Jak napisać felieton
Felieton to gatunek publicystyczno-dziennikarski, który doskonale odnalazł się w świecie gazet i czasopism. Narodziny felietonu przypadają na XVIII w. i idą w parze z rozwojem prasy. Nazwa pochodzi od francuskiego słowa „feuille”, co oznacza kartkę papieru. Początkowo zajmował niewielką dolną część kolumny, poświęcaną w gazetach krytyce i literaturze. Z czasem znalazł stałe miejsce w prasie jako luźny komentarz do bieżących wydarzeń, najczęściej w formie cyklicznej.
Felieton wyróżnia się na tle innych gatunków tekstów, ponieważ jego ramy nie są tak sztywne, jak w przypadku rozprawki, podania czy nawet eseju. Wręcz przeciwnie. Felieton utrzymany jest w swobodnym stylu, często wymaga od autora subiektywnego podejścia do tematu. Ponadto felieton podejmuje zawsze aktualną tematykę i jest tekstem bardziej zwięzłym niż esej. Ze względu na podejmowaną problematykę można wyróżnić różne rodzaje felietonu, np. felieton obyczajowy, literacki, polityczny lub satyryczny.
Przed rozpoczęciem pisania felietonu warto zrobić sobie plan wypowiedzi, dzięki, któremu łatwiej będzie ci zbudować całość tekstu i o niczym nie zapomnieć. Plan pomaga także w zachowaniu logiki wypowiedzi. Oczywiście pisząc felieton, należy trzymać się schematu typowego dla rozbudowanego tekstu i podzielić go na wstęp, rozwinięcie i zakończenie:
- wstęp – na początek nakreśl temat, odnieś się to jakiegoś wydarzenia, przywołaj ciekawą anegdotę. We wstępie możesz także postawić pytania (konkretne pytania do komentowanego zagadnienia, ale mogą to być także pytania retoryczne). Czytelnik powinien z tej części dowiedzieć się, o czym będzie mowa dalej;
- rozwinięcie – to miejsce na twoje rozważania i refleksje, ale także dygresje i przedstawienie swojego punktu widzenia. Mogą pojawić się tu argumenty, potwierdzające twoje przekonania na dany temat. Twój tekst powinien intrygować i pobudzać do dyskusji. Możesz rozwijać swoją wypowiedź, wychodząc od konkretu, który staje się pretekstem do dłuższej refleksji;
- zakończenie – podsumuj, a najlepiej sprawnie spuentuj swoją wypowiedź. W niej także drzemie moc dobrze napisanego felietonu. To miejsce na twoje wnioski, a także na odpowiedź na pytania stawiane na początku tekstu.
Felieton do lat pozostaje gatunkiem lubianym przez czytelników, a wśród wybitnych i poczytnych felietonistów znajduje się długa lista pisarzy i poetów, satyryków, artystów, dziennikarzy i polityków, m.in.: Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Maria Dąbrowska, Wisława Szymborska, Janusz Korczak, Antoni Słonimski, Stanisław Tym, Daniel Passent, Jerzy Pilch, Maciej Stuhr czy Jerzy Urban.
Zwróć uwagę na charakterystyczne cechy felietonu
Wprawdzie felieton jest dość swobodną formą wypowiedzi, ale nawet ta swoboda jest jedną z jego cech charakterystycznych, o których należy pamiętać podczas pisania. Zwróć zatem uwagę na takie aspekty jak:
- swobodna, ale bez potocznych form wypowiedzi. W felietonie możesz pozwolić sobie na język bardziej przypominający mowę codzienną, ale nie przesadzaj. To nadal forma wypowiedzi publicystycznej, a nie rozmowa z kolegą;
- elokwencja i błyskotliwość – zanim zaczniesz pisać, dobrze przemyśl, co chcesz przekazać swoim czytelnikom i czy jesteś w stanie obronić swoje opinie. Felietoniści bywają prekursorami nowych tez i punktów widzenia, stając się powodem do dyskusji i polemik.
- odwaga wypowiedzi – nie bój się wygłaszać kontrowersyjnych tez i poruszać trudnych tematów. Oczywiście bezkompromisowość warto rozsądnie ważyć, jednakże felieton jest tym gatunkiem, w którym możesz sobie pozwolić na więcej. Mimo wszystko pamiętaj, że jeśli zdecydujesz się na poruszanie odważnych tematów, musisz porządnie przygotować się także do obrony swoich przekonań;
- dynamika i tempo wypowiedzi – dobry felieton czyta się jednym tchem. Nie ma tu miejsca na owijanie w bawełnę i pisanie o niczym. Tu liczy się konkret, krótkie zdania i celne spostrzeżenia, zatem zwięzłość wypowiedzi jest tu kluczowa;
- wtrącenia – świetnie budują dynamizm wypowiedzi. W felietonach możesz stosować wtrącenia, o ile nie zgubisz głównego wątku. Możesz je umieszczać w nawiasach, z pomocą przecinków lub myślników;
- pytania i zwroty bezpośrednio do czytelnika – bardzo często spotkasz je w felietonach. To dzięki nim, czytelnik może poczuć, że autor pisze felieton do niego;
- dowcip i poczucie humoru – wiadomo, że w felietonie nie ma miejsca na nudę, za to dobrze brzmi tu luźny styl wypowiedzi. Swoiste przymrużenie oka sprawia, że dobrze sprawdza się tu dowcip, ironia i satyra;
- błyskotliwa puenta – była już o niej mowa, ale warto podkreślić, że dobrze napisany felieton kończy się z przytupem. Można tu spróbować wykorzystać grę słów albo przekornie zmodyfikować jakiś znany slogan. W tym miejscu zdecydowanie dobrze widziana jest kreatywność.
Przydatne zwroty
Felieton nie ma sztywnych ram, a tym bardziej powtarzalnych schematów, ale poniższe sformułowania mogą pomóc ułożyć ci własne:
„Nie wiem, czy też to zauważyliście, ale…”
„Ostatnio przyszło mi do głowy, że…”
„Wydaje się, że wszystko już było, a jednak…”
„Nie chcę być złośliwy, ale…”
„Dobrze, ale kto z nas nie…?”
„Można by pomyśleć, że to żart”
„I tu zaczynają się schody”
„Kiedy już myślę, że nic nie może mnie zaskoczyć, szybko okazuje się, że jednak tkwię w błędzie”
„Nie wiem, kto to wymyślił, ale podejrzewam, że dużo czasu na to nie poświęcił”
„I tak to właśnie wygląda – nie wiadomo czy śmieszne, czy raczej przerażające”
„Można się śmiać albo płakać. Ja wybrałem śmiech”
„Oczywiście wszystko działa świetnie… w teorii”
„To rozwiązanie idealne – zwłaszcza jeśli ktoś nie musi go stosować”
„Brzmi znajomo? No właśnie”
„Czy tylko ja mam wrażenie, że…?”
„Jeśli dotrwaliście do tego momentu – gratuluję!”
„Moim skromnym zdaniem…”
„Być może się mylę, ale…”
„A teraz najlepsze”
