Wyznania

Fundamentem średniowiecza był teocentryzm. Dominującą nauką teologia, rozumiana jako nauka o Bogu. Nauka o Biblii nie negowała jednak rozważań nad światem. Filozofowie tej epoki niewątpliwie poszukiwali odpowiedzi na nurtujące ich pytania: Czy rozum można pogodzić z wiarą? Jak w końcu rozróżnić rozum i wiarę w Boga? Przyjmuje się, że Wyznania świętego Augustyna powstały w latach 397 – 400. Wyznania świętego Augustyna powstały krótko po tym, jak Augustyn przyjął łaski i godność bycia biskupem. Niniejszy tekst to niewątpliwie połączenie autobiografii  autora z przemyśleniami natury filozoficznej oraz teologicznej. Święty Augustyn opowiada w Wyznaniach drogę swojego nawrócenia i pojednania z Bogiem.  

Księga pierwsza 

W Księdze pierwszej książki Wyznania autorstwa świętego Augustyna znajdziemy dwadzieścia poszczególnych rozdziałów. Dzieło literackie średniowiecznego teologa i filozofa powstało w latach 397 – 400. Wyznania to swoiste połączenie dygresji autobiograficznych z przemyśleniami natury filozoficznej i teologicznej. Każdy z niniejszych rozdziałów posiada podtytuł, który nakierowuje odbiorcę filozoficznego dzieła autobiograficznego, jakim są niewątpliwie Wyznania świętego Augustyna. Znajomość podtytułów danych rozdziałów obrazuje zarys danej księgi i jej dogłębny przekaz, a ostatecznie podsumowuje całe dzieło literackie. Dlatego zapoznawanie się z podtytułami danych rozdziałów jest szczególnie istotne.  

Począwszy od Rozdziału I. Rozważa wielkość Boga, Rozdział II. Bóg jest w człowieku a człowiek w Bogu, Rozdział III. Bóg jest wszędzie cały zupełnie, Rozdział IV. Niewypowiedziana wielkość Boga, Rozdział V. Wzywa Boga, aby się stał jego duszy zbawieniem, Rozdział VI. O niemowlęctwie człowieka, i o wieczności Boga, Rozdział VII. Niemowlę jest grzeszném, Rozdział VIII. Jakim sposobem nauczył się mówić, kolejno Rozdział IX. O wstręcie, jaki miał z początku do uczenia się, i o bojaźni kary namienia, Rozdział X. Bardzo był do gry przywiązany, Rozdział XI. Opisuje swoję chorobę i w niéj chrztu żądanie, Rozdział XII. Bóg obrócił na jego użytek nieprzejrzany cel nauk, do których go przymuszano, następnie Rozdział XIII. Zbyt przywiązywał się do bajek poetycznych, Rozdział XIV. Jak wielki miał wstręt ku nauce greckiego języka, Rozdział XV. Jego modlitwa, Rozdział XVI. Powstaje na sprosność bajek, Rozdział XVII. Rozważa próżność swoich nauk.  

Księga pierwsza mówi o drobnych dziecięcych występkach. To przywołanie nieposłuszeństwa wobec rodziców, pycha, niechęć do nauki, lenistwo. Rodzice marzą, aby ich syn był wierzącym i dobrym człowiekiem. Młody człowiek wyraża bunt wobec zastałej sytuacji. Rozdział XVIII. Żali się na ludzi, że ściślej zachowują prawidła grammatyczne niżeli przykazania Boskie, Rozdział XIX.  Mówi o błędach dzieci, i występkach ludzi i ostatni kończący Księgę pierwszą Rozdział XX. Składa dzięki Bogu za dary, które odebrał w dziecięcym wieku. Każdy podtytuł z wymienionych powyżej rozdziałów Księgi pierwszej w wymowny sposób streszcza o czym jest dany fragment czy dana księga. Powyższe rozdziały mówią o ingerencji Boga w życie świętego Augustyna. Wspólnym mianownikiem Księgi pierwszej jest niewątpliwie przygotowanie filozofa do niesienia nauk Boga.  

Księga druga  

W Księdze drugiej dzieła literackiego Wyznania autora świętego Augustyna, znanego wówczas teologa i filozofa, znajdziemy dziesięć rozdziałów. Począwszy od Rozdziału I. Rozważa skażenie życia swojego w młodości następnie Rozdział II. Oskarża swoje wszeteczeństwo, którego dopuszczał się w szesnastym roku swego życia, Rozdział III. Opisuje skażenie swych obyczajów podczas jednorocznego swego w domu pobytu, Rozdział IV. Mówi o występku kradzieży, kolejno Rozdział V. Że nikt zgoła nie grzeszy bez interesu, Rozdział VI. Że w grzéchach jest fałszywa tylko postać doskonałości Boskich, Rozdział VII. Składa dzięki za przebaczenie swoich grzéchów, Rozdział VIII. Co kochał w swéj kradzieży kończąc na Rozdziale IX. O skutkach złego towarzystwa i Rozdziale X. Jego westchnienie do Boga.  

Wymienione rozdziały podobnie jak w Księdze pierwszej poruszają tematy związane z grzechem i popełnianiem błędów przez człowieka. Augustyn rozpamiętuje tak zwane "grzechy młodości". Nastoletnie uniesienia miłosne, popędy, zakochane serce. Młodość, która rządzi się swoimi prawami. Grzechy, które są charakterystyczne dla młodych ludzi. Pierwsze miłości, złamane serca, romanse. To wszystko nie jest obce świętemu Augustynowi. "Chcę odświéżyć w méj pamięci przeszłe nierządy moje i cielesne skażenie méj duszy, nie przeto jakobym je lubił, ale, bym ciebie więcéj jeszcze ukochał mój Boże.[...] Cóż innego było większą moją roskoszą, jako kochać i być kochanym? Niemniej w ostatnich zdaniach Księgi drugiej Augustyn zwraca się do Boga: "Daleko zboczyłem od ciebie mój Boże! a w méj młodości bardzo zabłąkany od stałej drogi twojéj stałem się dla siebie samego krainą nędzy i niedostatku."   

Księga trzecia 

W Księdze trzeciej znajdziemy dwanaście rozdziałów. Pierwszy z nich: Opisuje nieczyste miłości swoje w Kartaginie, Rozdział II. O widowiskach teatralnych, Rozdział III. O jego rozwiozłości w Kartaginie, Rozdział IV. W roku dziewietnastym swego wieku zajmował się miłością mądrości z czytania księgi nazwanéj «Hortenzyusz Cycerona». Księga trzecia to niewątpliwie powrót do wspomnień z Kartaginy. Augustyn z Hippony odwołuje się do swoich skłonności erotycznych. "Przybyłem do Kartaginy, i wnet zaszelściała w około mnie panew wrząca milościami życia nieczystego.” Kartagina niewątpliwie sprzyjała rozpuście. Namiętność, erotyzm, taniec zmysłów ewidentnie dominowały życie świętego. Kartagina to także czas studiów i nowej miłości, miłości do teatru. Poznaje dialog filozoficzny Cycerona. Po przeczytaniu dzieła Cycerona, przewartościowuje swoje życie. Pragnie się rozwijać, poznać filozofię. Kolejne rozdziały to: Rozdział V. Pogardził prostotą Pisma świętego, Rozdział VI. Wpada w błędy Manicheuszów kolejno Rozdział VII. O błędach Manicheuszów, Rozdział VIII. To tylko czynić wolno przeciw obyczajowi któregokolwiek ludu, co Bóg nakazuje, przeciwko zaś prawu natury nigdy nic działać nie było wolno, Rozdział IX. Bóg inaczéj sądzi ludzkie uczynki, a inaczéj ludzie, Rozdział X. O bredniach Manicheuszów oraz Rozdział XI. O modlitwach i łzach jego matki; i o jego nwaróceniu we śnie objawioném kończąc na Rozdziale XII. Pewien biskup przepowiada jego nawrócenie. Przede wszystkim należy w Księdze trzeciej odnieść się do posłuszeństwa wobec dominującego Boga. Ostatecznie całe życie człowieka powinno być podporządkowane Bogu.  

Księga czwarta  

Kolejno w Wyznaniach świętego Augustyna znajdziemy Księgę czwartą. Jest w niej szesnaście rozdziałów. Poniżej: Rozdział I. Przez dziewięć lat zwodził i był zwodzony dumą i kacerstwem, Rozdział II. Naucza retoryki; łączy się nieprawym związkiem z jedną niewiastą; ofiarami pewnego wieszcza pogardza kolejno Rozdział III. O jego zbyteczném zamiłowaniu w astrologii, Rozdział IV. O zgonie jego przyjaciela, Rozdział V. Dla czego łzy w prośbie i strapieniu słodkie są i przynoszą ulgę? Dalej Rozdział VI. Wyraża wielką żałość zniesioną z utraty swego przyjaciela, Rozdział VII. Żadnej pociechy w Tagaście nie znajdując, przenosi się do Kartaginy. W Księdze czwartej święty Augustyn z Hippony jest wyjątkowo krytyczny wobec siebie. Jest to jedna z najbardziej samokrytycznych ksiąg ze wszystkich trzynastu. Autor rozlicza się z ostatnich dziewięciu lat. Od dziewiętnastego do dwudziestego ósmego roku życia. Zarzuca sobie, jak i innym, że sam uwodził, jak i był uwodzony. On oszukiwał, ale był także oszukiwany. Rozlicza się także z życia z kobietą, z którą miał syna poczętego z namiętności, niekoniecznie z miłości, z którą nie zawarł sakramentu małżeństwa. Wspomina konsultacje z wróżbitą, jak i z astrologami, gdzie po czasie nabiera dystansu i uważa, wszelkie przepowiednie za kwestię przypadku i wiary umysłu ludzkiego w przepowiednie wróżbity. Kolejno: Rozdział VIII. Żałość jego z upływem czasu zmniejszała się potrosze kolejno Rozdział IX. Że nie masz prawdziwéj przyjaźni tylko w Bogu, Rozdział X. Dusza nie znajdzie swego spoczynku w stworzeniach, Rozdział XI. Stworzenia odmieniają się, sam tylko Bóg jest nieodmienny, Rozdział XII. Dusze znajdują w Bogu nieodmienność i spoczynek, Rozdział XIII. Z kąd pochodzi miłość; namienia o księgach, które pisał o piękném i stósowném, Rozdział XIV. Te księgi przypisał Hieryuszowi mowcy, którego sławy przykładem, nie zaś kogo bądź innego, pragnął być z nauk słynnym., Rozdział XV. Jego umysł zaciemniony zmysłowemi obrazami, pojąć nie mógł istot duchownych kończąc na Rozdziale XVI. Mówi o bystrości swego geniuszu. W Księdze czwartej święty Augustyn z Hippony opowiada o stracie swojego przyjaciela. Strata, której doświadczył Augustyn przewartościowała życie świętego. Jest pełen refleksji nad sensem życia, Boga, śmierci. 

Księga piąta  

Księga piąta liczy czternaście charakterystycznych rozdziałów. Począwszy od Rozdziału I. Pobudza duszę swoję, aby chwaliła i kochała Boga, Rozdział II. Człowiek nieprawy, daremnie unika Boga wszędzie obecnego dalej  Rozdział III. O Faustusie biskupie Manicheuszów, i o zaślepieniu filozofów, Rozdział IV. Biada téj nauce która nie obejmuje znajomości Boga, Rozdział V. O bredniach Manicheusza w przyrodzonych naukach kolejno Rozdział VI. O gładkiéj z natury Fausta wymowie oraz jego nieumiejetności sztuk nadobnych, Rozdział VII. Nieumiejętność Fausta dała mu powod do obrzydzenia sobie nauki Manicheuszów i to było pierwszém nasieniem jego nawrócenia. W Księdze piątej Augustyn oddaje się retoryce i filozofii. Jego największym wzorem staje się Faustus - jest to manichejski biskup, przebywający wówczas w Kartaginie. Augustyn przywołuje, że ma juz sporą wiedzę, na temat filozofii, więc zaczął go też, porównywać z innymi myślicielami. Ostatecznie okazuje się, że sława Faustusa jest nieuzasadniona, a wiedza powierzchowna, co rozczarowuje Augustyna. Następnie: Rozdział VIII. Mimo woli swéj matki, z Boskiego rozporządzenia udaję się do Rzymu dalej Rozdział IX. Po swojém przybyciu, w Rzymie został gwałtowną febrą ujęty; jéj uleczenie modlitwie swéj matki przypisuje, Rozdział X. Odłącza się od Manicheuszów, niektóre ich błędy jeszcze zatrzymuje, Rozdział XI. O słabych, odpowiedziach Manicheuszów przeciw dowodom z Pisma świętego wyjętym, Rozdział XII. O przeniewierzaniu się rzymskiéj młodzieży w zapłacie swoim mistrzom, Rozdział XIII. Wysłanym zostaje do Medyolanu w zawodzie nauczania retoryki; o ś Ambrożym nieco napomyka, Rozdział XIV. Słuchaniem nauk ś. Ambrożego powodowany, odłącza się od Manicheuszów; zostaje Katechumenem w kościele katolickim. Autor Wyznań ostatecznie wyprowadza się do Rzymy, gdzie przechodzi na stronę akademików. Odwołuje się do Helwidiusza, który przywołuje cytaty z Biblii. Ostatecznie spotyka i poznaje świętego Abrożego, który inspiruje świętego Augustyna. 

Księga szósta 

Księga szósta to skierowanie się w stronę religii katolickiej i jednoczesne odrzucenie zasad przywołanego już manicheizmu. Autor wspomina, że marzył o zaszczytach, małżeństwie, pieniądzach, a ostatecznie powinien skupić się na łasce Boga. Księga szósta składa się z szesnastu szczególnych rozdziałów. Mianowicie: Rozdział I. Ś. Monika idąc za synem swoim po lądach i morzu, w Medyolanie go znajduje, Rozdział II. Zabronione zostało Monice odbycie uczyty u grobów męczenników w kościele medyolańskim, Rozdział III. O zatrudnieniach Świętego Ambrożego, Rozdział IV. Z pilnością słuchał Kazań ś. Ambrożego,w których sens mistyczny Pisma świętego wykładał, Rozdział V. Czego jeszcze pojąć nie można, to wierzyć należy, Rozdział VI. Opisuje nędzne ambicyi. W kolejnych rozdziałach poznaje przyjaciela Alipiusza, które jest świadkiem przemiany autora Wyznań. Poszukiwanie mądrości i sensu życia. Nawrócenie do Boga, a upływ czasu. Namawiano go także do małżeństwa, co spowoduje, że będzie bliżej wiary. Rozdział VII. Rozprawia o swoim przyjacielu Alipiuszu, młodzieńcu pięknych nadziei, którego mimo chęci przekąsu, od widowisk cyrcejskich odciągnął, Rozdział VIII. Alipiusz gwałtem wciągniony został w Rzymie na widowisko szermierskich zapasów, Rozdział IX. Alipiusz zostaje o kradzież posądzony, Rozdział X. O nieskażonym charakterze Alipiusza; i o zapale Nebrydyusza w szukaniu prawdy, Rozdział XI. O wahającym się umyśle Augustyna w obiorze życia, Rozdział XII. Rozmawia z Alipiuszem o małżeństwie i życiu bezżenném kolejno Rozdział XIII. Bóg nie objawia matce Augustyna nic względnie jego małżeństwa, Rozdział XIV. Zamierza prowadzić ze swemi przyjaciółmi życie spółeczne, Rozdział XV. Niewiasta, którą utrzymywał, powraca do Afryki, w jéj miejsce inną przyjmuje, Rozdział XVI.  Bojaźń, śmieci i przyszłego sądu, powściąga, go od zdań Epikura.  Święty Augustyn w Księdze czwartej odwołuje się do namiętności i nazywa się niewolnikiem namiętności. Pojawiają się także inne kobiety. Mimo błądzenia świętego, zawsze w pobliżu był Bóg. Sam Augustyn wypowiada się słowami: "Jakież to były kręte drogi!”. 

Księga siódma składa się z dwudziestu jeden rozdziałów. Augustyn pragnął dowiedzieć się więcej o Bogu, naturze. Rozmyślał o namiętnościach, przyjemnościach ziemskich a duchowości, wierze. Poniżej przywołajmy jedne z istotniejszych. Rozdział I. Nie mógł sobie inaczéj wyobrazić Boga, tylko jak Istotę nieskończone rozciągłą, Rozdział II. Zarzuty Nebrydeusza przeciwko Manicheuszom, Rozdział III. O trudności, jakiéj doznawał chcąc pojąć złego początek, Rozdział IV. Bóg najwyższém będąc dobrem koniecznie jest nieskazitelny, Rozdział V. Jego powątpiewania o początku złego, Rozdział VI. Porzucił próżne gwiazdowieszczów przepowiednie, Rozdział VII. Wynurza udręczenie swéj duszy w badaniu początku złego następnie Rozdział VIII. Bóg dopóty pobudzał go niespokojnością, dopóki nie uznał prawdy, Rozdział IX. Że w księgach Platońskich znalazł Bóstwo Słowa; lecz o pokorze jego wcielenia nic nie czytał, Rozdział X. Postrzega że Bóg jest światłem nieodmienném, Rozdział XI. Jakim sposobem stworzenia są i nie są, Rozdział XII. Że każda istota jest dobrą z początku, Rozdział XIII. Że wszystkie dzieła Boskie są dobre, każde w swoim rodzaju, Rozdział XIV. Obudza się nakoniec do prawdziwego poznania Boga. W końcu postanowił się nawrócić, o czym poinformował swoją matkę i przyjaciela. 

Księga ósma 

W Księdze ósmej święty Augustyn z Hippony zamyka dotychczasowy etap swojego życia. Odwiedza Symplicjana, będącego ojcem duchowym Ambrożego, który ostatecznie naprowadził świętego Augustyna. Księga ósma składa się z dwunastu rozdziałów. Rozdział I. Udaje się Augustyn do Symplicyana z prośbą o doradzenie mu sposobu życia, Rozdział II. Symplicyan opowiada mu, nawrócenie Wiktoryna wielkiego mowcy rzymskiego, Rozdział III. Jak wielka radość wynurza się z nawrócenia grzeszników, Rozdział IV. Dla czego nawrócenia wielkich ludzi, wielką natchnąć nas powinny radością, Rozdział V. Zły nałóg jego życia był mu do nawrócenia się główną przeszkodą, Rozdział VI. Powieść o Potycyanie i ś. Antonim egipskim, Rozdział VII. O mocnem wzruszeniu jego duszy w czasie Potcyana powieśc, Rozdział VIII. Walczy z sobą wewnętrznie w ogrodzie, w obec Alipiusza kolejno Rozdział IX. Dla czego rozkazowi umysłu, ciało od razu, jest posłuszne, a dla czego umysł sprzeciwia się swojemu rozkazowi dalej Rozdział X. Że w człowieku dwie są przeciwne sobie wole, ale dusza jedna, Rozdział XI. Ostatnia utarczka jego ducha z ciałem kolejno Rozdział XII. Te wyrazy: Weź czytaj; Weź czytaj; uważa jak Boskie upomnienie.  

W Księdze dziewiątej autor Wyznań wycofuje się z życia społecznego, uwalnia się od zawodu retora, postanawia przyjąć chrzest. Księga dziewiąta składa się z trzynastu rozdziałów. Rozdział I. Składa dzięki Bogu, Rozdział II. Zrzeka się nauczania Retoryki, Rozdział III. Rozprawia o nawróceniu się do wiary ś i o zgonie swych przyjaciół Werekunda i Nebrydyusza, Rozdział IV. Mieszka na wsi ze swojemi przyjaciołmi, i zajmuje się pilnie czytaniem psalmów; boleść jego zębów zaraz po modlitwie ustaje, Rozdział V. Oznajmia swój zamiar obywatelom Medyolanu, Rozdział VI. Wraca do Medyolanu, przyjmuje chrzest z Alipiuszem przyjacielem i Adeoadatem swoim synem, o którego rzadkim geniuszu i śmierci namienia, Rozdział VII. O wyjawieniu ciał świętych: Gerwazego i Protazego, Rozdział VIII. O zgonie ś. Moniki i jéj wychowaniu, Rozdział IX. O cnotach ś. Moniki, Rozdział X. Rozmowa ś.Moniki z jéj synem o szczęściu wiecznego życia, Rozdział XI. Ostatnie słowa świętéj Moniki, Rozdział XII. Augustyn ponosi ciężki żal ze śmierci swéj matki, Rozdział XIII. Modli się Bogu za matkę swoję.  

Księga dziesiąta 

W kolejnych księgach święty Augustyn z Hippony głosi świadectwo nawrócenia. Zastanawia się nad sensem życia, wiary, stawia Boga w centrum. Podsumowuje i rozlicza swoje życie. Księga dziesiąta składa się z czterdziestu trzech rozdziałów i jest najobszerniejszą księgą z całego dzieła literackiego świętego Augustyna. Poniżej wybrane rozdziały istotne dla zrozumienia całego utworu. Rozdział I. Unosi się sercem ku Bogu, Rozdział II. Z głębi serca czyni, swoje wyznanie, Rozdział III. Przywodzi przyczynę, dla któréj to wyznaje, co łaska w nim zdziałała, Rozdział IV. Jakiego spodziewa się pożytku z wyznań swoich, Rozdział V. Człowiek nie poznaje zupełnie siebie samego, Rozdział VI. To wié z pewnością, że kocha Boga, Rozdział VII. Za pomocą zmysłów poznać Boga nie można kolejno Rozdział XIX. Jakim sposobem pamięć przypomina sobie rzecz zapomnianą, Rozdział XX. Szukać Boga jest jedno, co szukać życia szczęśliwego, Rozdział XXII. Bóg jest prawdziwą dla serca ludzkiego roskoszą, Rozdział XXIV. Bóg znajduje się w pamięci, bo w niéj prawdę najdujemy, Rozdział XXVI. Bóg jest prawdą, któréj radzą się ludzie, Rozdział XXVII. Rozczula swoje serce przed Bogiem, Rozdział XXIX. Łaska Boża jest podporą naszéy słabości.  

Księga jedenasta  

W Księdze jedenastej Święty Augustyn opowiada w Wyznaniach drogę swojego nawrócenia i pojednania z Bogiem. Mianowicie:  Księga jedenasta składa się z  trzydziestu jeden rozdziałów. Poniżej kilka z nich: Rozdział I. Wyznanie naszéj nędzy, okazuje miłość naszę ku Bogu, Rozdział II. Prosi Boga o oświecenie, do zrozumienia Pisma świętego, Rozdział III. Wzywa téj prawdy, która przez Mojżesza mówiła, Rozdział IV. Niebo i Ziemia wołają na nas że są stworzone, Rozdział VI. Wieczném Słowem swojém Bóg udziałał wszystko, Rozdział VII. Słowem Boskiém jest Syn Boży współwieczny Ojcu, Rozdział XIV. Co to jest czas., Rozdział XV. Jaka jest miara czasu., Rozdział XIX. O przewidzeniu, przyszłości, Rozdział XXIX. O połączeniu się z Bogiem. Wszystkie rozdziały łączy tematyka Boga i posłuszeństwa wobec niego.  

Księga dwunasta 

Księga dwunasta składa się z trzydziestu dwóch rozdziałów. Poniżej kilka podtytułów istotnych rozdziałów dla streszczenie niniejszej księgi. Rozdział VIII. Niebo jest większe i wyborniejsze od ziemi, Rozdział X. Uwierzył Pismu świętemu, Rozdział XI. Czego się nauczył od Boga, Rozdział XIV. O głębokim sensie Pisma św., Rozdział XVI. Mówi przeciw tym, którzy się sprzeciwiają prawdzie Boskiéj, Rozdział XX Rozmaite tłumaczenia piérwszych wyrazów księgi Rodzaju, Rozdział XXVII Pismo św. obfituje w sensa. 

Księga trzynasta 

Księga trzynasta składa się z trzydziestu ośmiu rozdziałów. Oto kilka szczególnych podtytułów. Rozdział I. Bóg uprzedza nas dobrodziejstwy swemi, Rozdział II. Wszelkie stwożenie wzięło swój byt ze saméj dobroci  Boskiéj, Rozdział III. Z łaski Bozéj wszystko pochodzi, Rozdział IV. Bóg, nie z potrzeby, lecz jedynie ze swéj dobroci dał stworzeniom istnienie, Rozdział V. O Trójcy Świętéj, Rozdział VI. Dla czego napisano, że się Duch Boży unaszał nad wodami, Rozdział VII. O skutkach Ducha świętego, Rozdział VIII. Połączenie się istot rozumnych z Bogiem jest jedyną ich szczęśliwością, Rozdział IX. Dla czego jedynie o Duchu Ś. powiedziano, że się unosił nad wodami?, Rozdział X. O szczęśliwości czystych duchów, Rozdział XI. Że obraz Trójcy jest w człowieku, Rozdział XII. Bóg podobnym postępuje sposobem w ustanowieniu kościoła jak w stworzeniu świata, Rozdział XIII. Odnowienie nasze nie możne być doskonałe w tém życiu. Ostatnia księga z trzynastu rozdziałów porusza temat kontynuacji wokół Boga i wiary.  

W Wyznaniach świętego Augustyna znajdziemy przemyślenia natury filozoficznej czy też teologicznej. Średniowieczne dzieło literackie to rozważania filozofa na temat wiary, życia, Boga, losu człowieka. Utwór to historia nawrócenia teologa oraz pojednania z wiarą. Wyznania świętego Augustyna mają charakter autobiograficzny. 

Wyznania świętego Augustyna powstały w latach 397 – 400 roku. Jak wcześniej zostało wspomniane, dzieło literackie średniowiecznego filozofa Augustyna ujrzało światło dzienne, niedługo po przyjęciu godności łask biskupich. Wyznania to połączenie wątków autobiograficznych świętego Augustyna  z rozważaniami natury filozoficznej oraz motywami teologicznymi.

Filozof w swoim dziele odwołuje się do historii swojego nawrócenia. Jeżeliby odnieść się do pytań natury filozoficznej czy też teologicznej ujętych w Wyznania to niewątpliwie należy przywołać kilka podstawowych pytań nurtujących świętego, między innymi: 

- Skąd – zdaniem Augustyna bierze się człowiek i dokąd zmierza? 

- Skąd bierze się niepokój u człowieka? Jak można doświadczyć ukojenia? 

- Stosunek do Boga opiera się na wierze czy rozumie? 

- Na czym polega dramatyzm ludzkiej egzystencji? 

- Jaka jest relacja człowieka z Bogiem? 

Istotnym kierunkiem filozoficzno – teologicznym był niewątpliwie augustynizm. Augustynizm rozumiany jako pogląd filozoficzny pochodzący od świętego Augusta. Augustynizm przez długi czas dominującą doktryną kościoła. Fundamentem kierunku filozoficzno – teologicznego było przekonanie, że człowiek jako jednostka jest zawieszony pomiędzy tym co ziemskie a tym co duchowe, dobrem a złem.

U podłoża augustynizmu leży przekonanie, że największym szczęściem dla człowieka i celem powinien być wszechobejmujący Bóg. Życie ludzkie powinno być podporządkowany Bogu. W końcu Bóg decyduje o losie ludzkiej egzystencji. Augustynizm w zgodzie z duchem średniowiecza przeciwstawiał sacrum wobec profanum. Sacrum rozumiane jako duchowość, świętość i profanum rozumiane jako cielesność, materializm, grzech.

Z upływem czasu augustynizm został wyparty przez tomizm. Tomizm to nurt filozoficzno – chrześcijański wywodzący się od świętego dominikanina Tomasza z Akwinu (1225-1274). Święty średniowieczny filozof Augustyn (354-430) to człowiek, który był świadomy sam siebie, dobrze siebie znał. Teolog w swoim dziele literackim Wyznania powołuje się na swoją przeszłość, wraca do wspomnień, rozważa sen ludzkiej egzystencji i relacji, jakie człowiek tworzy z innymi ludźmi. Co go trapi, jakie przeżywa traumy, z jakimi boryka się problemami, w końcu jaki sens ma życie człowieka i do czego zmierza?

Wyznania świętego Augustyna to swoista spowiedź z grzechów biskupa od lat dziecięcych po etap nawrócenia. Multum pytań retorycznych, apostrof do Boga, monologu, jak i dialogu z Bogiem.