Lord Jim - geneza utworu i gatunek
„Lord Jim” powstał najprawdopodobniej w 1898 roku, co tłumaczy, dlaczego utwór ten określa się często mianem powieści modernistycznej. Utwór Josepha Conrada wpisywał się znakomicie w przemiany dokonujące się w ówczesnej literaturze, w tym epice, rozstającej się z wieloma klasycznymi wzorcami z I połowy XIX wieku. Sam Conrad początkowo zamierzał napisać nowelę poświęconą tematyce morskiej, natomiast, w miarę jak materiał się rozrastał, kolejne odcinki drukowane w prasie spotykały się z dobrym przyjęciem, nowela rozrastała się w powieść uznaną za jedną z najważniejszych w kręgu anglojęzycznym. Do tej pory „Lord Jim” jest uznawany za klasykę literatury światowej, choć trzeba zdawać sobie sprawę, że przedstawiciele badań postkolonialnych mocno atakowali tego autora za rasizm, choć częściej przedmiotem ataków było „Jądro ciemności”, a nie „Lord Jim”. Pierwszy odcinek został wydrukowany na łamach Blackwood’s Magazin w 1899 roku.
Co istotne, „Lord Jim” posiada pierwiastek autobiograficzny. Jak we wspomnieniach przyznawał sam Joseph Conrad, wiele lat spędził on na morzu, był to bardzo ważny etap w jego życiu, odchodzenia od jednego świata i otwierania się na drugi. Codzienna rzeczywistość marynarzy nie była mu obca, podobnie jak wiele psychologicznych dylematów nimi targających. Marynarka handlowa była istotnym etapem w życiu Conrada, co zostawiło swój ślad w „Lordzie Jimie”.
„Lord Jim” niezaprzeczalnie jest powieścią: epickim utworem wielowątkowym, o dość skomplikowanej fabule.
„Lorda Jima” Josepha Conrada uznać trzeba za nowy typ powieści psychologicznej, która znacząco poszerza możliwości obrazowania w stosunku do tego, co pisarze robili jeszcze na początku XIX wieku. Przede wszystkim Conrad łączy tematykę morską i przygodową z szerokim portretem psychologicznym głównego bohatera. Osiąga w ten sposób efekt, który uniemożliwia czytelnikowi dokonanie absolutnie jednoznacznej oceny głównego bohatera. Tym samym eksploruje wszystkie niejednoznaczności tkwiące w tej postaci, czyniąc ją prawdziwie wielowymiarową. Wszystko to jest możliwe dzięki:
- zaburzeniu linearnego, chronologicznego sposobu prezentacji wydarzeń; w „Lordzie Jimie” Josepha Conrada wielokrotnie wraca się do konkretnych wątków, wydarzeń, obrazów, często ujmując je z innej perspektywy niż poprzednio prezentowana
- wprowadzeniu wielogłosu narratorskiego – przede wszystkim narrator 3-osobowy ginie właściwie, a dominującym narratorem staje się Marlow, który jednocześnie jest jednym z bohaterów całej historii, głos oddaje on jednak także innym bohaterom – Steinowi, Brierly’emu, a nawet samemu Jimowi, co sprawia, że świat przedstawiony, jak i główny bohater stają się bardziej wielowymiarowi; konfrontacja różnych spojrzeń na Jima także wzmacnia poczucie niejednoznaczności głównego bohatera
- poszerzonej analizie psychologicznej – znacznie dokładniej niż we wcześniejszych utworach tego typu opisuje się bohatera postawionego w sytuacji wyboru, w przypadku Jima ten wątek powraca kilkakrotnie, w różnych odcieniach i wersjach, co sprawia, że bohatera znacznie trudniej jednoznacznie ocenić.
