Klasyfikacja tkanek może opierać się na ich funkcjach w roślinie lub na ich pochodzeniu i budowie. Ściąga napisana jest według kryterium drugiego, bowiem zgodnie z darwinowską koncepcją ewolucji, struktura tkanek jest czymś pierwotnym, a ich funkcja jest cechą wtórną.

Podział tkanek:

Twórcze - merystemy o charakterze embrionalnym, w których komórki przechodzą regularne podziały komórkowe.

Stałe - podziały komórkowe zachodzą bardzo wyjątkowo, tkanki stałe to tkanki dojrzałe.

Tkanka jednorodna to zespół komórek o podobnej budowie. Niektóre komórki tkanki są zróżnicowane, ale stanowią jednak rozwojową całość i są przystosowane do pełnienia określonej funkcji w organizmie. Są to tkanki niejednorodne (np. łyko, drewno).

I. TKANKI TWÓRZCZE (MERYSTEMATYCZNE)

  • Cienkie, pierwotne ściany komórkowe
  • Duże jądra
  • Słabo zwakuolizowane komórki

Cechuje je wzrost dyfuzyjny (możliwość wzrostu we wszystkich kierunkach) oraz ograniczony (po osiągnięciu przez organ kształtu i wielkości następuje zahamowanie aktywności merystemu). Po zakończeniu wzrostu merystem różnicuje się w odpowiednie tkanki stałe. Dotyczy to wzrostu np. liści, kwiatów czy owoców.

Drugi typ wzrostu u roślin - zlokalizowany i nieograniczony - określone miejsca ciała (wierzchołki pędu i korzenia) rosną przez całe życie rośliny. Występuje tam komórka lub grupa komórek inicjalnych.

Podział merystemów ze względu na umiejscowienie:

  • Wierzchołkowe (stożki wzrostu) - szczyty łodygi i korzenia, powodujące ich wzrost na długość.
  • Boczne - osiowy cylinder tkanki merystematycznej, odkładający na zewnątrz i do wewnątrz komórki i powodujący przyrost na grubość (kambium i miazga korkorodna)
  • Interkalarne - u podstaw międzywęźli u traw; powodują ich wydłużanie. Powstały z merystemu wierzchołkowego.

Podział merystemów, ze względu na czas powstania:

Merystemy pierwotne - funkcjonujące od stadium zarodkowego (stożki wzrostu pędu i korzenia)

Merystemy wtórne - z odróżnicowania tkanek stałych i ich powrotu do stanu embrionalnego

II. TKANKI STAŁE:

Rodzaje tkanek stałych:

Parenchyma (miękisz)

Kolenchyma (zwarcica)

Sklerenchyma (twardzica)

Ksylem (drewno)

Floem (łyko)

Epiderma (skórka)

Peryderma (korkowica)

Peryderma - tkanka miękiszowa

  • Żywe komórki
  • Silnie zwakuolizowany protoplast
  • W cytoplazmie chloroplasty
  • Głównie ściana pierwotna
  • Przestwory komórkowe
  • Brak zdolności podziałowej

Typy miękiszu: miękisz zasadniczy, zieleniowy (asymilacyjny), spichrzowy i jego odmiana miękisz wodny, miękisz powietrzny (aerenchyma)

Kolenchyma - tkanka wzmacniająca

Niezdrewniałe ściany, ale ze zgrubieniami w postaci:

  • Kątów (kolenchyma kątowa)
  • Płatów (kolenchyma płatowa)
  • Oraz tworzące luki (kolenchyma lukowa)

Występowanie: ogonki liściowe i młode łodygi

Sklerenchyma - tkanka wzmacniająca

  • Silnie zgrubiałe i zdrewniałe komórki
  • Zanik protoplastu i obumarcie komórki w rozwoju

Dwie formy sklerenchymy: Sklereidy i włókna sklerenchymatyczne

1. Włókna (len, konopie)

  • Długie komórki puste w środku
  • W ścianie jamki proste lub zredukowane lejkowate
  • Zwykle włókna tworzą wiązki, pasma lub pochwy otaczające wiązki przewodzące
  • Ostro zakończone, klinowato zachodzące na siebie komórki

2. Sklereidy

  • Różne kształty komórek
  • Występowanie:

- Pojedynczo (idioblasty)

- W grupach (komórki kamienne miąższu gruszy)

- Masowo (zwarta tkanka na powierzchni pestek, łupiny orzechów)

Ksylem - tkanka przewodząca

  • Rozprowadza wodę i sole mineralne po całej roślinie
  • Głównie złożony z elementów zdrewniałych
  • U okrytozalążkowych kilka elementów wchodzi w skład ksylemu:

1. Cewki

Wydłużone komórki, na końcach zwężone, pomiędzy nimi występują ściany ukośne. Nierównomierne odkładanie się ścian wtórnych prowadzi do tworzenia zgrubień lub jamek. Komórki są martwe i pozbawione protoplastów.

2. Naczynia

Długie rury przystosowane do transportu, ze względu na częściowy zanik ścian poprzecznych. Również występują jamki i zgrubienia różnego rodzaju.

3. Włókna drzewne

Element mechaniczny drewna o budowie pośredniej między cewkami a włóknami sklerenchymatycznymi.

4. Miękisz drzewny

Jedyny żywy element drewna, zapewnia łączność z innymi komórkami drewna oraz pełni funkcje spichrzową.

Floem - przewodzi głównie cukry do różnych organów. Jest to również tkanka niejednorodna. Elementy floemu:

  1. Rurki sitowe

Komórki to tzw. człony rurek sitowych, żywe, o celulozowych ścianach komórkowych, z dużą wakuolą. Występują poprzeczne ściany komórkowe z perforacjami zwane sitami. Perforacje wyścielone są pochewką z kalozy i przez nie przechodzą pasma cytoplazmy.

  1. Komórki towarzyszące (przyrurkowe)

Wspólne pochodzenie z członem rurki sitowej, żywe, mniejsze komórki.

  1. Miękisz łykowy

Często rola spichrzowa.

  1. Włókna łykowe

Z jamkami prostymi, dłuższe od włókien drzewnych.

Epiderma - tkanka okrywająca

Zwykle jest to pojedyncza warstwa komórek. Komórki są żywe, ze ścianą celulozową, zwykle bez chloroplastów. W zależności od przystosowania rośliny do środowiska skórka może być różnie wykształcona. Często u roślin, które muszą ograniczać parowanie, czyli transpiracje, występuje na powierzchni epidermy warstewka zwana kutykulą. Transpiracja i wymiana gazowa są możliwe tylko dzięki aparatom szparkowym. Innymi wytworami skórki są włoski o rozmaitej budowie.

Peryderma - tkanka okrywająca występująca w starszych organach.

Zbudowana jest z:

  • Fellogenu - miazga korkorodna, wtórny merystem, powstały z odróżnicowania miękiszu lub łyka.
  • Fellemu (korek) - powstaje w skutek peryklinalnych podziałów i odkładany jest przez fellogen na zewnątrz. Komórki ściśle do siebie przylegają, są martwe, wypełnione powietrzem, ściana zwiera suberynę. Korek jest nieprzepuszczalny dla wody i powietrza, a kontakt z otoczeniem utrzymany jest dzięki przetchlinkom.
  • Fellodermy - tkanka miękiszowa odkładana przez fellogen do wnętrza organu.