Jamochłony należą do organizmów zwierzęcych o prymitywnej budowie ciała. Są one zwierzętami tkankowymi, dwuwarstwowymi. Te dwie warstwy tkanek to ektoderma i endoderma.
Ektodermę budują przede wszystkim komórki nabłonkowo- mięśniowe, włókienka kurczliwe, odpowiedzialne za ruchy zwierzęcia oraz komórki interstycjalne -niezróżnicowane, z których rozwijają się komórki parzydełkowe. W ektodermie występują także komórki linii płciowej.
Endodermę budują komórki trawienne i komórki mięśniowo- nabłonkowe. Między tymi dwiema warstwami istnieje przestrzeń wypełniona galaretowatą substancją , czyli mezoglea. Mezoglea nie jest tkanką, pełni rolę wypełniającą i podporową.
Jamochłony należą także do pierwojamowców ze względu na posiadanie pierwotnej jamy ciała., czyli blastocelu wypełnionego płynem będącym wydzieliną komórek - blastomerów.
Jamochłony mogą występować w dwóch postaciach : polipa i meduzy. Obie formy charakteryzują się promienistą symetrią oraz dwoma warstwami tkanek.
Polip ma kształt workowaty, którego spód przytwierdzony jest do podłoża za pomocą stopy. W górnej części polipa ma miejsce wlot do jamy chłonąco -trawiącej otoczony wieńcem czułków ( ramion ) które mają za zadanie napędzać pokarm do otworu gębowego. Polipy prowadzą osiadły tryb życia.
Meduza ma kształt parasolowaty, ciało jej jest przeźroczyste a brzegi pokryte komórkami zmysłowymi. Od spodniej strony meduzy występuje otwór gębowy , również otoczony ramionami. Ramiona te wywołują prąd wody w kierunku otworu gębowego. Obok otworu gębowego znajdują się cztery kieszenie , w których produkowane są komórki rozrodcze.
Układ nerwowy jamochłonów ma charakter siatkowaty, brak jest centrum nerwowego ( mózgu ). Komórki nerwowe i ich wypustki występujące w ektodermie tworzą sieć nerwową , która rozmieszczona jest w całym organizmie. Niektóre neurony tworzą skupienia na brzegu ciała meduzy, czyli tzw. ropalia będące komórkami zmysłowymi. Ropalia zawierają statocystę ( odpowiedzialną za utrzymywanie równowagi ) oraz bardzo prymitywne oczka, reagujące na zmiany natężenia światła.
Statocystę tanowi pęcherzyk wypełniony płynem, zbudowany jest z komórek urzęsionych. W płynie statocysty umieszczony jest statolit- grudka zbudowana z węglanu wapnia. Statolit zmienia swoje położenie w zależności od położenia ciała meduzy. Opadając na ścianę pęcherzyka pokrytą od wewnątrz licznymi rzęskami, powoduje ich podrażnienie. Podrażnienie to jest impulsem dla komórek mięśniowych nabłonka , które kurcząc się powodują ruch zwierzęcia.
Ciało jamochłonów zaopatrzone jest w liczne komórki parzydełkowe, które wykorzystywane są w celu zdobywania pokarmu a także w celach obronnych. Do komórek tych należą : penetranty, wolwenty, glutynanty.
Penetranty są pęcherzykami zawierającymi ciecz o właściwościach drażniących oraz nić. Podrażnienie tego pęcherzyka powoduje wystrzelenie nici oraz substancji w przeciwnika.
Glutynanty posiadają również nić, lecz jest ona długa i lepka. Po wyrzuceniu z wolwenty, nić oplata ofiarę jamochłona.
Wolwenty wystrzeliwują nić ,która ma za zadanie unieruchomić przeciwnika.
Jamochłony rozmnażają się bezpłciowo przez pączkowanie lub płciowo, wytwarzając gamety. Organizmy te nie posiadają skomplikowanego układu rozrodczego ani dróg wyprowadzających. Powstałe z niezróżnicowanych komórek gamety wydostają się z ciała w wyniku pęknięcia jego powłok. Zapłodnienie jest zewnętrzne.
U niektórych gatunków występuje przemiana pokoleń. Z zapłodnionej komórki jajowej powstaje zygota przekształcająca się w prymitywną larwę - planulę. Planula po pewnym czasie opada na dno zbiornika wodnego i przekształca się w polipa. Polip ulega strobilizacji, czyli poprzecznej fragmentacji ciała, wyniku której powstają młode meduzy -efyry.
