Trawienie jest procesem mechanicznej i chemicznej obróbki pokarmu na mniejsze cząsteczki składowe, proste związki chemiczne, które mogą być bezpośrednio wykorzystane do dostarczenia energii dla organizmu.

U jednokomórkowych pierwotniaków pobieranie pokarmu następuje na drodze pinocytozy lub fagocytozy, czyli otaczania całych cząstek pokarmowych w postaci stosunkowo dużych ciał stałych (fagocytoza) lub płynów (pinocytoza) przez komórkę i następnie wchłoniecie ich przez błonę do wnętrza komórki, gdzie trawione są przez odpowiednie enzymy w wodniczce trawiącej. Pierwotniaki, które posiadają pellikulę np. pantofelek osiadają specjalne przystosowania do pobierania pokarmu. U pantofelka po stronie brzusznej występuje małe wgłębienie, a w nim otworek ustny prowadzący do gardzieli. Może występować jak u pantofelka, ale nie musi jeszcze jeden otwór, przez który następuje usuwanie niestrawionych resztek pokarmowych. Kierowanie pokarmu w rejon otworu ustnego odbywa się przy pomocy rzęsek lub wici.

Trawienie u jamochłonów, których przedstawicielem jest już nieco inne, w związku z budową organizmu. Stułbia posiada szereg ramion obdarzonych parzydełkami, które obezwładniają ofiarę, a następnie przez swoje ruchy kierują ją w stronę jamy chłonąco-trawiącej. Ta wysłana jest nabłonkiem zbudowanym z dwóch typów komórek, jedne z nich wydzielają do wnętrza jamy enzymy, a pokarm trawiony jest częściowo w jej wnętrzu, natomiast po wstępnym strawieniu następuje jego wchłonięcie do drugiego typu komórek gdzie zostaje do końca strawiony. Zatem trawienie u parzydełkowców odbywa się częściowo wewnątrz- a częściowo zewnątrzkomórkowo. Niestrawione resztki pokarmu zostają usunięte przez ten sam otwór gębowy, przez które dostały.

Układ pokarmowy u obleńców jest już znacznie bardziej skomplikowany. Najważniejszą cecha jest jego drożność, czyli oprócz otworu gębowego, po przeciwnej stronie występuje otwór odbytowy. Przewód pokarmowy ma postać prostej rury z kilkoma zwężeniami i rozszerzeniami w jej obrębie. Dzieli się na jelito przednie, środkowe i tylne. Jama gębowa u niektórych jest wyposażona w ząbki, sztyleciki ułatwiające pobieranie pokarmu w przypadku drapieżnictwa. Trawienie następuje w jelicie, a niestrawione resztki są usuwane otworem odbytowym.

W miarę ewolucji u organizmów zaczęły się pojawiać różnego rodzaju gruczoły wydzielające coraz bardziej wyspecjalizowane enzymy i inne związki wspomagające proces trawienia, by w pełni wykorzystać substancje odżywcze zawarte w pobieranym pokarmie. Jednym z najbardziej zaawansowanych układów pokarmowych wraz z licznymi gruczołami dysponuje człowiek.

Trawienie i budowa układu pokarmowego zależy od trybu życia i budowy samego organizmu. W przypadku pasożytów układ pokarmowy jest przystosowany do środowiska, w którym żyją i najczęściej uwsteczniony w stosunku do przedstawicieli tej samej grupy systematycznej. Przykładem może być tasiemiec, przedstawiciel robaków płaskich, żyjący w ludzkim przewodzie pokarmowym, który odżywia się już strawionym pokarmem i wchłania go całą powierzchnią ciała. U zwierząt odżywiających się pokarmem roślinnym przewód pokarmowy jest znacznie dłuższy i bardziej skomplikowany, gdyż trawienie wymaga więcej czasu i większej ilości enzymów. Natomiast trawienie u mięsożernych jest znacznie prostsze, dlatego organizmy odżywiające się głównie takim pokarmem mają zazwyczaj prostszy i krótszy układ pokarmowy w porównaniu z roślinożercami.