Wyznania - geneza utworu

Wyznania świętego Augustyna powstały w latach 397 – 400 roku, a więc w epoce literackiej jaką jest średniowiecze. Podstawą średniowiecza był teocentryzm. Dominującą nauką zaś teologia, rozumiana jako nauka o Bogu. Średniowiecze trwało ponad tysiąc lat. Przez ten długi czas w dziejach ludzkości działo się wiele burzliwych sytuacji. Należy wymienić liczne wojny, choroby i zarazy, które przynoszą śmierć dla wielu ludzi. Średniowieczna Europa była podzielona na  niniejsze stany:

• Duchowieństwo
• Szlachta
• Mieszczanie
• Chłopi 

Przywołany podział społeczny dzielą pomiędzy sobą zajmowane pozycje. Zarówno szlachta, jak i duchowieństwo przypisuje się umownie do tak zwanej klasy „wyższej”, zaś mieszczan i chłopów to warstwy „niższej” społeczeństwa. W dobie epoki średniowiecza należy wspomnieć o uniwersalizmie. Średniowieczny uniwersalizm polegał na istnieniu jednolitych wzorców religijnych, kulturowych, społecznych. Nie wolno zapomnieć, że za uniwersalizmem stała ugruntowana pozycja Kościoła katolickiego jak i jej głowy – papieża. Silna pozycja duchowieństwa pozwoliła podporządkować sobie władzę świecką. Średniowiecze to także pewnego typu wzorce zachowań. Należy wymienić dwa typy zachowań w niniejszej epoce: do pierwszej należą: święty i asceta, do drugiej zaś idealny władca czy doskonały rycerz.  

Fundamentalnym kierunkiem filozoficzno – religijnym w dobie średniowiecza obok tomizmu czy też franciszkanizmu jest augustynizm. Augustynizm to doktryna filozoficzna czy teologiczna, która oparta jest na rozważaniach świętego Augustyna. Umiejętnie rozwijana przez swoich następców. Encyklopedia Państwowego Wydawnictwa Naukowego termin augustynizm tłumaczy: „w znaczeniu węższym doktryna św. Augustyna; w szerszym — ogólna nazwa kierunków filozoficznych i teologicznych nawiązujących do tej doktryny;”

Celem augustynizmu jest miłość do Boga, głosi, że duch jest ponad materią, z krytyką podchodzi do tego co fizyczne, cielesne czy też zmysłowe. Najważniejsza jest dusza i to ona jest stawiana na piedestale. Augustynizm wychodzi z założenia, że dusza jest człowiekowi bliższa niż ciało i dominująca cielesność. Więcej na temat augustynizmu znajdziesz w zakładce Interpretacja. Obok doktryny filozoficznej i teologicznej opartej na myśli świętego Augustyna należy wyróżnić dominujący i fundamentalny teocentryzm.

O epoce literackiej występującej zaraz po epoce Antyku mówi się, że ma charakter teocentryczny. Co to znaczy więc, że średniowiecze ma charakter teocentryczny? Teocentryzm pochodzi z języka greckiego, gdzie słowo theos oznacza Bóg. Teocentryzm to pogląd, który głosi, że w centrum wszelkich zainteresowań jest przywołany już Bóg. W końcu Bogu należy podporządkować całe życie człowieka, wszelkie sprawy ludzkie i los jednostki. Teocentryzm miał fundamentalny wpływ na kształtowanie się wizji epoki średniowiecza. Dominowało przekonanie, że życie ludzkie jest podporządkowane religii i Bogu.

Słownik języka polskiego Państwowego Wydawnictwa Naukowego termin teocentryzm tłumaczy jako: „pogląd uznający Boga za najwyższą wartość, przyczynę, ośrodek i cel wszystkiego, co istnieje”. Termin teocentryczny niniejszy słownik tłumaczy: „oparty na poglądzie właściwym niektórym religiom, według którego Bóg jest ośrodkiem i celem wszechświata…[…] w ośrodku zainteresowań człowieka średniowiecze umieszczało duszę człowieka, jako ten czynnik, który łączy go z Bogiem, a który na każdym kroku napotykał przeszkody stawiane przez ciało…”. Słownik języka polskiego pod redakcją W. Doroszewskiego  podaje: gr. theos = Bóg + kentron, łc. centrum = punkt środkowy. Tym samym wynikiem tego jest podporządkowanie wszystkich dróg człowieka Bogu, jako najwyższemu wszechogarniającemu i wszechobejmującemu dobru.