Przyczyna pojawienia się alkoholizmu nie jest dotychczas poznana. Przyjmuje się, że składa się na niego szereg czynników biologicznych, genetycznych oraz środowiskowych. Około 5 milionów Polaków nadużywa alkoholu a prawie 1 milion jest uzależnionych i potrzebuje leczenia. W porównaniu do innych uzależnień alkoholizm jest wynikiem uzależnienia psychicznego gdyż objawy somatyczne abstynencji nie są zbyt wyraźne. W czasie rozwoju nałogu dochodzi do spadku tolerancji na alkohol.

Skutki alkoholizmu

Picie alkoholu prowadzi do licznych zaburzeń w funkcjonowaniu narządów szczególnie tych miąższowych oraz uszkodzeń układu pokarmowego. Częste są zmiany psychiczne, których przykładem są zaburzenia zachowania utrata krytycyzmu oraz obniżenie wyższej uczuciowości. U alkoholików występują często stany depresyjne, agresja i próby samobójcze. Końcowym etapem wyczerpania psychiki jest zespół otępienny.

Szczególnie poważne są społeczne następstwa. Alkohol jest przyczyną rozbicia rodziny a także rozluźnienia więzów zawodowych i społecznych. Ulega zmniejszeniu dyscyplina pracy i dochodzi do obniżenia jej jakości. Alkohol jest głównym czynnikiem wzmagającym przestępczość. Ponadto większość wypadków samochodowych oraz wypadków w pracy wiąże się z alkoholem.

Alkoholizm jako społeczna plaga.

Alkoholiz w Polsce występuje dosyć często. Najwięcej alkoholu spożywano w okresie od 1979 do 1980. w tym czasie na jednego mieszkańca przypadało rocznie 8.5 litra czystego 100% alkoholu. Ilość ta na szczęście w późniejszych latach nieco się zmniejszyła. Statystyka ta może być jednak nieco zaniżona gdyż duża ilość alkoholu produkowana była i spożywana nielegalnie. Od 1990 roku spożycie alkoholu ponownie zaczęło wzrastać. Statystycznie na jednego mieszkańca przypada 10 litrów 100% alkoholu rocznie.

W 70-tych latach prawie połowa alkoholu spożywana była w miejscu i w czasie pracy. Obecnie takie sytuacje zdarzają się rzadziej, gdyż istnieje zagrożenie utraty pracy. Wśród innych krajów Polska klasyfikuje się na jednym z ostatnich miejsc pod względem spożytego alkoholu aczkolwiek przodujemy w spożyciu alkoholi wysokoprocentowych, szczególnie wódki. Stanowi ona nawet 70 procent całego wypijanego alkoholu. Spożycie napojów alkoholowych nie rozkłada się równomiernie. Blisko 2/3 całości spożywanego alkoholu przypada na grupę 6-8 milionów mężczyzn, będących w wieku produkcyjnym. Większość z nich to bezrobotni ale również osoby zatrudnione. Obecnie rośnie także liczba kobiet nadużywających alkoholu. Do niedawna kobiety stanowiły 3 procent z pośród wszystkich pijących a dziś wartość ta sięga nawet 10 procent. Kobiety uzależniają się znacznie szybciej i zaczynają pić w młodszym wieku.

Jedynym pozytywnym zjawiskiem, występującym wśród młodzieży jest wzrost liczby abstynentów.

Typy alkoholizmu

Alkoholizm dzielono kiedyś na chroniczny czyli przewlekły oraz nałogowy. Alkoholizm nałogowy był jedynie stanem uzależnienia natomiast przewlekły dotyczył zmian społecznych i psychicznych. Podział ten zmieniono i najczęściej stosuje się następujące kryterium klasyfikacji:

- nadmierne picie epizodyczne,

- nadmierne picie nawykowe,

- nałóg alkoholowy,

- alkoholizm nieokreślony.

Inny podział zastosował Jedlinek:

- alfa - alkoholizm, czyli picie w celu uzyskania odprężenia z zachowaniem kontroli nad odruchami,

- beta - alkoholizm, powodujący zmiany somatyczne,

- gamma - alkoholizm, będący już uzależnieniem fizycznym i psychicznym z zaburzeniami zachowania i osobowości połączone z utratą kontroli,

- delta - alkoholizm, stanowiący chorobę alkoholową,

- epsilon alkoholizm, czyli picie okresowe (dipsomania).

Według Kępińskiego picie alkoholu może przyjmować kilka typów:

- neurasteniczny,

- kontaktywny,

- dionizyjski,

- heroiczny,

- samobójczy.

Leczenie alkoholizmu

Przebieg leczenia jest długotrwały, a jego skutki niepewne. Leczenie dzielimy na zamknięte i ambulatoryjne.

W czasie leczenia otwartego( ambulatoryjnego) pacjentom podaje się disulfiram albo wszczepia się im esperal.

W leczeniu tym konieczne są także psychoterapie, grupowa i indywidualna. Często stosuje się tez terapię rodzinną i małżeńską, dzięki temu wciąga się najbliższe osoby w proces leczenia.

Według ustawy o trzeźwości, leczenie powinno być dobrowolne, daje ono znacznie skuteczniejsze wyniki niż przymusowe. Leczenie przymusowe można zastosować tylko w niektórych przypadkach, zasądzonych wyrokiem sądowym.

W czasie leczenia hospitalizacyjnego ( zamkniętego) konieczne jest podawanie środków awersyjnych. Najczęściej stosuje się apomorfinę. W takim leczeniu skutek odnosi leczenie pracą oraz liczne oddziaływania psychoterapeutyczne.

Pacjent musi pozostawać na odwyku bardzo długi okres czasu, przekraczający często trzy miesiące.

Wyniki pozytywne uzyskuje się w przypadku włączenia w terapię członków rodziny skuteczne okazuje się również leczenie w klubach Anonimowych Alkoholików oraz w klubach Abstynentów.

W czasie alkoholowego uzależnienia, konieczna jest po kuracji całkowita abstynencja dożywotnia. Jeden kieliszek może spowodować powrót nałogu. Najczęściej w wyniku leczenia osiąga się kilkuletnią lub kilkumiesięczną abstynencję, a całkowite odcięcie się od alkoholu nie udaje się. Nie mniej jednak czasowa abstynencja powoduje polepszenie sytuacji rodzinnej, społecznej i ekonomicznej.

Abstynencja

Termin ten oznacza unikanie niektórych leków oraz używek, takich jak tytoń, narkotyki, alkohol. Po odstawieniu środków odurzających dochodzi do wystąpienia objawów somatycznych i psychicznych. Najczęściej pojawiają się zaburzenia snu, lęk, zaburzenia układu pokarmowego i krążeniowego. Ogół tych objawów nazywamy zespołem abstynencyjnym. Pojawia się on na skutek przerwania zażywania używki lub w czasie podjęcia leczenia.