sobą - a więc odwrotnie niż nabłonki), a między komórkami występują duże ilości substancji międzykomórkowej. Mają bardzo różne funkcje: nadają kształt organizmom i organom (szkielet), transportują składniki odżywcze (krew i osocze), odpowiedzialne są za odporność (limfocyty), a także gromadzą tłuszcz (tkanka tłuszczowa). Budują je trzy rodzaje włókien: elastynowe (rozciągliwe), kolagenowe i siateczkowate (inaczej - retikularne; występują w tkankach embrionalnych i płodowych, z czasem przekształcając się we włókna kolagenowe).
Rodzaje tkanek łącznych:
- tkanka tłuszczowa - zbudowana z komórek tłuszczowych (w których wszystkie organelle z wyjątkiem jądra, zmniejszają swoje rozmiary do minimum na korzyść wodniczki wypełnionej lipidami); jej zadaniem jest gromadzenie materiału energogennego i ochrona termoizolacyjna;
- tkanki oporowe - budujące szkielet kręgowców (a sporadycznie także i bezkręgowców); do grupy tej należą dwa typy tkanek łącznych: chrzęstna (nie unerwiona i nie ukrwiona; u ryb chrzęstnoszkieletowych tworzy cały szkielet; u ssaków tworzy chrząstki: uszną i nosową, dyski między kręgami, buduje powierzchnie stawów i wszelkie chrzęstne wstawki między kośćmi) i kostna (buduje szkielet czworonogów i ryb kostnoszkieletowych; jej substancja międzykomórkowa jest stała);
- krew - komórki krwi to: erytrocyty (czerwone krwinki, odpowiadają za transport tlenu, charakterystyczny dla nich jest brak jądra i struktur wewnątrzkomórkowych występujących we wszystkich komórkach - jest to przesycona hemoglobiną cytoplazma otoczona błoną komórkową), leukocyty (białe krwinki, mają wszystkie struktury komórkowe; dzielą się na: limfocyty
Tkanka mięśniowa buduje istotną część układu motorycznego - mięśniowego. Występuje też w organach rurowych o dużej średnicy (np. przełyk). Jako, że nie ma własnej substancji międzykomórkowej, zawsze równolegle z nią występuje tkanka łączna.
Mamy trzy typy tkanki mięśniowej:
- gładka - budująca mięśnie, których skurcze nie zależą od naszej woli (unerwiona przez autonomiczny układ nerwowy); skurcz ich jest wolny, ale niewrażliwy na braki tlenu;
- poprzecznie prążkowana - skurcze mięśni, które buduje są przez nas kontrolowane (unerwiona przez centralny układ nerwowy), są także szybkie, ale uwrażliwione na brak tlenu (to w nich po długotrwałym wysiłku odczuwamy tzw. "zakwasy"); komórki mają wiele jąder, umiejscowionych na obrzeżach, nie potrafią się dzielić (dlatego zawsze razem z nimi występują komórki zdolne do podziału, przekształcające się później w komórki tkanki mięśniowej);
- tkanka mięśniowa serca - ma cechy obu wyżej wymienionych tkanek (jest unerwiona przez autonomiczny układ nerwowy - jej skurcz nie zależy od naszej woli, ale jest szybki, tkanka ma też prążki, choć mniej wyraziste od prążków tkanki poprzecznie prążkowanej); charakterystyczne dla niej są odgałęzienia między poszczególnymi wiązkami komórek, stanowiące połączenia z nimi; buduje ona serce i nasady dużych naczyń krwionośnych, które się z nim łączą: aorty, głównych żył i tętnic.
Tkanka nerwowa jest tkanką wysoce wyspecjalizowaną. Najważniejsze komórki tej tkanki to neurony, mające charakterystyczny kształt: cienkie wypustki rozchodzą się od centrum komórki w różne strony. Są to aksony. Na koniuszkach aksonów znajdują się synapsy, które odpowiadają za przewodzenie impulsów nerwowych.
