Frankenstein - czas i miejsce akcji
Czas akcji
Akcja powieści „Frankenstein” rozgrywa się pod koniec XVIII wieku, co można wnioskować na podstawie stylu życia, opisywanej nauki oraz podróży bohaterów. Niektóre wydarzenia są przybliżone datami – Robert Walton wspomina w listach, że jego wyprawa odbywa się w 1794 roku, co sugeruje, że historia Wiktora Frankensteina, którą opowiada kapitanowi, rozgrywała się w latach wcześniejszych, prawdopodobnie od około 1770 do 1793 roku.
Powieść obejmuje kilkanaście lat, przedstawiając życie Wiktora od jego dzieciństwa aż do tragicznego końca. W powieści pojawiają się także liczne retrospekcje, a narracja przechodzi między różnymi postaciami – najpierw Robert Walton relacjonuje swoją podróż w listach, później Wiktor Frankenstein opowiada mu swoją historię, a wewnątrz niej znajduje się jeszcze opowieść potwora o jego własnych przeżyciach. Dzięki temu struktura czasowa powieści jest nielinearna, z przeplatającymi się wspomnieniami i bieżącymi wydarzeniami.
Miejsce akcji
Akcja powieści Mary Shelley rozgrywa się w różnych częściach Europy, co podkreśla motyw wędrówki i nieustannego poszukiwania zarówno wiedzy, jak i spokoju przez głównych bohaterów. Miejsca te odgrywają kluczową rolę w kreowaniu atmosfery powieści – od przytulnego domu rodzinnego Wiktora po groźne pustkowia Arktyki, gdzie historia naukowca filozofa Wiktora Frankensteina dochodzi do tragicznego finału.
1. Genewa (Szwajcaria) – dzieciństwo i dom rodzinny
Genewa jest miejscem, w którym Wiktor dorastał i spędził pierwsze lata swojego życia. To tutaj mieszka jego kochająca rodzina, w tym Elżbieta i Henryk Clerval. Miasto i okolice symbolizują spokój, bezpieczeństwo i ciepło rodzinne, które Wiktor później traci przez swoją obsesję naukową. Po śmierci matki wyrusza do Ingolstadt, ale wraca do Genewy po tragicznej śmierci swojego brata Williama. Po kolejnych tragediach rodzinnych to właśnie stamtąd rozpoczyna swoją podróż po Europie, a później pogoń za potworem.
2. Ingolstadt (Niemcy) – studia i narodziny potwora
To miasto, gdzie Wiktor studiuje i prowadzi swoje badania. Ingolstadt jest miejscem, w którym traci kontakt z rzeczywistością, odsuwa się od rodziny i pogrąża w obsesji naukowej. To tam w ukrytym laboratorium przeprowadza swój eksperyment i ożywia stworzenie, co staje się punktem zwrotnym całej opowieści. Miejsce to symbolizuje zarówno wielkość nauki, jak i jej niebezpieczne granice.
3. Alpy Szwajcarskie – izolacja i spotkanie z potworem
Po śmierci Williama i Justine Wiktor pogrąża się w rozpaczy i ucieka w samotność w góry, by ukoić swoje myśli. W Alpach dochodzi do jego pierwszej konfrontacji z potworem, który opowiada mu swoją historię i domaga się stworzenia partnerki. Surowy krajobraz gór symbolizuje zarówno piękno natury, jak i jej potęgę – to miejsce, gdzie Wiktor zdaje sobie sprawę, że nie ma kontroli nad skutkami swojego eksperymentu.
4. Chatka w lesie (Francja lub Niemcy) – historia potwora
Potwór przez długi czas ukrywa się w lesie, w pobliżu chaty, gdzie mieszka rodzina De Laceyów. To tutaj uczy się ludzkiej mowy, obserwuje relacje międzyludzkie i rozwija swoje emocje. Marzy o tym, by zostać zaakceptowanym, ale kiedy ujawnia swoją obecność, zostaje odtrącony. To miejsce podkreśla jego samotność i niezrozumienie, a także moment jego przemiany z niewinnej istoty w kogoś przepełnionego bólem i gniewem.
5. Anglia i Szkocja – drugi eksperyment i kolejna tragedia
Wiktor podróżuje do Anglii, by zebrać materiały i przeprowadzić badania nad stworzeniem partnerki dla potwora. Ostatecznie osiada na odosobnionej szkockiej wyspie, gdzie pracuje nad swoim drugim eksperymentem. Jednak w ostatniej chwili niszczy swoją pracę, co prowadzi do furii potwora i zapoczątkowuje kolejną falę tragedii.
6. Irlandia – oskarżenie o morderstwo Henryka
Po opuszczeniu Szkocji Wiktor trafia do Irlandii, gdzie zostaje fałszywie oskarżony o morderstwo Henryka Clervala. Spędza tam kilka miesięcy w więzieniu, pogrążony w chorobie i załamaniu. To moment, gdy jego upadek psychiczny staje się niemal całkowity.
7. Genewa (ponownie) – ślub i śmierć Elżbiety
Po powrocie do domu Wiktor żeni się z Elżbietą, ale w noc poślubną potwór dopuszcza się swojej największej zemsty, zabijając ją. Śmierć Elżbiety i późniejsza śmierć ojca Wiktora są ostatnimi wydarzeniami, które zrywają wszystkie więzi bohatera z jego dawnym życiem i popychają go do szaleńczej pogoni za potworem.
8. Arktyka – pościg i śmierć Wiktora
Ostatnim miejscem akcji jest lodowa pustynia Arktyki, gdzie Wiktor dopada potwora, ale sam umiera z wycieńczenia, zanim zdoła dokonać zemsty. To tutaj zostaje odnaleziony przez Roberta Waltona, który wysłuchuje jego opowieści. W tej scenerii dochodzi również do ostatniej sceny powieści, gdy potwór, opłakując swojego stwórcę, znika w lodowych pustkowiach, by zakończyć swoje życie.
