Jak napisać

Notatka syntetyzująca

Jak napisać notatkę syntetyzującą

Notatka syntetyzująca jest połączeniem zwykłej notatki, streszczenia i syntezy. Brzmi skomplikowanie, ale w istocie jest bardzo łatwa do napisania, ponieważ stanowi krótki tekst, syntetyzujący (łączący w całość) informacje z kilku różnych źródeł (np. na temat kilku lektur). Jeśli potrafisz napisać zwykłą notatkę i streszczenie, a także potrafisz wyciągać wnioski — bez trudu poradzisz sobie z tą formą.

Dla przypomnienia: notatka to luźny zapis najważniejszych informacji, często w formie punktów. Zazwyczaj odnosi się do jednego źródła, np. notatka z lekcji, notatka z rozdziału podręcznika, notatka z treści opowiadania. Może mieć krótszą lub dłuższą formę, w zależności od ilości materiału, który wymaga opracowania. Notatka może zatem stanowić luźny rodzaj streszczenia, jednakże jest bardziej wybiórcza. Może zawierać skróty myślowe, schematy i hasła.

Streszczenie ma również na celu wyłonienie najważniejszych informacji (np. streszczenie utworu), ale posiada spójną formę, wymaga zachowania chronologii i logiki streszczanej treści. Zazwyczaj pisane jest pełnymi zdaniami, a nie jak notatka – w punktach. Jego zadaniem jest oddanie głównej myśli i zachowanie sensu, ale w skróconej formie.

Notatka syntetyzująca z kolei wymaga syntezy informacji na zadany temat i spisania ich w krótkiej formie. Jej głównych celem jest porządkowanie faktów i wyciąganie wniosków, zatem wymaga szerszego spojrzenia na opracowywany temat i umiejętności szukania podobieństw, różnic i kontekstów. Notatka syntetyzująca zawiera kwintesencję przemyśleń, toteż jest formą znacznie krótszą, niż zwykła notatka, która może zbierać dużą ilość informacji, co wpływa na jej objętość. O ile zwykła notatka dotyczy zazwyczaj konkretnego zdarzenia czy utworu, to notatka syntetyzująca pisana jest na szerszy temat (stąd również konieczność odnoszenia się do różnych źródeł).

Jak poprawnie napisać notatkę syntetyzującą? Zacznij od kilkukrotnego przeczytania tematu. Niekiedy są już w nim zawarte informacje, do jakich źródeł należy się odnieść. Jeśli nie, spokojnie zastanów się, jakie lektury poruszają wskazaną tematykę lub do jakich zagadnień należy się odnieść. Na egzaminie maturalnym sprawę masz ułatwioną, ponieważ twoim zadaniem będzie napisanie notatki syntetyzującej na podstawie dwóch podanych źródeł (fragmentów tekstu do przeczytania). Pozostaje ci zatem uważne przeczytanie podanych tekstów ze zrozumieniem i wyciągniecie wniosków. Długość notatki syntetyzującej na egzaminie maturalnym wynosi 60-90 słów, zatem zdecydowanie jest to bardzo krótka forma wypowiedzi.

Kiedy już przeczytasz źródła (lub wybierzesz je, jeśli nie są podane) warto do nich zrobić osobne notatki, wypisując cechy związane z tematem. Dzięki temu łatwiej będzie ci znaleźć zależności między nimi, podobieństwa i różnice. Właśnie te spostrzeżenia będą stanowić twoje wnioski, które należy zapisać w notatce syntetyzującej. Następnym krokiem będzie spisanie ich według schematu: wstęp (wprowadzenie), rozwinięcie i zakończenie (wnioski), przy czym całość zajmuje zaledwie jeden akapit. Budowa notatki syntetyzującej powinna wyglądać następująco:

- wstęp – w dosłownie 1-2 zdaniach przedstaw temat i źródła, które wykorzystujesz do omówienia zadanego problemu;

- rozwinięcie – to kolejne 2-4 zdania. Nie rozpisuj się (nie masz na to miejsca). Przedstaw konkrety: zwięźle i na temat. Napisz krótko o każdym źródle, wymieniając podobieństwa i różnice między nimi.

- zakończenie – podsumuj wnioski wyciągnięte z analizy przeprowadzonej w rozwinięciu. Wystarczy 1-2 zdania.

Notatka syntetyzująca przydaje się nie tylko na maturze. Możesz nawet nie wiedzieć, ale robisz ją wielokrotnie w szkole, gdy szukasz kontekstu dla wybranego utworu, wydarzenia czy dzieła sztuki. Dzięki małym rozmiarom napisanie jej nie wymaga wiele czasu, za to bardzo ułatwia porządkowanie informacji. Dzięki temu doskonale sprawdza się także podczas nauki do egzaminów, a w przyszłości możesz znaleźć wiele jej zastosowań również w pracy.

Zwróć uwagę na błędy popełniane w notatkach syntetyzujących

Pisanie notatek syntetyzujących nie powinno ci sprawiać problemu, o ile pamiętasz bohaterów i motywy z przerabianych lektur, potrafisz czytać ze zrozumieniem oraz potrafisz samodzielnie łączyć ze sobą fakty, a także wyciągać wnioski. Uważaj jednak, aby nie popełniać błędów:

- pisz zwięźle i na temat. Notatka syntetyzująca ma być kwintesencją twoich przemyśleń, a nie wypracowaniem. Unikaj zatem umieszczania w niej zbyt dużej liczby szczegółów. Wybierz najważniejsze fakty, motywy, wydarzenia. Do dyspozycji masz zaledwie kilka zdań;

- nie opisuj źródeł, nie porównując ich. Jeśli piszesz o danym źródle, odnieś to do kolejnego. Źródła w notatce syntetyzującej mają się przenikać, a nie funkcjonować osobno;

- nie przepisuj fragmentów źródeł, używaj parafrazy. To ma być twoja notatka i twoje wnioski;

- pamiętaj, że najważniejsze w twojej notatce syntetyzującej jest w zasadzie podsumowanie, w którym muszą znaleźć się konkretne wnioski.

Przydatne zwroty

Sformułowania, które mogą przydać ci się podczas pisania notatki syntetyzującej:

- „W przedstawionych materiałach można zauważyć...”

- „W różnych tekstach autorzy poruszają temat...”

- „Według autora...”

- „Z tekstu wynika, że...”

- „W odmienny sposób temat ukazano w...”

- „Drugi tekst skupia się na...”

- „Podobnie jak w...”

- „W obu przypadkach można zauważyć...”

- „W odróżnieniu od pierwszego tekstu...”

- „W przeciwieństwie do...”

- „Zestawione źródła pokazują, że...”

- „Podsumowując...”

- „Z krótkiej analizy źródeł wynika...”

Przykład poprawnie napisanej treści

Temat: Bunt w literaturze na podstawie wybranych lektur.

Motyw buntu w literaturze przewija się od starożytności. Już u Sofoklesa Antygona zbuntowała się przeciwko władzy króla, w obronie boskiego prawa do godnego pochówku brata. Odwrotny rodzaj buntu można z kolei odnaleźć w postaci Konrada z III części „Dziadów” Adama Mickiewicza. Bohater w „Wielkiej improwizacji” sprzeciwia się Bogu, który pozwala na cierpienie Polaków. Jednocześnie Konrad buntuje się przeciwko tyranii rosyjskiego zaborcy, a zatem również nie akceptuje działań obecnej władzy, podobnie jak Antygona. Bunt w literaturze przyjmuje zatem różną postać i może dotyczyć zarówno sprzeciwu wobec świata ziemskiego, jak i boskiego.

Notatka syntezująca i najważniejsze wymagania CKE

Jednym zadaniem na maturze jest napisanie notatki syntezującej dwóch tekstów, które są podane w arkuszu maturalnym. Maksymalnie za to zadanie można otrzymać 4 punkty, jednak notatka syntezująca stanowi problem. W końcu wielu maturzystów zastanawia się, jaki sposób stworzyć dobrą notatkę, która pozwoli osiągnąć maksymalną liczbę punktów na maturze z języka polskiego?

Notatkę syntezującą ocenia się przez pryzmat zasad oceniania, co oznacza, że egzaminator sprawdzający pracę przede wszystkim zwróci uwagę na poniżej wymienione kryteria oceniania:

Przedstawienie stanowiska każdego autora

Zestawienie stanowisk obu autorów

Spójność

Długość notatki.

Poprawność językowa*

Poniższa tabela pozwoli na przeanalizowanie zawartości notatki syntezującej. Zaznaczone odpowiedzi świadczą o tym, że notatka jest napisana w sposób poprawny.

A. Przedstawienie stanowiska każdego autora

1. Czy notatka prezentuje stanowisko obu autorów, a temat dotyczy tego, który pojawia się w poleceniu?	TAK	NIE
2. Czy stopień uogólnienia jest zachowany, tj. czy nie ma zbędnej dygresji, zbyt dużej szczegółowości?	TAK	NIE