Krew od dawna uważana była za istotę życia ludzkiego. Wzbudzała ogromne zainteresowanie naukowców. Uważano, że we krwi mieści się dusza człowieka. Utrata krwi oznaczała zbliżanie się ku końcowi własnego życia, ku śmierci. Ludzie uważali również, że krew pełni magiczne role. Panował zwyczaj picia krwi własnych pobratymców. Był to znak zawarcia przymierza. Skład krwi poznano dopiero dzięki odkryciu przez Leeuwenhoek'a mikroskopu świetlnego, czyli w wieku XVII. Dzięki temu wynalazkowi Leeuwenhoek odkrył między innymi czerwone krwinki- erytrocyty.

Układ krwionośny człowieka jest zamknięty. Zbudowany jest z serca, które stanowi pompę tłoczącą krew po całym organizmie i naczyń krwionośnych, tętnic, żył i naczyń włosowatych. W naczyniach krwionośnych po całym układzie rozprowadzana jest krew.

Krew jest płynem ustrojowym. Jest to odmiana tkanki łącznej. Składa się z:

  • osocza- płynna substancja międzykomórkowa
  • elementów morfotycznych- są to komórki powstałe z tkanki krwiotwórczej. Do elementów morfotycznych krwi zalicza się erytrocyty, leukocyty i płytki krwi, czyli trombocyty.

Krew pośredniczy w dostarczaniu do komórek ciała substancji odżywczych i tlenu. Odprowadza natomiast do płuc dwutlenek węgla, a do nerek zbędne produkty przemiany materii. Pełni głównie funkcje transportowe:

  • O2 i CO2
  • substancji odżywczych
  • substancji energetycznych i mineralnych
  • zbędnych produktów metabolizmu( np. mocznik)
  • hormonów
  • witamin
  • komórek odporności immunologicznej(np. leukocyty)

Krwinki czerwone, czyli erytrocyty produkowane są w czerwonym szpiku kostnym. U ludzi są to komórki bezjądrzaste, o kształcie dwuwklęsłego dysku. Zawierają czerwony barwnik- hemoglobinę. Jest to białko. Każda cząsteczka złożona jest z czterech łańcuchów polipeptydowy, każdy z nich zawiera cząsteczkę hemu. Fizjologiczna funkcja hemoglobiny jest wiązanie i transport tlenu, jonów wodorowych i dwutlenku węgla. Do związania tlenu z hemoglobiną dochodzi w pęcherzykach płucnych. W tkankach dochodzi do obniżenia powinowactwa hemoglobiny do tlenu. Wynika to ze zwiększonego stężenia dwutlenku węgla, jonów wodorowych i zmniejszonego pH. Jest to tzw. efekt Bohra. Tlen jest oddawany do komórek, natomiast hemoglobina w wolnym miejscu przyłącza CO2 i H+. Hemoglobina transportująca z płuc tlen to oksyhemoglobina.

W 1 mm3 znajduje się około 5,4 mln erytrocytów u mężczyzn i 4,8 mln u kobiet.

Krwinki białe, czyli leukocyty pełnia głównie funkcje ochronne i funkcje obronne przeciwko antygenom. Posiadają w budowie komórkowej jądro, często podzielone na segmenty. Zapobiegają infekcjom. Dzielą się na granulocyty i agranulocyty. Do granulocytów należą g. Zasadochłonne, kwasochłonne i obojętnochłonne. Do agranulocytów należą limfocyty i monocyty.

W 1 mm3 występuje od 4 tys. do 10 tys. leukocytów.

Granulocyty posiadają ziarnistości. Mają właściwości żerne. Biorą udział głównie w odporności nieswoistej. Przeprowadzają fagocytozę pożerając bakterie, inne ciała obce, np. wirusy i martwe tkanki. Trawienie tych ciał następuje w lizosomach. Zajmują się tym głównie granulocyty obojętnochłonne. Granulocyty kwasochłonne niszczą obce białka. Ich liczba zwiększa się we krwi przy alergiach i chorobach wywołanych obecnością pasożytów.

Limfocyty nie posiadają w komórkach ziarnistości. Produkowane są przez szpik, grasicę, węzły chłonne i śledzionę. Limfocyty dzielą się na limfocyty B i limfocyty T. limfocyty B produkują przeciwciała przeciwko obcym ciałom, antygenom. Jest to odpowiedź swoista. Limfocyty T dzielą się na cytotoksyczne, pomocnicze, supresorowe i wspomagające.

Monocyty są to agranulocyty, zdolne do ruchu w kierunku ogniska zapalnego po za naczyniami krwionośnymi. Monocyty ruchem ameboidalnym przepełzają do tkanek, gdzie jest cos uszkodzone albo znajduje się jakieś ognisko zapalne. Pochłaniają i zżerają bakterie, martwe komórki.

Układ odpornościowy, czyli immunologiczny chroni organizm przed wnikaniem obcych patogenów i drobnoustrojów wywołujących choroby. Należą do nich: wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty.

U nowo narodzonego dziecka system immunologiczny jest bardzo słabo rozwinięty. Dzięki karmieniu piersią, matka przekazuje maluchowi swoje własne komórki odpornościowe. To dzięki tym specyficznym składnikom mleka tak bardzo ważne jest aby noworodek jak najdłużej karmiony był mlekiem matki.

Odporność dzieli się na nieswoistą(wrodzoną) i swoistą(nabytą). W odporności nieswoistej udział biorą komórki żerne i substancje bakteriobójcze. Komórki żerne fagocytują komórki uszkodzone albo obcego pochodzenia. Odporność swoista odbywa się z udziałem limfocytów, które produkują przeciwciała rozpoznające antygeny. Przeciwciała swoiście rozpoznaję antygeny. Odpowiednie receptory na powierzchni przeciwciał rozpoznają odpowiednie receptory.

Pojawienie się drobnoustrojów w organizmie wywołuje odporność nieswoistą. Równocześnie organizm rozpoznaje prezentowane antygeny i zaczyna produkować przeciwciała skierowane przeciwko tym drobnoustrojom. Jest dużo bardziej efektywny sposób zwalczania "intruzów" przez nasz organizm. Rozpoznane antygeny zapamiętywane są dzięki tzw. "pamięci immunologicznej". Dzięki temu po kolejnym wniknięciu tego samego patogenu organizm reaguje szybciej i wydajniej broniąc się przed chorobą.

Płytki krwi, czyli trombocyty należą do morfotycznych składników krwi ssaków. Są to fragmenty megakariocytów powstających w szpiku kostnym. Biorą udział w procesie krzepnięcia krwi.

1 ml krwi najczęściej znajduje się 250 tys. płytek.

Krzepnięcie krwi

Krzepniecie krwi jest bardzo ważnym procesem. Dzięki niemu uszkodzenie ściany naczynia krwionośnego nie doprowadza do wykrwawienia się organizmu. W miejscu zranienia gromadzą się trombocyty, które wydzielają substancje prowadzące do utworzenia skrzepu. Same płytki krwi tworzą czop hamujący krwawienie, czyli czop hemostatyczny. Proces krzepnięcia polega na przejściu fibrynogenu w fibrynę pod wpływem trombiny. Dzięki temu fibrynogen przechodzi w sieć tworząca skrzep. Fibrynogen jest białkiem.

Zaburzenia w krzepnięciu krwi mogą prowadzić do nadmiernego krwawienia, czyli krwotoku albo do nadmiernego krzepnięcia krwi, powoduje to powstawanie w naczyniach krwionośnych groźnych dla życia zakrzepów.

Osocze krwi jest to substancja płynna. Zawieszone są w nim wszystkie składniki morfotyczne krwi. Składa się ze związków nieorganicznych(jony sodowe, potasowe, chlorkowe i węglanowe) i organicznych(białka, lipidy i składniki pozabiałkowe).

Wzrost jonów potasowych może doprowadzić do utraty pobudliwości komórek nerwowych oraz mięśniowych. W najgorszym wypadku nadmiar jonów potasowych może doprowadzić do zatrzymania akcji serca.

Jony zawarte w osoczu biorą udział w utrzymaniu odpowiedniego pH środowiska. Jest to tzw. równowaga kwasowo- zasadowa.

Białka są w osoczu najważniejszym składnikiem. Podzielone są na trzy frakcje: albuminy, globuliny, fibrynogen.

Albuminy stanowią około 55% wszystkich białek zawartych w osoczu. Produkowane są przez wątrobę. Główną funkcja albumin jest wiązanie wody dzięki ciśnieniu onkotycznemu, czyli ciśnieniu koloido-osmotycznemu. Dzięki temu woda znajdująca się w przestrzeni międzykomórkowej powraca do naczyń krwionośnych. Zaburzenie pracy albumin powoduje obrzęki.

Globuliny dzielą się na alfa-1, alfa-2, beta i gamma-globuliny. Są nośnikiem dla różnych substancji m.in. jonów. Gamma-globuliny pełnią funkcje obronne. Produkowane są w węzłach chłonnych.

Fibrynogen powstaje w wątrobie. Jak wyżej napisano jest białkiem biorącym udział w krzepnięciu krwi. Pod wpływem II czynnika krzepnięcia krwi- trombiny przechodzi w fibrynę tworzącą skrzep.

Do składników niebiałkowych krążących we krwi należą: węglowodany (glukoza, kwas mlekowy), produkty metabolizmu białek (aminokwasy, amoniak, mocznik) i metabolizmu hemu (bilirubina, urobilinogen), kwas moczowy i kreatynina oraz pozostałe zbędne produkty przemiany materii.

Lipidy w osoczu związane są z białkami osocza. Są to tzw. lipoproteiny, które transportują: cholesterol, trójglicerydy, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach - A, D, E i K, wolne kwasy tłuszczowe, fosfolipidy, hormony steroidowe.

Jest to tylko krótka charakterystyka funkcji i roli jaką krew odgrywa w organizmie człowieka( dla zwierząt jest równie ważna). Ze względu na pełnione funkcje jest niezbędna do życia. Utrata krwi wynosząca 30- 40% może być odtworzona przez układ krwiotwórczy. Utrata większej ilości stanowi zagrożenie dla życia. W takich przypadkach przeprowadza się transfuzje.

Krew jest niezbędna.