Sąd Ozyrysa - geneza i gatunek utworu
„Sąd Ozyrysa” został opublikowany przez Henryka Sienkiewicza w 1908 roku. Powstał w czasie, gdy pisarz był aktywnym obserwatorem życia politycznego i społecznego w Polsce pod zaborami. Widział hipokryzję elit, bezmyślność urzędników i pozorowanie pracy dla dobra narodu, co stało się bezpośrednim impulsem do napisania utworu. Akcję przeniósł do starożytnego Egiptu, aby uniknąć jednoznacznych aluzji politycznych, a jednocześnie nadać opowiadaniu ponadczasowy wymiar. Utwór powstał jako satyryczny komentarz do rzeczywistości, ale także jako moralna przypowieść o ludzkiej naturze. Mówi o tym, że głupota i zło są nieśmiertelne, a ludzie nie uczą się na błędach.
„Sąd Ozyrysa” to humoreska, satyryczna przypowieść alegoryczna o charakterze moralitetu filozoficznego. Łączy elementy bajki, mitu i satyry politycznej, tworząc ponadczasową opowieść o głupocie, złu i ślepocie ludzkiego społeczeństwa.
- Utwór ma charakter alegoryczny.
- Występują w nim uosobione pojęcia abstrakcyjne: Głupota, Niegodziwość, Mądrość, Sprawiedliwość (Ozyrys).
- Każda z postaci symbolizuje określoną postawę moralną lub intelektualną człowieka.
- Dzieło pełni funkcję moralną i dydaktyczną, typową dla przypowieści.
- Ukazuje, że człowiek pozbawiony rozumu i etyki może stać się źródłem zła, nawet nieświadomie.
Jednocześnie ma cechy satyry – posługuje się ironią, karykaturą i groteską, aby ośmieszyć głupotę i zakłamanie władzy.
