Wszystkie organizmy żywe dzieli się ze względu na sposób odżywiania na dwie podstawowe grupy: na heterotrofy i autotrofy.

AUTOTROFY

Autotrofami nazywa się organizmy żywe, które są samożywne. Nie muszą one pozyskiwać związków organicznych, bo potrafią same je syntetyzować. Do prawidłowego funkcjonowania jest im potrzebny dostęp do wystarczającej ilości składników nieorganicznych oraz do energii świetlnej. Autotrofami są przede wszystkim rośliny. Potrafią one, dzięki chloroplastom z barwnikiem wychwytującym cząstki energii świetlnej- chlorofilem, wytwarzać, w procesie zwanym fotosyntezą, związki organiczne z pobranych ze środowiska składników nieorganicznych.

Do roślin autotroficznych zalicza się glony, mszaki, paprotniki i inne rośliny zielone oraz niektóre z gatunków bakterii, które potrafią przeprowadzić chemosyntezę: bakterie siarkowe, bakterie żelazowe czy też wodorowe.

HETEROTROFY

Heterotrofy są to organizmy heterotroficzne (cudzożywne), które muszą przyswajać gotowe już związki organiczne pobrane na przykład wraz z jedzonymi innymi organizmami żywymi. Heterotrofy nie potrafią asymilować dwutlenku węgla w czasie fotosyntezy czy chemosyntezy. Źródłem niezbędnych do życia węgla, wodoru oraz azotu jest pokarm zawierający obce aminokwasy oraz białka. Węgiel może pochodzić także z innych substancji organicznych, na przykład z cukrów.

Organizmy heterotrofoczne można dzielić na kilka podgrup:

a. saprobionty - tak rośliny jak i zwierzęta, które żyją jedynie w środowiskach bogatych w szczątki obumarłych organizmów. Żyją one w ściółce leśnej, w glebie i mułach dennych itp. Saprobionty odżywiają się rozkładającą się materią organiczną, w której żyją.

b. Saprofity - organizmy zaliczane do saprobiontów. Są one organizmami heterotroficznymi, które pobierają substancje odżywcze z martwej materii organicznej. Mają zdolność rozkładania materii do prostych związków nieorganicznych.

c. Półsaprofity - organizmy, które same asymilują a dodatkowo czerpią produkty ze środowiska, w którym żyją, na przykład z rozkładania ściółki leśnej.

d. Saprofagi - zwierzęta, których środowisko życia stanowią gleba, ściółka leśna lub muły denne. Odżywiają się pobierając substancje odżywcze z rozkładających się szczątków. Saprofagiem jest np.: dżdżownica, która żyje w wilgotnej glebie.

e. Pasożyty - organizmy, które żywią się związkami organicznymi, które pobierają z ciał innych organizmów żywych, z którymi są związane. Organizmy, na których koszt żyją pasożyty nazywane są gospodarzami albo żywicielami. Pasożyty dzieli się na wewnętrzne i zewnętrzne. Do pasożytów wewnętrznych zalicza się organizmy, które żyją i rozwijają się wewnątrz ciała żywiciela. Są to między innymi pasożytnicze bakterie, grzyby czy tez obleńce. Pasożyty zewnętrzne są to takie organizmy, które żyją na powierzchni organizmu żywiciela.

Pasożyt pobierane z organizmu żywiciela związki organiczne wykorzystuje do budowy swojego ciała oraz do wszelkich procesów życiowych.

Pasożyt nie tylko czerpie związki odżywcze z organizmu pasożyta, ale często zatruwa jego organizm przez wydzielane przez siebie produkty uboczne swojej przemiany materii.

Pasożyty roślin - różne gatunki bakterii i grzybów . Istnieją również pasożytnicze rośliny nasienne,. Najbardziej znane są kanianka oraz korzeniówka.

Bardzo groźnym pasożytem jest kanianka. Występuje ona między innymi na koniczynach, na lnie czy konopiach. Ssawki kanianki wrastają do wnętrza tkanek przewodzących żywiciela. Kanianka poprzez te ssawki pobiera wodę oraz substancje organiczne. Kanianka utraciła w drodze doboru ewolucyjnego korzenie. Liście uległy redukcji do malutkich łuseczek prawie zupełnie pozbawionych chloroplastów.

Pasożyty zwierzęce - Typowym pasożytem zwierzęcym jest tasiemiec. Pasożytuje on u wielu ssaków oraz u człowieka. Żyje w układzie pokarmowym żywiciela. Osłabia organizm gospodarza. Powoduje chudnięcie gospodarza oraz poważną anemię. Innymi pasożytami zwierzęcymi są między innymi glisty i kleszcze oraz wszy i pchły.

f. Półpasożyty - są to organizmy, które przeprowadzają fotosyntezę ale jednocześnie część substancji potrzebnych do życia pobierają od innych organizmów.

Półpasożyty roślinne - jemioła, szelężnik oraz świetlik. Są to gatunki roślin zielonych z w pełni wykształconymi liśćmi, zdolne do fotosyntezy. Na korzeniach mają specjalne ssawki, dzięki którym wrastają do wnętrza wiązek przewodzących żywicieli i chłoną w ten sposób wodę oraz sole mineralne.

Półpasożyty zwierzęce - pijawki.

Bardzo ciekawym sposobem pobierania substancji odżywczych przez organizmy jest uzupełnianie się zdolności przyswajania związków organicznych i nieorganicznych osobników różnych gatunków, do jakiego dochodzi podczas symbiozy. Symbioza jest to takie współżycie osobników dwóch gatunków, w którym dochodzi do obopólnych korzyści.

W symbiozie współżyje wiele gatunków roślin. Symbioza jest zjawiskiem najczęstszym pomiędzy roślinami a bakteriami czy też grzybami. Mikoryza jest to współżycie grzybów z korzeniami roślin zielonych. Współżycie niektórych gatunków bakterii z roślinami zielonymi (z korzeniami tych roślin) nazywamy bakterioryzą.

Organizmy współuczestniczące w symbiozie mogłyby na ogół żyć samodzielnie. Jednak życie w symbiozie jest dla nich bardziej korzystne.

Ścisła symbioza zachodzi pomiędzy niektórymi gatunkami glonów i grzybów. Jest ona tak duża, ze gatunki te nie mogą żyć bez siebie a razem tworzą jakby nowy organizm- porosty. U porostów glony zaopatrują grzyby w produkty prowadzonej przez siebie asymilacji. Z kolei grzyby dostarczają glonom wodę i sole mineralne.

Ciekawym zjawiskiem jest tez cudzożywność niektórych roślin. Są to rośliny roślinożerne - owadożerne. Należy do nich między innymi rosiczka. Czerpią one z organizmów przez siebie rozkładanych azot.