Co wpływa na ocenę z zachowania? 7 kryteriów z rozporządzenia

Ocena z zachowania w polskich szkołach od lat budzi wiele kontrowersji. Czy motywuje do przestrzegania zasad, czy jest reliktem przeszłości, który wprowadza niepotrzebne zamieszanie? Jak ocenę z zachowania definiuje polskie prawo? 7 ocenianych obszarów.

Spis treści:

Ocena z zachowania w polskim prawie
Ocena z zachowania. Co się na nią składa?
Jakie znaczenie ma ocena z zachowania?
Oceny z zachowania w innych krajach

Ocena z zachowania w polskim prawie

W Polsce ocena z zachowania jest integralnym elementem systemu edukacji. Zgodnie z art. 44h ust. 1 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty:

Śródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych ustalają nauczyciele prowadzący poszczególne zajęcia edukacyjne, a śródroczną i roczną ocenę klasyfikacyjną zachowania – wychowawca oddziału po zasięgnięciu opinii nauczycieli, uczniów danego oddziału oraz ocenianego ucznia.

Mechanizm przypomina nieco decyzję o braku promocji w klasach I-III – wychowawca zasięga opinii innych osób, jednak przepisy nie precyzują, że uzyskane opinie musi pokrywać się z jego własną.

Począwszy od klasy IV szkoły podstawowej, roczną i końcową ocenę klasyfikacyjną zachowania ustala się według następującej skali:

wzorowe;
bardzo dobre;
dobre;
poprawne;
nieodpowiednie;
naganne.

W klasach objętych kształceniem zintegrowanym ocena z zachowania ma charakter opisowy.

Ocena z zachowania. Co się na nią składa?

Szczegółowe kryteria wpływające na końcową ocenę z zachowania wymienia art. 11. ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych.

Obszary, które powinna uwzględniać śródroczna i roczna ocena z zachowania to:

wywiązywanie się z obowiązków ucznia;
postępowanie zgodne z dobrem społeczności szkolnej;
dbałość o honor i tradycje szkoły;
dbałość o piękno mowy ojczystej;
dbałość o bezpieczeństwo i zdrowie własne oraz innych osób;
godne, kulturalne zachowanie się w szkole i poza nią;
okazywanie szacunku innym osobom.

Odwołanie od oceny, które rodzice lub uczeń mają prawo złożyć w ciągu dwóch dni od zakończenia zajęć dydaktycznych może być skuteczne tylko w przypadku wykazania nieprawidłowości proceduralnych przy jej ustalaniu. Subiektywne opinie i inne niemerytoryczne argumenty nie są brane pod uwagę.

Jakie znaczenie ma ocena z zachowania?

Ocena z zachowania nie może wpływać na końcowe oceny z poszczególnych przedmiotów, nie może też być przyczyną braku promocji do kolejnej klasy, nawet jeśli zachowanie ucznia zostało ocenione jako naganne.

Sprawdź: Rekrutacja do szkół ponadpodstawowych 2024. Kiedy można składać wnioski?

Stopień może jednak odbić się na świadectwie w przypadku uczniów, którzy legitymują się średnią ocen 4,75 lub wyższą. W tym przypadku świadectwo powinno zdobić wyróżnienie w postaci czerwonego paska, jednak tylko w przypadku bardzo dobrej lub wzorowej oceny z zachowania. W innym razie nie pomoże nawet średnia 6,0.

Oceny z zachowania w innych krajach

W szerszej perspektywie ocena z zachowania wydaje się reliktem przeszłości – poza Polską taki system działa tylko na Białorusi.

Pozostałe kraje albo nigdy nie wprowadziły podobnych zapisów, albo funkcjonuje w nich tylko ocena opisowa. W artykule na portalu Edunews Danuta Sterna jako przykłady takich państw wylicza Australię i część stanów USA, a z bliższych nam okolic Finlandię, Holandię, Francję i Szwecję.

Ocena z zachowania budzi wiele kontrowersji. Jej zwolennicy twierdzą, że motywuje uczniów do przestrzegania zasad i promuje pozytywne zachowania. Przeciwnicy argumentują, że ocena ta jest subiektywna i może prowadzić do nieporozumień i konfliktów.

W nowoczesnym systemie edukacji, który w założeniach ma promować indywidualny rozwój ucznia, tradycyjna ocena z zachowania wydaje się przestarzała. Jak na razie nie ma jednak konkretnych doniesień wskazujących, że w najbliższym czasie MEN miałby bliżej przyjrzeć się tej kwestii.