Systematyka jest to dział nauki, którego głównym celem są badania nad organizmami i ich wszelkimi powiązaniami między sobą. Dzięki systematyce zostały porównane ze sobą odpowiednie gatunki oraz wyższe taksony. Systematyka także zajmuje się powstawanie różnic pomiędzy organizmami, jak również sprawuje kontrole nad sposobem pojawiania się wspólnych cech u organizmów. Warto więc przyglądnąć się głównej systematyce świata żywego.
Wyróżniamy pięć królestw organizmów: Monera (obejmujące organizmy prokariotyczne, a więc sinice i bakterie), Protista ( należą tutaj jednokomórkowe organizmy eukariotyczne), rośliny, czyli planeta, grzyby- Fungi, zwierzęta - Animalia.
Monera- w tej grupie organizmów można wyróżni dwa podkrólestwa:
Archeowce ich nazwa wzięła się od łacińskiego słowa Archea. Ta grupa organizmów została słabo zbadana. Są to organizmy, u których widoczne jest zróżnicowanie pod względem fizjologicznym jak i morfologicznym. U Archeowców można wyróżnić trzy grupy, a mianowicie są to :
- ekstremalnie halofilne,
- ekstremalnie termofilne,
- metanogeniczne organizmy.
Eubakterie nazwa pochodzi z języka łacińskiego :Eubacteria. Są to bakterie właściwe. Organizmy jednokomórkowe, nie posiadają w komórce jądra. W komórce występuje podwójna błona białkowo-lipidowa. Bakterie mogą pojawić się w każdym środowisku, są wszędobylskie, nawet zamieszkują gorące źródła. Do tego królestwa zaliczamy oprócz bakterii także sinice.
Protista - są to jednokomórkowe organizmy posiadające jądro komórkowe. Osiągają mikroskopijne wielkości. Odżywiają się cudzożywnie często na drodze fagocytozy, pasożytnicze lub drapieżne. Zaliczamy do nich:
Typ: Parabasalia, nie posiadają mitochondriów, przykłady: rzęsistek
Typ: Kinetoplastida (kinetoplastydy), np. świdrowiec,
Typ: Choanoflagellata (wiciowce kołnierzykowe)
Typ: Apicomplexa (synonim Sporozoa) zwane również apikopleksami np. zarodziec malarii
Typ: Sarcodina (zarodziowe), używają nibynóżek do poruszania się , przykłady: ameby, otwornice, promienice
Typ: Ciliata (orzęski), pantofelek wirczyk, są to organizmy wolno żyjące.
Typ: Euglenophyta (eugleniny) są to jednokomórkowe wiciowce. Bardzo podobne do kinetoplastydów. Mogą odżywiać się także cudzożywnie, ale rzadko. Przedstawiciel ich to euglena.
Typ: Pyrrophyta ( znane powszechnie jako tobołki). Są to jednokomórkowe wiciowce. Odżywiają się w sposób samożywny Lu cudzożywny, powszechne są także pasożyty. Przykład to bruzdnice
Typ: Chrysophyta ( zwane chryzofity). Należą tu organizmy jednokomórkowe lub wielokomórkowe. Przykładami są złotowiciowce, okrzemki, różnowicowce, brunatnice.
Typ: Myxomycota (śluzowce)
Typ: Oomycota (lęgniowce)
Fungi. Organizmu te mogą być albo jednokomórkowe, np. drożdże lub wielokomórkowe, np. grzyby kapeluszowe lub pieczarki. Strzępki budują grzybnię. Pod względem odżywiania są to organizmy odżywiające się cudzożywnie, mogą także pojawić się pasożyty jak huba drzewna czy też saprofity Typ: skoczkowce (Chytridiomycota)
Typ: sprzężniowce (Zygomycota)
Klasa: sprzężniaki (Zygomycetes)
Typ: workowce (Ascomycota)
Klasa: drożdżaki (Saccharomycetes)
Klasa: szpetczaki (Taphrinomycetes)
Klasa: owadorośla (Laboulbeniomycetes)
Klasa: workowce właściwe (Ascomycetes)
Typ: grzyby podstawkowe (Basidiomycota)
Klasa: podstawczaki (Basidiomycetes)
Klasa: rdze (Uredomycetes)
Klasa: głownie (Ustilaginomycetes, Ustomycetes)
Klasa: galaretniaki (Gelimycetes)
Klasa: teliaki (Teliomycetes)
Typ: grzyby mikoryzowe (Glomeromycota)
Typ: grzyby niedoskonałe
Typ: porosty (Lichenes).
Typ: mikrosporydia (Microsporidia)
Rośliny są to organizmy, które odżywiają się w sposób samożywny. Charakterystyczną cechą ich budowy jest występowanie Ściany komórkowej, która otacza każdą komórkę. Do nich zaliczamy następujące grupy organizmów:
Glony są to organizmy wodne. Można tu wyróżnić zielenice, brunatnice oraz krasnorosty. Są to organizmy u których nie nastąpiło jeszcze wykształcenie tkanek. Mszaki , niewielkie rośliny, pokolenie dominujące to gametofit. Zaliczamy tutaj, np. mech płonnik czy tez mech torowiec.
Klasa: glewiki (Anthocerotopsida)
Klasa: mchy (Bryopsida, Musci)
Podklasa: bezlistny (Buxbaumiidae)
Podklasa: torfowcowe lub torfowce (Sphagnidae)
Podklasa: prątniki, mchy właściwe inaczej występują pod nazwą mechowcowe, prątnikowe, prątnikowcowe (Bryidae)
Podklasa: naleźliny (Andreaeidae)
Podklasa: płonniki (Polytrichidae)
Podklasa: Tetraphidae
Podklasa: Archidiidae
Klasa: wątrobowce (Hepaticopsida, Marchantiopsida)
Paprotniki zaliczamy tutaj paprocie, skrzypy, widłaki. Pokoleniem dominującym jest pokolenie bezpłciowe. Zarodniki mogą być jednakowe lub zróżnicowane.
Rośliny nagonasienne należą tutaj drzewa i krzewy. Posiadają zdrewniałe łodygi. Kwiaty są jednopłciowe, nie posiadają okwiatu. Brak jest tu owoców, a nasiona nie są okryte. Zaliczamy tutaj: świerk, jałowiec, sosna, jodłę.
Podgromada: Cycadophytina
Klasa: sagowcowe
Podgromada: Ginkgoophytina
Klasa: miłorzębowe
Podgromada: Gnetophytina
Klasa: gniotowe
Podgromada: Pinophytina
Klasa: iglaste (Pinopsida)
Rośliny okrytonasienne. Jest to bardzo liczna grupa. Można je podzielić na jednoliścienne oraz dwuliścienne. Posiadają jeden liścień lud dwa. Zaliczamy tu zarówno drzewa, krzewy jak i rośliny zielone. Owoce posiadają nasiona. Podgromada: Magnoliophytina
Klasa: Liliopsida. (dawne jednoliścienne)
Klasa: Magnoliopsida (dawne dwuliścienne)
Klasa: Piperopsida
Klasa: Ranunculopsida
Klasa: Rosopsida
Zwierzęta- Animmalia są to organizmy wielokomórkowe. Nie posiadają ściany komórkowej. Należą do nich:
Parzydełkowce zwane jamochłonami. Bytują w wodach, atakują swoje ofiary za pomocą komórek parzydełkowych. Ich ciało składa się z dwóch warstw: zewnętrznej, nabłonkowej epidermy oraz wewnętrznej gastrodermy. Zaliczamy do nich następujące gromady:
Gromada Anthozoa - koralowce
Gromada Cubozoa - kostkowce
Gromada Hydrozoa - stułbiopławy
Gromada Scyphozoa - krążkopławy
Płazińce ( Platyhelmithes), czyli organizmu trójwarstwowe. Mają one dwuboczną symetrię ciała. Są organizmami dwubocznie spłaszczonymi. Brak u nich jamy ciała, a wnętrze wypełnione jest parenchymą.
Nicienie (Nematoda) są to organizmy bytujące wodzie lub glebie. Ich ciało ma wygląd wydłużony, nitkowaty. Nicienie mogą także występować w żywych organizmach jako pasożyty, np. glista ludzka, włosień kręty.
Pierścienice (Annelida),główna cecha pierścienic jest pojawienie się metamerycznej budowy ciała. Organizmy te posiadają celom oraz układ wydalniczy w postaci metanefrydialnej. Następuje u nich cefalizacja i tworzy się drabinkowy układ nerwowy. Zaliczamy tu następujące gromady:
Gromada: Wieloszczety (Polychaeta)
Gromada: Skąposzczety (Oligochaeta)
Gromada: Pijawki (Euhirudinea)
Gromada: Acanthobdellida
Gromada: Aphanoneura
Gromada: Branchiobdellida
Stawonogi jest to bardzo liczna grupa organizmów. Pokrycie ciała u stawonogów stanowi chityna. Występuje ona w postaci pancerza. Substancje mineralne wchodzą jako składnik pancerza, który służy do utwardzania. Bardzo trudne jest poruszanie stawonogów ze względu na szkielet zewnętrzny. U stawonogów występuje linienie, które umożliwia im wzrost organizmu. Chitynowy pancerz zostaje zrzucony i powstaje nowy. Nazwa stawonogów wzięła się od obecności u nich stawów.
Podtyp: Trylobitowce (Trylobitomorpha)
Podtyp: Szczękoczułkowce (Chelicerata)
Gromada: Ostrogony czyli Skrzypłocze (Xiphosura)
Gromada: Wielkoraki (Euripterida)
Gromada: Kikutnice (Pycnogoniola)
Gromada: Pajęczaki (Arachnida)
- Rząd: zaleszczotki (Pseudoscorpionida)
- Rząd: kosarze - łabuńce (Opilionida)
- Rząd: pająki (Araneida)
Podgromada: roztocze (Acarida)
- Rząd: Tarsonemida
- Rząd: Acaridida
- Rząd: Actinedida
- Rząd: mechowce (Oribatida)
- Rząd: Gamasida
- Rząd: kleszcze (Ixodida)
Podtyp: żuwaczkowce (Mandibulata)
Skrzelodyszne:
Gromada: Skorupiaki, czyli Crustacea
Podgromada: członowce - podraczki (Entomostraca)
- Rząd (podrząd): wioślarki (Cladocera)
- Rząd: widłonogi (Copepoda)
- Rząd: tarczenice - splewki (Branchiura)
- Rząd: wąsonogi (Cirripedia)
Podgromada: rakowce inaczej zwane pancerzowce (Malacostraca)
- Rząd: równonogi (Isopoda)
- Rząd: obunogi (Amphipoda)
- Rząd: eufazje (Euphausiacea)
- Rząd: dziesięcionogi (Decapoda)
Tchawkodyszne, zaliczamy do nich wije oraz owady.
Gromada: wije (Myriapoda)
- Podgromada: krocionogi należy do dwuparców (Diplopoda)
- Podgromada: pareczniki, czyli Chilopoda
Gromada: owady
- Rząd: skoczogonki (Collembola)
- Rząd: jętki (Ephemeroptera)
- Rząd: ważki (Odonata)
- Rząd: karaczany - hełmce (Blattodea)
- Rząd: prostoskrzydłe (Orthoptera)
- Rząd: skorki - cęgosze (Dermaptera)
- Rząd: wszoły (Mallophaga)
- Rząd: wszy (Anoplura)
- Rząd: pluskwiaki równoskrzydłe (Homoptera)
- Rząd: pluskwiaki różnoskrzydłe (Heteroptera)
- Rząd: wciornastki - przylżeńce (Thysanoptera)
- Rząd: chrząszcze - tęgopokrywe (Coleoptera)
- Rząd: chruściki (Trichoptera)
- Rząd: motyle (Lepidoptera)
- Rząd: błonkówki (Hymenoptera)
- Rząd: pchły (Aphaniptera)
- Rząd: muchówki - dwuskrzydłe (Diptera)
Mięczaki, są to organizmy, których ciało jest miękkie. Ich środowiskiem życia jest głównie woda, choć są takie które występują na lądzie. U mięczaków, choć nie wszystkich występuje muszla. Zaliczamy tutaj: ślimaki, małże i głowonogi. Wśród ślimaków również występują takie co nie mają muszli. Największa małża nosi nazwę przydaczni. Drapieżnikami są ośmiornice, które zaliczane są do głowonogów. Do mięczaków zaliczamy:
-Aplacophora - bezpłytkowce
-Bivalvia - małże
-Cephalopoda - głowonogi
-Gastropoda - ślimaki
-Monoplacophora - jednotarczowce
-Polyplacophora - chitony
-Scaphopoda - łódkonogi
Kręgowce, posiadają szkielet w skład, którego wchodzi : tkanka chrzęstna i kostna.
Bezżuchwowce do nich zaliczamy następujące grupy:
-Osteostraci
-Anaspida
-Heterostraci
-śluzice (Myxini)
-minogi (Cephalaspidomorphi).
Zwierzęta żuchwowe dzielimy na :
Ryby (Pisces)
Ich systematyka jest następująca:
Gromada: tarczowce (Placodermi)
Gromada: ryby chrzęstnoszkieletowe (Chondrichthyes)
Podgromada: zrosłogłowe (Holocephali)
Podgromada: spodouste (Elasmobrachii)
Gromada: ryby kościste (Osteichtyes)
Jednostka: ryby mięśniopłetwe (Sarcopterygii)
Podgromada: dwudyszne (Dipnoi)
Podgromada: trzonopłetwe (Crossopterygii)
Jednostka: promieniopłetwe (Actinopterygii)
Podgromada: kostnołuskie (Chondrostei)
Podgromada: przejściowce (Holostei)
Podgromada: kostnoszkieletowe (Teleostei)
Gromada: fałdopłetwe (Acanthodii)
Płazy (Amphibia), zaliczamy tutaj pięć rzędów z czego, obecnie istnieje tylko trzy:
Rząd: Ichthyostegalia
Rząd: ogoniaste
Nadrząd: skaczące (Salientia)
Rząd: bezogonowe (Anura)
Rząd: Proanura (przodkowie dzisiejszych bezogonowych)
Rząd: beznogie (Apoda lub Gymnophiona)
Gady (Reptilia) zaliczamy tutaj:
Testudines - żółwie
Crocodilia - krokodyle
Rhynchocephalia - sfenodonty np. hatteria
Squamata - łuskonośne ( zaliczamy do nich jaszczurki, amfisbeny i węże)
Ptaki (Aves) ta grupa kręgowców pochodzi od gadów. Są to zwierzęta stałocieplne. Charakterystyczne dla ptaków, jest to iż potrafią latać. Na powierzchni ciała posiadają pióra, kształt mają aerodynamiczny. W szczękach nie występują zęby. Na końcu szczęk usytuowany jest dziób. Kończyny przednie maja postac skrzydeł.
Ssaki (Mammalia), dzielą się na trzy podgromady:
PODGROMADA: ssaki jajorodne
Rząd: stekowce (Monotremata)
PODGROMADA: † Allotheria, wymarłe
Rząd: † wieloguzkowce (Multituberculata)
PODGROMADA: ssaki żyworodne (Theria)
Szczep: † trójguzkowce (Trituberculata)
Rzędy: † symetrodonty (Symmetrodontia)
Szczep: ssaki niższe (Metatheria)
Rząd: torbacze (Marsupialia)
Szczep: łożyskowce, czyli ssaki wyższe
Rzędy: owadożerne (Insectivora), zaliczamy do nich:
-ryjkonosy (Macroscelidea)
-wiewióreczniki (Scandentia)
-latawce (Dermoptera)
-nietoperze (Chiroptera)
-naczelne (Primates)
-† pradrapieżne (Creodonta) - wymarłe
-† teniodonty (Taeniodontia) - wymarłe
-drapieżne (Carnivora)
-szczerbaki (Xenarthra)
-łuskowce (Pholidota)
-zajęczaki (Lagomorpha)
-gryzonie (Rodentia)
-† prakopytne (Condylarthra)- wymarłe
-syreny (Sirenia)
-trąbowce (Proboscidea)
-góralki (Hyracoidea)
-nieparzystokopytne (Perissodactyla)
-mrówniki (Tubulidentata)
-parzystokopytne (Artiodactyla)
-walenie (Cetacea)
