Najlepiej nauczysz się robiąc ściągi samemu!

Fotosynteza - wytwarzanie związków organicznych przez rośliny,

glony i niektóre bakterie z dwutlenku węgla i wody dzięki energii

świetlnej. Możliwa dzięki barwnikom głównym (zielony chlorofil)

i pomocniczym (żółty ksantofil, pomarańczowy karoten → mar-

chew); bakterie - bakteriochlorofil, ale sinice jak rośliny.

Faza świetlna fotosyntezy - moment wychwytu światła danej

długości fali przez dostosowany barwnik → produkcja ATP czyli

energii chemicznej i NADPH2 czyli siły asymilacyjnej.

Faza ciemna fotosyntezy - moment włączania CO2 do cząsteczki

Rybulozobisfosforanu (RuBP) → powstaje aldehyd 3-fosfo-

Glicerynowy, a potem glukoza.

Chemosynteza - synteza związków organicznych z nieorgani-

cznych (dw. węgla i woda) dzięki energii chemicznej

uzyskiwanej przy utlenianiu mineralnych związków jak

siarka, siarkowodór, amoniak, żelazo, wodór, metan. Tylko

bakterie chemosyntezujące, głównie gleba, przyspieszają obieg

pierwiastków.

Temperatura - gdy zbyt wysoka, zamykają się aparaty szparkowe

roślin. Stymuluje fotosyntezę, jednak gdy zbyt wysoka drastycznie

zmniejsza tempo i wydajność.

CO2 - jedyne źródło węgla dla organizmów żywych,

najpowszechniejsza ale najbardziej utleniona forma węgla,

wymaga redukcji do czego potrzebna energia, potrafią to

tylko chemo- i autotrofy. Obfitość zwiększa tempo foto-

syntezy.

Woda - gdy dużo, otwierają się aparaty szparkowe, łatwy

dostęp dw. węgla i ewakuacja tlenu, szybsza fotosynteza

Światło - dostarcza energii do rozbicia cząsteczki wody, tlen

do atmosfery, proton redukuje CO2 a elektron dostarcza

ATP (energii chemicznej). Dostępność zależy od (1)

długości fali, czyli barwy i (2) zdolności barwników foto-

syntetycznej do absorpcji światła tej barwy. Im krótsza fala,

tym większa energia (większość życia na powierzchni ziemi

i wody, która pochłania światło o małej energii)

Chlorofil - zielony barwnik fotosyntetyczny, pierścień

porfirynowy główną częścią, zawiera Mg, wpada w drgania

pod wpływem światła

Substancje odżywcze heterotrofów: cukry, tłuszcze i białka,

s. regulacyjne - witaminy i minerały; rozpuszczalnik - woda.

Trawienie - rozkład hydrolityczny (z udziałem cząsteczki wody

i enzymów) substancji na "cegiełki", które są zużywane przez

organizm do budowy właściwych dla niego związków, magazy-

nowane lub spalane.

Układ pokarmowy człowieka - (1) Jama ustna - zęby, język,

ślinianki (nadtrawianie cukrów i tłuszczów oraz nawilżanie),

(2) gardło - skrzyżowanie z drogą powietrza, odruchowe

zamknięcie krtani przy łykaniu, (3) przełyk - prosta rura,

ruchy robaczkowe, (4) żołądek - trawienie białek, enzym

pepsyna wymaga HCl i niskiego pH, zabijanie części drobno-

ustrojów, śluz chroni przed nadtrawieniem ścian, (5) odźwiernik

- przejście do jelita, (6) dwunastnica - pierwsza część

jelita, uchodzi przewód trzustkowy (enzymy rozkładające

białka - peptydazy (trypsyna, chymotrypsyna, amino-

i karboksypeptydaza, wielocukry - amylaza, tłuszcze -

- lipaza) i żółciowy (żółć - emulgacja tłuszczu), pH wysokie;

wątroba prod. żółć, magazynuje cukier, rozkłada trucizny,

produkuje białka i witaminy, (7) jelito cienkie - ostateczny

rozkład na "cegiełki", wielka powierzchnia, kosmki

zwiększają ją - wchłanianie, (8) jelito grube - wchłanianie

witamin i wody, zagęszczanie, (9) odbyt

Cukry złożone:

Skrobia = N razy glukoza

Maltoza = glukoza+glukoza

Laktoza = glukoza+galaktoza

(w mleku)

Sacharoza = glukoza+fruktoza

(cukier trzcinowy i buraczany)

Czysta fruktoza w miodzie i owocach

Tłuszcze:

Tłuszcz → glicerol+3 kwasy tłuszczowe

Glicerol+kw.t. → tłuszcz z jelicie zaraz po

wchłonięciu, z limfą do krwi, z krwią

do tkanki tłuszczowej i wątroby

Białka:

Białko → peptydy → aminokwasy

Aminokwas → ketokwas + amoniak(→ mocznik)