Germinal - streszczenie szczegółowe

Część I

Stefan Lantier, maszynista bez zatrudnienia, od tygodnia przemierza okoliczne tereny w poszukiwaniu pracy po tym, jak stracił stanowisko za pobicie przełożonego. Docierając do kopalni, dowiaduje się od starszego górnicy, Bonnemorta, że w pobliskim Montsou działa wiele zakładów przemysłowych. Bonnemort, człowiek doświadczony i zahartowany przez los (trzykrotnie przeżył zawalenie się chodnika), opowiada Stefanowi o swojej rodzinie związanej z kopalnią od ponad stu lat. Mimo że od pięciu lat nie pracuje pod ziemią, nadal odkaszluje czarną ślinę.

O świcie w domu rodziny Maheu zaczyna się codzienna rutyna. W skromnym budynku na terenie osady robotniczej nr 240 budzą się kolejni domownicy. Przez cienkie ściany można słyszeć, co dzieje się u sąsiadów, a nawet poznać ich sekrety. W domostwie żyją rodzice, matka i ojciec Maheu, siedmioro dzieci oraz Bonnemort. Pierwsza wstaje Katarzyna, która przygotowuje posiłek ze skromnych zapasów: kawa na resztkach fusów i kanapki dla każdego. W rodzinie panuje skrajna bieda i głód, a dziewięć franków tygodniowego dochodu nie wystarcza na podstawowe potrzeby.

Stefan postanawia spróbować szczęścia i pyta o możliwość zatrudnienia w kopalni. Mouquette, dziewczyna o krągłych kształtach, informuje Maheu, że jedna z ładowaczek, Florka, zmarła, a jej miejsce może zająć Lantier. Wiadomość tę przekazuje mu Katarzyna, którą początkowo myli z chłopcem. Dopiero w ciasnym korytarzu, gdy stykają się ciałami, orientuje się, że to kobieta.

Praca pod ziemią okazuje się wyczerpująca: skwar i pył węglowy sprawiają, że każdy ruch jest ogromnym wysiłkiem. Stefan transportuje urobek do szybu. O dziesiątej wszyscy przerywają pracę na krótki posiłek. Katarzyna dostrzega, że Stefan nie ma jedzenia i dzieli się z nim kanapką, a on, choć głodny, stara się tego nie okazywać. Wkrótce pojawia się Chaval, który zaborczo przyciąga Katarzynę do siebie i ją całuje, co daje Stefanowi do myślenia o relacji między nimi.

Gdy na powierzchni okazuje się, że górnicy nie otrzymają zapłaty za dwa wagony (jeden z nich był niepełny, drugi zawierał zanieczyszczenia), Chaval obarcza winą Lantiera. Ojciec Maheu staje jednak w obronie nowego pracownika. Sugeruje mu, by zaciągnął kredyt i znalazł sobie mieszkanie. Stefan udaje się do szynku, gdzie rozmówiwszy się z Rasseneurem, otrzymuje od niego lokum.

Część II 

Akcja przenosi się do rezydencji Gregoire’ów, którzy są udziałowcami kopalni. W trakcie śniadania, do którego dołącza Deneulin (kuzyn gospodarza i właściciel innej kopalni), rozmowy schodzą na tematy gospodarcze. Sytuacja przemysłu się pogarsza, lecz Gregoire stanowczo odrzuca możliwość sprzedaży swoich akcji, gdyż zapewniają mu one dostatnie życie.

Tymczasem pani Maheud udaje się do Gregoire’ów, by prosić o pomoc finansową. Wcześniej szukała wsparcia u kupca Maigrata, który jednak odmówił jej z powodu już posiadanego przez nią zadłużenia. Bogaci Gregoire’owie przekazują kobiecie tylko odzież dla dzieci i dwie bułki. Rozczarowana wraca do Maigrata i wymusza na nim oddanie odrobiny chleba i kawy.

Po przygotowaniu obiadu pani Maheud udaje się na spotkanie z sąsiadkami, gdzie głównym tematem rozmów są lokalne plotki, zwłaszcza te dotyczące Pierronki – kobiety, która miała wielu kochanków, a jej mąż ponoć nie miał nic przeciwko, traktując to jako formę dodatkowego dochodu.

Wieczorem w osadzie pojawia się komisja badająca warunki życia robotników. Jej członkowie są pod wrażeniem darmowego węgla i przydomowych ogródków, zupełnie ignorując fatalny stan zdrowia mieszkańców i skrajną biedę.

Po obiedzie w rodzinie Maheu następuje czas kąpieli. Wszyscy domownicy myją się po kolei w tej samej beczce, a dzieci wychodzą, gdy kolej przypada na ojca Maheu. Rozmowa małżonków dotyczy finansów i pożyczek, a matka ostrzega Katarzynę przed Maigratem, który nierzadko wymusza na kobietach uległość w zamian za kredyt.

Stefan budzi się po drzemce i postanawia przejść się po okolicy. Dociera pod hałdę, gdzie często spotykają się kochankowie. Tam dostrzega scenę, w której Chaval brutalnie obchodzi się z Katarzyną. Lantier wyrzuca sobie, że nie spróbował wcześniej zdobyć sympatii dziewczyny. 

Część III

Stefan stopniowo przyzwyczaja się do życia górnika. Jego zaangażowanie i umiejętności sprawiają, że zyskuje dobrą opinię wśród innych robotników. Wiele czasu spędza w szynku Rasseneura, gdzie poznaje Suwarina, rosyjskiego rewolucjonistę. Tematem ich rozmów staje się list od Plucharta, który informuje, że rozwija się Międzynarodówka Robotnicza i zachęca do utworzenia jej sekcji w Montsou. Coraz częściej pojawiają się rozmowy o zmianach społecznych. Tematem staje się kryzys ekonomiczny i rozwiązania ekonomii marksistowskiej.

Latem odkryto nowy pokład węgla, a ekipa Maheu wygrywa przetarg na jego eksploatację. Stefan zostaje awansowany na stanowisko rębacza, jednak niskie wynagrodzenie budzi rozczarowanie. W czasie dorocznego kiermaszu Lantier proponuje założenie kasy zapomogowej, co spotyka się z entuzjastycznym przyjęciem. Pan Maheu rozważa wynajęcie wolnego pokoju, sugerując Stefanowi, że mógłby się tam wprowadzić. Ostatecznie Lantier zamieszkuje z rodziną Maheu, dzieląc pokój z Katarzyną, co wywołuje skrępowanie u obojga. Zaczytuje się w książkach i rozwija swoje poglądy, propagując idee socjalizmu wśród górników.

Wkrótce pojawiają się pogłoski, że zarząd kopalni zamierza obniżyć wynagrodzenia. Oficjalne ogłoszenie potwierdza zmniejszenie stawek za wydobyty węgiel i podwyższenie opłat za zabezpieczenia. W odpowiedzi, w szynku Rasseneura, zapada decyzja o strajku. Rodzina Maheu zostaje dodatkowo ukarana grzywną w wysokości 20 franków za rzekomo niewystarczające zabezpieczenie chodników. Ma miejsce katastrofa w kopalni. dochodzi do tąpnięcia, w którym ginie "Pieniek", a Janek odnosi obrażenia.

Narastające napięcie sprawia, że Chaval staje się coraz bardziej zazdrosny o Katarzynę i podejrzewa ją o romans ze Stefanem. W końcu zmusza ją do wyprowadzki i zamieszkania z nim.

Część IV 

Strajk rozprzestrzenia się na kolejne kopalnie. Tymczasem w rezydencji Hannebau trwa śniadanie z Gregoire’ami. Bogaci akcjonariusze nie przejmują się sytuacją robotników, a spotkanie upływa w atmosferze żartów. Nagle zjawia się delegacja górnicza pod przewodnictwem pana Maheu, żądająca poprawy warunków pracy. Rozmowa nie przynosi rezultatu. Hannebau oskarża Międzynarodówkę o inspirowanie buntu, ale Stefan stanowczo zaprzecza.

Protest zatacza coraz szersze kręgi. Pluchart widzi w tym okazję do agitacji na rzecz Międzynarodówki. Fundusze kasy zapomogowej są jednak na wyczerpaniu, co pogarsza sytuację strajkujących. Katarzyna odwiedza rodzinny dom, przynosząc jedzenie, co wywołuje wściekłość Chavala. Brutalnie bije on partnerkę, oskarżając ją o zdradę.

Podczas zebrania u wdowy Desir, Pluchart zachęca górników do przystąpienia do Międzynarodówki. Spotkanie zostaje przerwane przez żandarmów, ale uczestnicy zdążyli wymknąć się tylnym wyjściem. Po miesiącu strajku zapasy finansowe i jedzenie są na wyczerpaniu. Ludzie zaczynają wyprzedawać swoje dobra. Kolejne negocjacje z Hannebau nie przynoszą rezultatów, a sytuacja w osadzie staje się coraz bardziej dramatyczna.

Część V 

Strajk w kopalniach trwa, a napięcie sięga zenitu. Właściciel kopalni Jean-Bart, Deneulin, dowiadując się o proteście swoich robotników, postanawia interweniować osobiście. Próbuje przekonać ich do powrotu do pracy, obiecując poprawę warunków, lecz jego słowa nie trafiają na podatny grunt. Zdesperowany, obiecuje Chavalowi awans na sztygara w zamian za zakończenie strajku. Mężczyzna ulega i wznawia pracę, zdradzając w ten sposób współtowarzyszy.

Tymczasem na powierzchni gromadzi się rozwścieczony tłum. Wybucha panika, gdy nagle mdleje Katarzyna. Chcąc ją wynieść na powierzchnię, górnicy odkrywają, że windy zostały unieruchomione przez protestujących. Rozpoczyna się chaotyczna ewakuacja drabinami, podczas której wielu robotników zostaje stratowanych. Katarzynie udaje się przeżyć, lecz wielu innych nie miało tyle szczęścia.

Po wydostaniu się na powierzchnię Stefan i pozostali protestujący przemieszczają się od kopalni do kopalni, demolując maszyny i niszcząc sprzęt. W jednym z miejsc Stefan dostrzega Chavala, który, mimo wcześniejszych deklaracji, wrócił do pracy. Ogarnia go gniew, lecz zanim dochodzi do konfrontacji, tłum rusza dalej, wzniecając kolejne zniszczenia. W kopalni Gaston-Marie Stefan zmusza Chavala do niszczenia maszyn, lecz ten wykorzystuje zamieszanie i ucieka.

Sytuacja w Montsou staje się coraz bardziej chaotyczna. Stefan dociera do rezydencji Hannebau, gdzie jego żona i córki, razem z Cecylią Gregoire, cudem unikają linczu. Właściciel kopalni wzywa wojsko, a w tym czasie rozwścieczony tłum kieruje się do sklepu Maigrata. Kupiec ginie, spadając z dachu, a kobiety w brutalnym geście odcinają mu genitalia, traktując je jako symbol zemsty. Przerażona Katarzyna ostrzega protestujących przed nadciągającymi żołnierzami, co skłania ich do odwrotu.

Część VI

Choć strajk trwa, przemoc na ulicach nieco słabnie. Stefan, ukrywający się w kryjówce Janka, obserwuje, jak sytuacja w osadzie pogarsza się z dnia na dzień. Głód I ubóstwo zaczynają zbierać żniwo, a śmierć Alziry, osłabionej przez niedożywienie, porusza całą rodzinę Maheu. Tymczasem zarząd kopalni decyduje się sprowadzić belgijskich robotników, by zastąpili strajkujących. Decyzja ta tylko zaostrza konflikt.

Stefan próbuje przekonać protestujących, by znaleźli pokojowe rozwiązanie, ale ci nie chcą nawet o tym słyszeć. W szynku Rasseneura Lantier wdaje się w rozmowę z dawnym przyjacielem, który przewiduje klęskę strajku. Przerywa im przybycie Chavala, który z satysfakcją ogłasza, że Belgowie rozpoczynają pracę. Dochodzi do bójki między nim a Stefanem, którą Lantier wygrywa. Chaval odchodzi w upokorzeniu, odtrącając próbującą go pocieszyć Katarzynę.

Kiedy Belgowie schodzą pod ziemię, górnicy starają się powstrzymać ich siłą. Dochodzi do zamieszek, w wyniku których ginie pan Maheu, co pogrąża jego rodzinę w jeszcze większej rozpaczy. Wstrząśnięty Stefan zaczyna tracić autorytet w oczach strajkujących. Suwarin, radykalny anarchista, obmyśla plan sabotażu kopalni. W tajemnicy uszkadza szyb, nie informując o tym Lantiera.

Następnego dnia Stefan podąża do kopalni, gdzie spotyka Katarzynę. Dziewczyna pragnie wrócić do pracy, mimo że jest osłabiona i wycieńczona. Gdy schodzą pod ziemię, kopalnia zaczyna się walić na skutek sabotażu Suwarina.Stefan, Katarzyna i Chaval zostają uwięzieni w jednym z korytarzy. Chaval, świadomy swojej winy, staje się coraz bardziej agresywny. Próbuje zmusić Katarzynę do stosunku na oczach Stefana, lecz Lantier w przypływie gniewu go zabija. Wkrótce Katarzyna umiera z wycieńczenia. Stefan przeżywa jedynie dzięki odnalezieniu go przez ekipy ratunkowe po wielu dniach poszukiwań.

W osadzie trwa żałoba po ofiarach katastrofy. Gregoire’owie odwiedzają rodzinę Maheu, chcąc przekazać jałmużnę, ale ich wizyta kończy się tragicznie – Cecylia zostaje uduszona przez pogrążonego w szale Bonnemorta. Starzec nie zostaje ukarany, gdyż uznano go za obłąkanego, ale stracił rentę. Tymczasem reszta górników powraca do pracy, mimo kolejnych obniżek płac.

Stefan, po opuszczeniu szpitala, podejmuje decyzję o opuszczeniu Montsou. Przed wyjazdem odwiedza rodzinę Maheu, by pożegnać się z matką Katarzyny. Z goryczą stwierdza, że mimo tragicznych wydarzeń, nic się nie zmieniło. Wyjeżdża do Paryża, zamierzając odnaleźć Plucharta i kontynuować walkę o prawa robotników na innym gruncie.