Śmierć pułkownika - streszczenie krótkie
Podmiot liryczny w wierszu „Śmierć pułkownika” opisuje ostatnie chwile Emilii Plater, bohaterki powstania listopadowego, lecz tożsamość tytułowego pułkownika zostaje ujawniona dopiero pod koniec utworu.
Na początku osoba mówiąca w wierszu opisuje lud i żołnierzy, którzy modlą się przed chatą leśnika, gdzie kona pułkownik. Mundurowi i wieśniacy pytają o zdrowie swojego wodza. Żołnierze nie mogą powstrzymać łez, choć na polu bitwy wiele już widzieli.
W kolejnej zwrotce podmiot liryczny skupia się na zachowaniu umierającego pułkownika. Konający prosi, by przyprowadzono jego wiernego konia i cały rynsztunek, by mógł zobaczyć je przed śmiercią. Podmiot liryczny porównuje postawę pułkownika do zachowania legendarnego hetmana, Stefana Czarnieckiego, który kilka wieków wcześniej także walczył przeciwko Moskalom.
W kolejnych zwrotkach podmiot sygnalizuje, że jest już ranek, biją dzwony, i przed chatą leśniczego nikogo nie ma. Wcześniej byli tu bowiem Moskale. Pułkownik jest nazwany rycerzem. Zostaje znaleziony martwy z atrybutami żołnierskimi i z krzyżem w dłoniach.
W ostatniej strofie podmiot liryczny ujawnia tożsamość pułkownika, wódz, żołnierz i bohater powstania listopadowego to kobieta o pięknych licach, Litwinka. Osoba mówiąca w wierszu nazywa ją dziewicą, by podkreślić jej niewinność i młody wiek. Nie odmawia jej jednak bohaterstwa, bo wcześniej określała ją bowiem „starym żołnierzem”. To zestawienie przeciwstawnych cech może być celowe. Wskazuje, że młoda kobieta była tak odważna, jak nie jeden doświadczony, sędziwy wojak.
