Choroby układu krążenia należą do najczęściej występujących i wywołujących zgony chorób w Polsce. Coraz częstszą przyczyną tego typu chorób jest stres, mało ruchliwy tryb życia, nieprawidłowe odżywianie się. Jeśli serce pracuje zbyt długo w ciągu doby i nie ma spoczynku nocnego, to pracuje nieprawidłowo, w zakłóconym rytmie, podnosi się ciśnienie tętnicze krwi, które z kolei prowadzi do pękania naczyń krwionośnych i krwotoków wewnętrznych.
Podstawową chorobą układu krwionośnego jest miażdżyca tętnic, która przez lata rozwija się niepostrzeżenie. Miażdżyca, to choroba wywołana odkładaniem się płytki miażdżycowej (złożonej głównie z cholesterolu i wapnia) na ścianach naczyń krwionośnych. Płytka taka zmniejsza światło (średnicę) naczynia krwionośnego, a tym samym utrudnia przepływ krwi. Z tego powodu dochodzi też do zwiększenia ciśnienia w lewej komorze serca, co może skutkować uszkodzeniem serca, zawałem, pękaniem naczyń.
Nadciśnienie tętnicze jest chorobą, o której można mówić, jeśli ciśnienie tętnicze krwi wzrasta powyżej 140/90 mmHg (w spoczynku). Nadcisnienie może być następstwem miażdżycy (te dwie choroby zwykle współistnieją ze sobą), jednak nie zawsze. Największy wpływ na pojawienie się nadciśnienia tętniczego ma stres, nerwowy tryb życia, gdyż to właśnie układ nerwowy (za często pobudzany) powoduje podwyższenie ciśnienia, a z czasem zjawisko takie przybiera formę przewlekłą. Objawami nadciśnienia tętniczego są bóle i zawroty głowy, szum w uszach, osłabienie widzenia. Najprostszym sposobem kontrolowania ciśnienia krwi są jego pomiary. Nie da się leczyć nadciśnienia metodami domowymi. Konieczna jest opieka lekarska, czyli zażywanie odpowiednich leków. Nadcisnienie tętnicze nazywane jest cichym zabójcą, gdyż pacjent najczęściej nie zdaje sobie sprawy, że na nie cierpi, a dowiaduje się o nim zazwyczaj w momencie krytycznym. Aktywność fizyczna jest jedną z metod zapobiegania i zwalczania nadciśnienia tętniczego. Konieczna jest także zmiana diety. Następstwem nadciśnienia mogą być uszkodzenia serca, zawały serca, udary mózgu.
Inną chorobą układu krążenia jest jego niewydolność wynikająca z niewystarczającego zaopatrzenia mięśnia sercowego w tlen, który sercu jest potrzebny w dużych dawkach, ze względu na aktywność tego narządu. Jeśli serce zaczyna pracować intensywniej, niż zwykle (intensywniej pracuje w czasie wysiłku), to potrzebuje też więcej tlenu, niż zazwyczaj. Jeśli tlen nie może wtedy zostać dostarczony do serca w zwiększonej ilości, to można mówić o niewydolności układu krążenia.
Bardzo groźnym dla życia stanem patologicznym w obrębie układu krwionośnego jest zawał serca, polegający na zaczopowaniu jakiegoś naczynia krwionośnego w obrębie mięśnia sercowego (serce również posiada swoje naczynia krwionośne, które zaopatrują cały narząd w substancje odżywcze i tlen). Jeśli jedno z naczyń krwionośnych serca zostanie zamknięte (zatkane np. kawałkiem oderwanej płytki miażdżycowej), to pewna część serca nie otrzymuje tlenu i składników odżywczych, gdyż nie dopływa do niej krew. W efekcie może dojść do martwicy niedożywionej i niedotlenionej części serca, a stąd już tylko o krok od tragedii. Zawały często kończą się śmiercią człowieka. Objawy, które powinny zaniepokoić człowieka i zmobilizować do jak najszybszej wizyty u lekarza, to ból i pieczenie za mostkiem, duszność, promieniujący w kierunku głowy ból, przyspieszenie tętna, zimny pot na ciele, osłabienie, uczucie silnego lęku. Aby ustrzec się chorób układu krążenia, nie należy palić papierosów, spożywać nieodpowiednich pokarmów (bogatych w cholesterol, tłuszcz zwierzęcy, cukier, sól), za to koniecznie trzeba często mierzyć ciśnienie tętnicze (aby wykryć i leczyć nadciśnienie), uprawiać sport, unikać sytuacji stresowych, dobrze się wysypiać, odpoczywać w miarę możliwości (odpoczynek aktywny).
Udzielanie pomocy człowiekowi z objawami krwotoku
Czasem zdarza się, że dojdzie do przerwania ciągłości naczyń krwionośnych i krew wydostaje się z naczyń na zewnątrz ciała lub do wewnątrz. W przypadku krwotoku tętniczego wydostająca się z naczynia krwionośnego krew ma barwę jasną (jest utlenowana) i tryska w rytmie uderzeń serca (pulsująco). Taki krwotok jest bardzo niebezpieczny, gdyż może doprowadzić do dużej utraty krwi w krótkim czasie. Krew w tętnicach płynie pod wysokim ciśnieniem i szybko z przeciętej tętnicy wypływa. Jeśli mamy do czynienia z krwotokiem żylnym, to krew ma barwę ciemno-czerwoną i wypływa z żyły mniej więcej w jednakowym tempie (nie pulsuje). W przypadku krwotoku tętniczego należy jak najszybciej doprowadzić do zahamowania utraty krwi. W tym celu należy ucisnąć okolice rany pomiędzy miejscem wycieku krwi, a sercem (gdyż w tętnicach krew płynie od serca w kierunku obwodowym). Człowieka z krwotokiem należy jak najszybciej przetransportować do szpitala, gdzie zostanie poddany zabiegowi zaszycia tętnicy w miejscu jej uszkodzenia. W czasie transportu ranę należy cały czas uciskać w sposób podany wcześniej. Najlepszy do ucisku jest opatrunek uciskowy. Krwotok żylny jest łatwiej zatamować, gdyż krew nie wypływa z żył pod tak dużym ciśnieniem, jak z tętnic. W tym przypadku również stosuje się ucisk, jednak należy go wykonać pomiędzy raną a miejscem leżącym po przeciwnej stronie, niż serce (w żyłach krew płynie z obwodu do serca). Czasem przy lekkim krwotoku skuteczne bywa podniesienie krwawiącej kończyny (przy jednoczesnym stosowaniu ucisku).
Postępowanie w przypadku głębokich i rozległych ran
Jeśli mamy do czynienia z człowiekiem, który został silnie zraniony, należy zabezpieczyć ranę okrywając ją dużym jałowym bandażem. Wystarczy przyłożyć opatrunek na ranę (bez stosowania ucisku), jeśli nie krwawi. Nie wolno stosować środków odkażających (w przypadku dużej rany wywołują one silny ból, którego poszkodowany nie jest w stanie znieść i takie odkażanie kończy się zwykle wstrząsem i utratą przytomności). Odkażanie (wodą utlenioną, jodyną) można stosować w przypadku małych ran (wiadomo, że takie odkażanie w przypadku małych ran jest bolesne, a co dopiero w przypadku poważnych uszkodzeń ciała). Rannego należy przetransportować do lekarza, który poda odpowiedni antybiotyk, zapobiegający rozwojowi drobnoustrojów chorobotwórczych w ranie.
Krwotok wewnętrzny jest bardzo niebezpieczny dla życia i wymaga zawsze interwencji lekarza. Jeżeli dojdzie do krwotoku w obrębie układu pokarmowego, to objawami wskazującymi na taki krwotok są: wymiociny w ciemnym kolorze (przypominające fusy kawy), krew w stolcu lub czarne stolce (krew ścięta daje taki kolor), poza tym w przypadku każdego krwotoku dochodzi do przyspieszenia tętna i oddechów, bladości, zasłabnięć. Żadnego krwotoku nie należy bagatelizować. Trzeba pamiętać, że tylko fachowa opieka medyczna jest w stanie uchronić życie i zapobiec niebezpiecznym następstwom zranień i krwotoków.
