- PODZIAŁ SYSTEMATYCZNY
Typ: Jamochłony
Podtyp: Parzydełkowce
Gromada: Stułbiopławy
Gromada: Krążkoplawy
Gromada: Koralowce
- WYSTĘPOWANIE
Występują głównie w morzach prowadząc osiadły tryb życia lub wolno pływając. Licznie zamieszkują obszary tropikalne oraz antarktyczne i arktyczne. Większość z nich źle znosi duże zmiany w zasoleniu i duże wahania temperatur.
- BUDOWA ZEWNĘTRZNA CIAŁA
Jamochłony charakteryzują się jest symetrią promienistą. Oznacza to, że przez środek ich ciała można przeprowadzić wiele osi symetrii. U zwierząt o takiej symetrii wyróżnia się wierzch i spód a narządy umieszczone są promieniście wokół pionowej osi ciała. Bardzo ważne dla jamochłonów jest promieniste rozmieszczenie receptorów za pomocą, których mogą odbierać bodźce z różnych stron ciała, co jest szczególnie ważne przy prowadzeniu osiadłego trybu życia.
U jamochłonów występują dwie formy organizacji budowy: polip, który jest osiadły i meduza, która pływa wolno. Obie te formy charakteryzują się symetrią promienistą oraz podobnym planem budowy. Ewentualne różnice mogą wynikać z innego umiejscowienia otworu gębowego, rozmiaru, kształtu, trybu życia, czy sposobu rozmnażania.
Polipy występują zazwyczaj w koloniach i wytwarzają szkielet. Bardzo często u osobników kolonijnych zauważa się polimorfizm, czyli występowanie w tej samej populacji, osobników różniących się cechami morfologicznymi jak i funkcjami. Polip ma kształt cylindryczny i zazwyczaj prowadzi osiadły tryb życia. Do podłoża przymocowany jest za pomocą tzw. stopy. W górnej części ciała znajduje się od 6 - 12 czułków otaczających otwór gębowy. Czułki te posiadają liczne parzydełka pełniące funkcje obronną oraz służą do zdobywania pożywienia. Meduzy zaś pływają wolno w toni wodnej. Ich sposób poruszania jest bardzo charakterystyczny i polega na wyrzucaniu wody spod ciała. Kształtem przypominają parasol lub dzwon. Na spodniej stronie posiadają otwór gębowy, od którego odchodzą ramiona służące do chwytania ofiary.
- BUDOWA WEWNĘTRZNA CIAŁA
Jamochłony są to zwierzęta zbudowane z tkanek. Ich ciało składa się z dwóch warstw komórek: z warstwy komórek ektodermalnych zwanych epidermą i warstwy komórek endodermalnych zwanych gastrodermą. Pomiędzy ektodermą i endodermą znajduje się galaretowata substancja, która jest wydzielina komórek dwóch warstw. Nazwana jest ona mezogleą i pełni funkcje wzmacniającą i usztywniającą.
Warstwa zewnętrzna, czyli epiderma utworzona jest przez komórki nabłonkowo - mięśniowe. Komórki te okrywają ciało a u ich podstawy znajdują się wyrostki cytoplazmatyczne zbudowane z włókien mięśniowych - miofibryli. Dzięki temu ektoderma i endoderma może spełniać funkcje ruchowe i umożliwiać przemieszczanie się organizmu. Między komórkami nabłonkowo - mięśniowymi znajdują się tzw. komórki interstycjalne, z których mogą różnicować się komórki o charakterze embrionalnym, komórki parzydełkowe, komórki płciowe (u stułbi) i inne komórki ciała. W razie utraty fragmentu ciała biorą udział w jego odbudowie przez namnażanie, różnicowanie i gromadzenie w uszkodzonej części.
- UKŁAD NERWOWY
Jamochłony posiadają układ nerwowy typu rozproszonego. Mimo iż nie ma w nim centrum nerwowego to dochodzi do skupiania się neuronów wokół otworu astralnego. U chełbi na brzegach parasola znajduje się 8 ciałek brzeżnych, z których każde zawiera odpowiedni narząd równowagi tzw. statocystę i bardzo prosto zbudowane oczka. Oczka zbudowane są z komórek światłoczułych, które pozwalają wyłącznie odróżnić natężenie światła. Narząd równowagi, czyli statocysta jest zagłębieniem wysłanym urzęsionym nabłonkiem. Komorę taka wypełnia płyn, w którym zanurzony jest statolit zbudowany z węglanu wapnia. Jeżeli zwierzę się przechyli to wtedy statolit opadnie na rzęski i pobudzi to odpowiednie neurony, które wyślą impulsy do komórek nabłonkowo - mięśniowych a ich skurcz przywróci stan równowagi.
- ODŻYWIANIE
Większość jamochłonów to drapieżniki. Swoja ofiarę chwytają za pomocą ramion i obezwładniają przy pomocy parzydełek. Następnie obezwładniona zdobycz jest wciągana przez otwór do jamy chłonąco - trawiącej, w której znajdują się liczne komórki trawienne i komórki gruczołowe. Trawienie rozpoczyna się od wydzielenia odpowiednich enzymów do jamy astralnej. Taki rodzaj trawienia nazywa się zewnątrzkomórkowym gdyż pokarm zostaje rozłożony na drobne cząsteczki, które następnie są wchłaniane przez komórki trawienne na drodze endoocytozy. Dochodzi do enzymatycznego rozłożenia złożonych związków na związki proste, które mogą być łatwo przyswojone przez organizm. Proces ten nazwany jest trawieniem wewnątrzkomórkowym. Niestrawione resztki pokarmu wydalane są na zewnątrz przez otwór gębowy. Aby zwierze mogło ponownie pobrać pokarm cały cykl od pobrania pokarmu do jego usunięcia musi się zakończyć gdyż zarówno pobranie jak i wydalenie odbywa się w jamie chłonąco - trawiącej.
Wymiana gazowa odbywa się przez całą powierzchnię ciała. Zawarty w wodzie tlen dochodzi do wszystkich komórek ciała.
- KRĄŻENIE
U jamochłonów krążenie odbywa się za pomocą dyfuzji.
Jamochłony nie posiadają układu wydalniczego a szkodliwe produkty przemiany materii wydalane są na zewnątrz ciała albo do jamy chłonąco - trawiącej przez komórki nabłonkowe. Z jamy chłonąco - trawiącej produkty te usuwane są przez otwór gębowy.
- ROZMNAŻANIE
Jamochłony rozmnażają się w sposób płciowy oraz bezpłciowy. Rozmnażanie bezpłciowe zachodzi głównie przez pączkowanie, rzadziej przez podział poprzeczny czy podłużny. Są to zwierzęta rozdzielnopłciowe a ich gamety wytwarzane są z komórek interstycjalnych. Zapłodnienie jest wewnętrzne bądź zewnętrzne zaś rozwój początkowo może zachodzić w organizmie macierzystym. U bardzo wielu jamochłonów zaobserwowano przemianę pokoleń. Zapłodnienie zachodzi w jamie gastralnej lub poza nią. Pokoleniem płciowym są meduzy, których gonady znajdują się w uchyłkach jamy astralnej. Z zygoty rozwija się planula, która jest orzęsioną larwą. Planula początkowo pływa wolno a po jakimś czasie opada na dno i przekształca się w polipa, który jest pokoleniem bezpłciowym. Gdy polip osiągnie odpowiednie rozmiary zaczyna się dzielić poprzecznie na małe meduzy zwane efyrami. Taki podział poprzeczny został nazwany strobilizacją. Młode efyry różnią się od osobników dorosłych i uważa się je za stadia larwalne. Kiedy efyry osiągną odpowiednią wielkość zaczynają dojrzewać płciowo i przekształcają się w dorosłe meduzy i cykl może się powtórzyć. Następowanie po sobie pokoleń rozmnażających się bezpłciowo (polip) i płciowo (meduza) nazywa się metagenezą, czyli przemiana pokoleń.
- PRZEGLĄD SYSTEMATYCZNY
Gromada: Stułbiopławy
Stułbiopławy zazwyczaj występują w postaci polipa i meduzy. Jeśli występują w stadium polipa to zazwyczaj tworzą kolonie w morzach a nieliczne osobniki żyjące pojedynczo w wodach słodkich np. stułbia. Kolonie utworzone są zazwyczaj przez jednego polipa zwanego założycielem. Liczba osobników tworzących taką kolonię może dochodzić do miliona. Specyficzne dla tych koloni jest to, że osobnik, który chwycił ofiarę trawi ją a następnie dzieli się z pozostałymi osobnikami zawiesiną z cząstek pokarmowych. Cechą charakterystyczną jest to, że w koloniach występuje podział funkcji i związany z tym polimorfizm. W koloni stułbiopława obelii część osobników jest przystosowana do chwytania zdobyczy i dlatego posiada silnie rozwinięte czułki oraz otwór gębowy inne osobniki pełnią funkcję obronną i posiadają silnie rozwinięte czułki z duża ilością parzydełek.
Gromada: Krążkopławy
U krążkopławów postacią dominującą jest meduza, której średnica może wynosić do 2 metrów. Polipy u krążkopławów są niewielkie i żyją pojedynczo. Środowiskiem życia krążkopławów są morza, w których prowadzą drapieżny tryb życia.
Przedstawicielem krążkopławów jest np. chełbia modra, bełtwa.
Gromada: Koralowce
Koralowce są organizmami morskimi występującymi wyłącznie postaci polipów, które mogą żyć pojedynczo lub w koloniach. Kolonie koralowców rozrastają się do ogromnych rozmiarów tworząc rafy koralowe. Poszczególne osobniki tworzące rafę koralowa nie wykazują zróżnicowania morfologicznego, ale ich wielkość niejednokrotnie przekracza 2 metry zaś wielkość gatunków żyjących pojedynczo nie przekracza 1,5 metra. Wszystkie koralowce posiadają szkielet wapienny. Do koralowców nalezą także ukwiały, ale nie wytworzyły one szkieletu wewnętrznego. Nazywa się je koralowcami bezszkieletowymi. Do najbardziej znanych koralowców nalezą: koral szlachetny o kolorze czerwonym, koralowce madreporowe tworzące rafy koralowe.
