Ryby dwudyszne, nazwa łacińska - Dipnoi, są to relikty dewońskie, tworzyły dość liczną grupę i zasiedlały wody słodkie. Dziś żyją jeszcze trzy kategorie tych ryb: w Australii
i Ameryce Południowej spotkać można dwa jednogatunkowe rodzaje a w Afryce trzy gatunki prapłetwca (Protopterus).
Zajmują one zbiorniki bardzo zanieczyszczone lub okresowo wysychające. Gdy nadchodzi pora sucha, zakopują się w mule dennym wysychających zbiorników, oddychają wówczas przez płuca. Poza płucami funkcjonują u nich też skrzela umożliwiające wymianę gazową
w wodzie, ryby te mają więc dwa organy oddechowe i stąd nazwa dwudyszne. Gatunki afrykańskie oddychają stale zarówno płucami, jak i skrzelami.
Ekspertyzy geologiczne dowiodły, że dewon był okresem, w którym co jakiś czas następowały susze. Przypuszcza się, że ryby dwudyszne zaadaptowały się do tych warunków wykształcając płuca lub formy płuco-podobne, które funkcjonowały u pierwotnych kostnoszkieletowych.
W porównaniu do innych ryb, dwudyszne mają złożony układ krwionośny, serce jest częściowo podzielone, a utleniona krew doprowadzana jest żyłami płucnymi do lewego przedsionka.
Opiekę nad jajami gatunków południowoamerykańskich i afrykańskich sprawują samce.
Po wylęgnięciu larwy zaopatrzone są w zewnętrzne skrzela.
Do ryb dwudysznych należą takie gatunki jak: rogoząb (Neoceratodus forsteri) pochodzący
z Australii oraz płazak (Lepidosiren paradom) żyjący w Ameryce Południowej.
