Konie to grupa zwierząt z rodziny koniowatych - nieparzystokopytnych, ssaków wysokonogich, Do których zalicza się też takie zwierzęta jak zebrę lub osła. Panuje pogląd, mówiący o tym, iż udomowienie konia miało miejsce ponad 5000 lat temu w Euroazji. Wyróżniane są następujące rasy koni: zimnokrwiste, gorącokrwiste, prymitywne. Maścią jest nazywana barwa sierści. Wyróżnianych jest wiele typów umaszczenia. Zwykle barwa ogona i grzywy jest inna niż barwa sierści.
Wiek konia - jako średni wiek życia konia jest uważane 20 lat. W praktyce jednak ta liczba lat może być znacznie większa. Jako podstawę ustalenia wieku konia uznaje się jego uzębienie. Wiek do 5 lat jest rozpoznawany na podstawie zmiany mlecznych zębów na stałe. Ścieranie się rejestrów na siekaczach świadczy o wieku od 5 do 11 lat. Zmiana kształtu zębów świadczy o wieku powyżej 11 lat. W 5 lat wieku u ogierów wyrastają kły. Wiek konia można najdokładniej określić do czasu, gdy dożyje 5 roku życia, po tym czasie możliwe są pewne błędy w ocenie wieku. U konia w dolnej jaki i górnej szczęce występują: 3 siekacze, 1 kieł, 3 przedtrzonowe oraz 3 trzonowe. Siekacze określane są jako: cęgi, okrajki oraz średniaki. Jakakolwiek wada uzębienia występująca u konia jest istotna, ponieważ utrudnia, a niekiedy powoduje uniemożliwienie rozcierania pokarmu.
Odmiany koni
Jakiekolwiek białe plamy występujące na sierści konia są nazywane odmianami. Najczęściej obecne one są na kończynach lub głowie. Cienka i prosta linia, która biegnie pionowo wzdłuż pyska nazywana jest tzw. "strzałką". Konie pozbawione takich plam są nazywane końmi bez odmiany.
Układ nerwowy
U konia układ nerwowy podzielony jest na obwodowy, ośrodkowy oraz autonomiczny. Konie są posiadaczami takich zmysłów jak: węch, wzrok, słuch, smak, czucie. Masa mózgowia wynosi u konia około 650g, a to stanowi około 1/800 całkowitej masy ciała.
Czynności życiowe.
U koni sen może zachodzić w postawie stojącej albo leżącej, przy czym sen w postawie stojącej jest tylko drzemką.
Odżywianie
U koni na układ pokarmowy składa się 6 podstawowych części: jama ustna, gardło, przełyk, żołądek oraz jelito cienkie i grube. Z względu na to, iż te układ jest 12 razy dłuższy od układu ludzkiego, czas przebywania tam pokarmu jest znacznie dłuższy. Wydalanie pokarmu może nawet odbywać się maksymalnie 12 razy na dobę. Oddychanie
Cykl oddechowy konia to średnio 10 do 16 razy/minutę, a w stanie spoczynku od 8 do 12 razy w przeciągu minuty. Rozmiar płuc u koni jest zróżnicowany: lewe jest mniejsze. Powierzchnia pęcherzyków płucnych (płuc) równa jest w przybliżeniu 500 kwadratowych metrów.
Podstawowe rodzaje chodu
Istnieją trzy chody naturalne konia :
- stęp - gdy trzy z kończyn konia dotykają ziemi, podczas gdy czwarta uniesiona w powietrzu,
- kłus - dwie kończyny przeciwstawne (przednia prawa - tylnia lewa) są na ziemi a dwie pozostałe w powietrzu,
- galop - gdy w trzech taktach koń stawia kończyny. Pierwsze tylnią lewą, potem tylnią prawą oraz przednią lewą. Na końcu przednią prawą.
Każdy z rodzajów podstawowych chodów można podzielić na podgrupy. Wyróżnia się następujące typy stępu: wyciągnięty, swobodny, pośredni, skrócony. Kłus dzieli się na: pośredni, roboczy, wyciągnięty. W galopie wyróżnia się następujące rodzaje: wyciągnięty, nadrzędny, skrócony, pośredni oraz cwał.
Bodowa konia.
Końskie ciało jest stanowione w połowie przez mięśnie.
Poniżej została przedstawiona ogólna budowa konia. [www.kurs.horsesport.pl/kurs.html]
- Szpara ustna
- nozdrza
- ganasz
- grzebień szyjny (grzywa)
- kłąb
- grzbiet
- zad
- rzep ogonowy
- ogon
- rynienka przełykowa
- staw łopatkowo-ramienny
- łopatka
- okolica serca
- dolna część piersi
- brzuch
- staw kolanowy
- podramię (podbarcze)
- podudzie (goleń)
- napięstek (nadgarstek)
- staw skokowy
- guz piętowy
- nadpęcie tylne
- ostroga
- pęcina
- korona
- kopyto
Umaszczenie - barwa konia:
|
Umaszczenie
|
Barwa (sierść)
|
|
siwe
|
biała
|
|
kare
|
czarna
|
|
gniade
|
brunatna
|
|
bułana
|
żółtobrązowa + czarna grzywa, ogon oraz kończyny do stawów skokowych
|
|
myszate
|
popielata
|
|
kasztanowate
|
brązowo-żółta
|
|
dereszowate
|
biała mieszana
|
|
srokate
|
białe płaty + płaty w innym umaszczeniu
|
Poniżej przedstawiono najczęściej występujące choroby u koni. Nie można zaniedbać żadnej choroby u koni a po jej dostrzeżeniu należy niezwłocznie udać się do lekarza weterynarii.
Choroby koni: podbitek, mięśniochwat, kolka, gruda, nadgwożdżenie, zagwożdżenie, ochwat, zapoprężenie.
Konie można podzielić na następujące podstawowe grup:
1 - Konie orientalne gorącokrwiste, wywodzące się od tarpana. Dzieli się je na:
a) irańskie konie
b) konie czystej arabskiej krwi oraz z arabską krwią
c) konie pełnej arabskiej krwi oraz z krwią rasy arabskiej
2 - Konie mongolskie. Wywodzą się od konia Przewalskiego
3 - Konie zimnokrwiste
4 - Konie północnych ras, nazywane popularnie "pony"
5 - Konie małe leśne i górskie
Na świecie występuje powyżej 150 ras koni. Koń arabski uznawany jest za rasę podstawową. Wszystkie pozostałe konie mają swój początek w rasie jaką jest koń hiszpański, pełnej angielskiej krwi albo berberyjskiej. Zmiany budowy koni były spowodowane przede wszystkim wpływem człowieka. Jakość paszy, która była stosowana przy hodowli koni stał się czynnikiem, który sprawił, iż konie były coraz większe, silniejsze i szybsze. Skutkiem opanowania przez człowieka hodowli koni było stworzenie nowych ras, czego przykładem może być powstanie miniaturowych koni - falabella.
Przykłady ras:
Koń czystej arabskiej krwi
Wzrost: 144-150 cm.
Maść : gniada, siwa. kara
Głowa : krótka, uszy małe stosunkowo, duże nozdrza, wypukłość pomiędzy oczami
Inne typowe cechy: konia pełnej arabskiej krwi charakteryzuje wytrzymałość, która przewyższa inne rasy. Rasa ta uważana jest za elity wszystkich ras koni. Długość życia to około 30 lat lub więcej. Z względu na ogromne zalety tej rasy wykorzystuje się ją w celu uszlachetniania pozostałych ras.
Koń arabskiej półkrwi
Wzrost: 160-165 cm.
Maść: gniada, kasztanowata, siwa
Głowa : szczupacza, krótka, żywe oczy.
Inne cechy: piękny chód, maja większe rozmiary niż konie czystej arabskiej krwi. Powstają po skojarzeniu ogierów czystej arabskiej krwi z gorącokrwistymi klaczami.
Koń holenderski gorącokrwisty
Wzrost: 160 cm.
Maść: w zasadzie każda
Głowa: przypomina głowę koni angielskiej krwi.
Inne cechy: posiadają one miano inteligentnych, co tłumaczy fakt wykorzystania tych koni do konkursów ujeżdżania. Konie te wywodzą się od Gelderlandera.
Polo Pony
Wzrost: 150 cm.
Maść: w zasadzie każda
Głowa: pozostaje w odpowiedniej proporcji w stosunku do reszty ciała
Inne cechy: ta rasa koni jest wykorzystywana w grze Polo. Często w takim celu golone są im grzywy, co sprawia że nie przeszkadzają w grze. Charakterystyczną cecha tych koni jest ich szybkość. Patrząc na nie w trakcie gry można odnieść wrażenie że są wręcz do niej stworzone.
Shire
Wzrost: 170-180 cm.
Maść: gniada, siwa, kara
Głowa: duże oczy, szeroka głowa, łagodny wyraz
Inne cechy: są bardzo ciężkimi pociągowymi końmi (ich waga to 1000-1200 kg), umięśnione ciało, charakteryzuje je ponadprzeciętna siła. Były wykorzystywane do rycerskich pojedynków.
Kuc walijski
Wzrost: 122-132 cm.
Maść: w zasadzie każda, choć zwykle gniada, siwa lub kasztanowata,
Głowa : szlachetna, przypominająca głowę arabskiego konia
Inne cechy: uważane są za najładniejsze angielskie kuce. Wykorzystuje się je w grze Polo oraz dla dzieci pod wierzch.
