Jamochłony

Jamochłony krótko zdefiniować można jako organizmy o ciele podobnym

do dwuwarstwowego wora zakończonego charakterystycznymi wyrostkami (ramionami lub czułkami).

Budowa

Stułbia ma postać polipa o wydłużonym, workowatym ciele przyczepionym do podłoża

za pomocą tzw. stopy. W górnej partii ciała znajduje się otwór gębowy otoczony wieńcem

6 - 12 czułków.

Ciało chełbi przypomina parasol pozbawiony rączki i nosi nazwę tzw. meduzy. Otwór gębowy leży po spodniej stronie ciała i ma kształt czworokąta, z którego rogów wychodzą

na boki ramiona chwytne. Na obrzeżach ciała znajdują się często ciałka brzegowe, pełniące funkcje zmysłowe.

Jamochłony już od początku życia na Ziemi miały ciało o symetrii promienistej. Dla organizmów o takim typie budowy najistotniejsza jest orientacja góra - dół, a nie konkretne kierunki (pokarm, względnie wróg, może podchodzić z różnych stron).

Budowa ściany ciała jamochłonów:

Zewnętrzną warstwę ściany ciała tworzą komórki ektodermalne, wewnętrzna zaś komórki endodermalne. Pomiędzy nimi leżą komórki mezodermalne o funkcji wypełniającej

i wspierającej. Największy procent warstwy zewnętrznej stanowią komórki mięśniowo-nabłonkowe, pomiędzy którymi leży interstycjum. Rozwój komórek interstycjalnych prowadzi do powstania komórek parzydełkowych a u stułbi dodatkowo komórek płciowych.

Układ nerwowy wykształcił się w postaci dyfuzyjnej (rozproszonej). W takim przypadku brak jest centralnego układu nerwowego, obserwuje się jednak tendencję do gromadzenia neuronów w pobliżu otworu gastralnego. Parasol chełbi posiada na krawędziach 8 ropaliów - ciałek brzegowych, wewnątrz których znajduje się narząd równowagi - statocysta oraz prymitywne oczka rejestrujące jedynie natężenie światła.

Największa ilość komórek parzydełkowych znajduje się na ramionach lub czułkach. Oto typy takich komórek:

  • penetranty - komórki, w których pod ciśnieniem znajduje się trująca, drażniąca ciecz oraz nić białkowa zakończona haczykiem; po podrażnieniu i pęknięciu takiej komórki nić wraz z cieczą zostają wyrzucone na zewnątrz;
  • wolwenty - komórki, których podrażnienie powoduje wystrzelenie długiej nici; wiele nici przyczepia się i owija wokół ciała ofiary;
  • glutynanty - również zawierają umożliwiające unieruchomienie potencjalnego pokarmu lepkie nici.

Wnętrze ciała wypełnia jama gastralna. Pochwycona ofiara wciągana jest przez rozszerzony otwór gastralny do zbudowanej z endodermy jamy chłonąco-trawiącej. Obróbka chemiczna pokarmu zachodzi w następujący sposób: w pierwszej kolejności wydzielane są do wnętrza jamy gastralnej enzymy trawienne, tu ma miejsce trawienie pozakomórkowe; dalej grudeczki pokarmu wchłaniane są do komórek trawiennych w procesie endocytozy, w tych komórkach następuje końcowe, enzymatyczne rozłożenie substancji pokarmowych na związki, które organizm przyswaja.

Krążenie i wymiana gazowa zachodzi na drodze prostej dyfuzji. U większych meduz pojawiają się jednak problemy. Jamochłony nie wykształciły układu wydalniczego, usuwanie zbędnych produktów przemiany materii odbywa się poprzez powłoki ciała.

Rozród

W rozrodzie wielu jamochłonów pojawia się przemiana pokoleń. Rozmnażanie bezpłciowe w postaci pączkowania wykazuje znaczna ilość stułbiopławów. W rozmnażaniu płciowym

w niezróżnicowanych jeszcze gonadach powstają gamety, które w wyniku pęknięcia powłoki ciała wydostają się na zewnątrz. Z jaja po zapłodnieniu rozwija się mała, orzęsiona larwa, opadająca na dno i przeobrażająca się w polip. Meduza reprezentuje pokolenie płciowe Pokolenie płciowe reprezentują meduzy.

Poszczególne etapy rozmnażania:

zapłodnienie - larwa (planula) - młody polip - początki strobilizacji - zaawansowana strobilizacja - efyra - młoda meduza - postać dojrzała.

Przegląd

Stułbiopławy - stułbia,

Krążkopławy - chełbia bałtycka,

Koralowce

Podsumowanie

1. Najpierwotniejsze zwierzęta tkankowe o dwuwarstwowym poziomie organizacji ciała.

2. Zajmują wyłącznie środowiska wodne.

3. Prosta budowa ciała o pierwotnej symetrii promienistej.

4. Dwie postacie: osiadły polip i wolno pływająca meduza.

5. Układ nerwowy - prymitywny, dyfuzyjny.

6. Duża zdolność regeneracji.

7. Wyspecjalizowane układy: krążenia, oddechowy i pokarmowy - brak.

8. Przemiana pokoleń (pokolenie płciowe, bezpłciowe).

Pierwotniaki

Do pierwotniaków należą: zarodziowce, wiciowce, orzęski i sporowce.

Budowa

Pierwotniaki mają budowę kulistą, pantofelkowatą lub całkowicie zmienną. Zasadniczo możliwe jest wyróżnienie przodu i tyłu ciała, czasem również część brzuszną i grzbietową. Ciało pierwotniaków pokrywa pellikula - błona komórkowa, pod którą leży jakiś błoniasty twór, np. spłaszczone pęcherzyki. Wnętrze komórki wypełnione jest cytoplazmą, ściślej,

od zewnętrznej strony ektoplazmą a od wewnętrznej - endoplazmą.

Do poruszania służą wyspecjalizowane organelle, mogą to być:

  • Rzęski lub wić - w budowie identyczne; dzięki aparatowi rzęskowemu organizm może koordynować ruch falowy całych skupisk rzęsek;
  • Nibynóżki to protoplazmatyczne, szerokie wypustki pozwalające na ameboidalny ruch lub oblanie ciała potencjalnej ofiary.

Wymiana gazowa zachodzi na drodze prostej dyfuzji, umożliwia to względnie duża w stosunku do objętości powierzchnia ciała pierwotniaków. Ze względu na małe rozmiary nie posiadają układu krążenia, w zupełności wystarcza ruch cytoplazmy i normalnie funkcjonujące kanały siateczki śródplazmatycznej.

Podsumowanie

1. Pojedyncza komórka, jedno- lub wielojądrowa, stanowi całe ciało.

2. Mikroskopijne rozmiary ciała większości gatunków.

3. Pellikula, cytoplazma i jądro to podstawowe elementy budowy ciała.

4. Zdolność poruszania się u większości gatunków, organelle ruchu: rzęski, wić lub nibynóżki.