Ojcowski Park Narodowy powołano do życia w roku 1956. Jest on najmniejszym parkiem narodowym na terenie Polski. Pierwotnie obejmował on obszar 1140 ha. W chwili obecnej park zajmuje 2146 hektarów. Większość tej powierzchni, 1529 ha, stanowią tereny zalesione. 251 hektarów terenów leśnych objętych jest ścisłą ochroną.
Ojcowski Park Narodowy znajduje się w południowej Polsce, na terenie województwa małopolskiego. Leży on zaledwie 16 kilometrów od Krakowa, na północ od tego miasta, w obrębie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Obejmuje on doliny dwóch rzek: dolinę Prądnika oraz Sąsopówki. W jego obrębie leżą też fragmenty jurajskiej wierzchowiny.
Historia ochrony okolic Ojcowa sięga dwudziestolecia międzywojennego, kiedy to dzięki pracom naukowym zainicjowanym przez Władysława Szafera, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, powstała pierwsza monografia przyrodnicza regionu Ojcowa i Pieskowej Skały. Stworzono też wtedy projekt rezerwatu, jaki miał w przyszłości powstać na terenie Doliny Prądnika oraz Sąsopowskiej.
Geomorfologia i geologia
Gleby Ojcowskiego Parku Narodowego powstały na bazie wapieni, glin i na lessie. Podłoże geologiczne terenu Ojcowskiego Parku Narodowego stanowią głównie wapienie jurajskie, datowane na około 150-180mln lat. Wody krasowe przez lata działania na skały wapienne utworzyły w pięknych dolinach ojcowskich oryginalny krajobraz. Jest on urozmaicony i bardzo stromymi ścianami licznych wąwozów, które osiągają nawet 120m głębokości. Upiększają go również przeróżne formy skałkowe i ostańce. W okolicach Ojcowa częste są dwie odmiany wapieni: wapienie skaliste i wapienie ławicowe. Pierwsza z tych odmian, wapienie skaliste, są o wiele bardziej odporne na zjawisko wietrzenia. Tworzą one charakterystyczne dla ostańce i malownicze, izolowane skałki o bardzo ciekawych kształtach. Najbardziej znanym wapieniem skalistym jest Maczuga Herkulesa, skała malowniczo usytuowana w pobliżu zamku Pieskowa Skała.
W Ojcowskim Parku Narodowym znajduje się około 400 jaskiń. Są tu również inne formy krasowe: rozłogi, wywierzyska, wciosy, i leje krasowe. Jaskinia Łokietka - 320m długości, jaskinia Ciemna - 230m długości i jaskinia Zbójecka - 189m długości należą do najdłuższych i najbardziej znanych jaskiń Ojcowskiego parku.
Roślinność
Na obszarze parku występuje mniej więcej 1000 gatunków roślin naczyniowych, które mają zróżnicowane wymagania ekologiczne i pochodzenie. Około 50 z nich to gatunki górskie a ponad 100 to gatunki roślin ciepłolubnych, jakie występują przede wszystkim na południu kontynentu Europy.
Do najciekawszych gatunków roślin Parku Ojcowskiego zalicza się: obuwika pospolitego- największego storczyka występującego w Polsce, subalpejskiego chabra miękkowłosego czy też stepową trawę - ostnicę Jana. W parku tym znajduje się również jedyne w Polsce stanowisku macierzanki wczesnej.
Na obszarze opisywanego parku występuje 110 gatunków mszaków, 73 gatunków wątrobowców, 370 gatunków porostów oraz 1140 gatunków grzybów.
Początkowo na terenie charakteryzowanego parku narodowego główne zbiorowiska leśne stanowiły bory mieszane, w których drzewostanie dominowały sosny, jodły oraz świerki. Zajmowały one około 38% powierzchni parku. Grądy stanowiły 16% a z kolei buczyny 9% powierzchni parku. Niekorzystny wpływ działalności człowieka, sukcesja wtórna oraz emisja zanieczyszczeń przemysłowych przyczyniły się do zmiany struktury zbiorowisk leśnych. Dziś bory mieszane zajmują około 5% obszaru parku, co gorsza do 2010 roku przewiduje się całkowity ich zanik. Bory mieszane zostały zastąpione przez dominujące dziś grądy (40%) oraz buczyna karpacka (31%).
Zwierzęta
Fauna Ojcowskiego Parku Narodowego jest bardzo zróżnicowana. Wiele badań naukowych udowodniło życie na jego niewielkim przecież obszarze co najmniej 5500 gatunków zwierząt. Występują tu borsuki, gronostaje, orzesznica, kuny leśne czy bobry, które introdukowano, czyli ponownie wprowadzono na teren Parku, w 1985 roku. Jednymi z cenniejszych przyrodniczo zwierząt spotykanych na terenie parku są nietoperze. Mają one bardzo dobre warunki do zimowania w wielu jaskiniach powstałych w wapiennych skałach jury krakowsko-częstochowskiej. Występuje tu 15 gatunków nietoperzy z czego najcenniejszy jest nocek orzęsiony.
Na terenie charakteryzowanego parku żyją 134 gatunki ptaków, między innymi pluszcz.... Zaobserwowano też około 4600 gatunków owadów, z czego około 1700 gatunków to chrząszcze, ponad 950 gatunków to błonkówki a w przybliżeniu 1075 gatunków to motyle.
