Matura 2025. Nowa lista lektur, pytania jawne na ustny egzamin z polskiego

Matura 2025 z języka polskiego na poziomie podstawowym może być trudniejsza niż w tym roku. Dlaczego? Ile błędów językowych, ortograficznych i interpunkcyjnych będzie można popełnić w wypracowaniu? Sprawdź, jak ma wyglądać arkusz, jakie umiejętności warto poćwiczyć, na czym można zyskać, a na czym stracić cenne punkty.

Spis treści:

Zasady na maturze 2025. Zmiany i najważniejsze informacje

W przyszłym roku egzamin dojrzałości nadal będzie przeprowadzany w dwóch formułach – 2015 i 2023. Jednak maturzyści będą mieli trudniej niż ich starsi koledzy i koleżanki. Zadania w arkuszach nie będą już konstruowane w oparciu o wymagania egzaminacyjnych, ale o podstawę programową w pełnym zakresie. Zasada ta ma obowiązywać także osoby, które w 2025 roku przystąpią do matury po raz kolejny. To duża zmiana.

Arkusz egzaminacyjny w przypadku matury z języka polskiego na poziomie podstawowym w formule 2023 nadal będzie składał się z:

testu Język polski w użyciu (od 5 do 7 zadań za 10 punktów);
testu historycznoliterackiego (od 6 do 15 zadań za 15 punktów);
wypracowania.

Na rozwiązanie wszystkich zadań abiturienci będą mieli 240 minut tak samo, jak w tym roku. Niektóre zadania dalej mogą sprawiać problemy. Uczniowie mogą mieć trudność z notatką syntetyzującą, choć pojawiała się już w arkuszach egzaminacyjnych. Wymaga ona zwięzłego przedstawienia istotnych informacji dla wskazanego tekstu lub tekstów. To jedna z umiejętności, które warto poćwiczyć przed maturą 2025. Można zdobyć lub stracić 4 punkty.

Jednak najwięcej, bo aż 35 punktów, można zdobyć za wypracowanie. Musi ono zawierać co najmniej 300 wyrazów. Co ciekawe, gdy zdający napisze rozdzielnie słowo, które powinno być łącznie, będzie ono liczone, jako dwa wyrazy. Liczby zapisane cyfrą są traktowane, jako jeden wyraz. Zdający realizuje temat w formie wypowiedzi argumentacyjnej, dlatego powinny się w niej znaleźć co najmniej dwa argumenty. Niezależnie od tematu w wypracowaniu należy uwzględnić cztery elementy – dwie lektury (w tym obowiązkową) i dwa konteksty. Komiks, powieść obrazkowa, manga, scenariusz filmowy lub gra komputerowa na maturze 2025 nie zostaną uznane za utwór literacki w wypracowaniu, ale mogą posłużyć, jako kontekst.

W wypracowaniu najmniej punktów można zdobyć za spełnienie formalnych warunków polecenia (1 punkt), a najwięcej za kompetencje literackie (16 punktów), mniej za kompozycję wypowiedzi (7 punktów). Ważne jest jeszcze jedno kryterium oceny. Egzaminatorzy mogą przyznać aż 11 punktów za język wypowiedzi. Oceniają w tym przypadku zakres i poprawność środków językowych (7 punktów), poprawność ortograficzną (2 punkty) i interpunkcyjną (2 punkty).

Cenne punkty można zyskać m.in. dzięki frazeologizmom i wyrazom rzadziej używanym, ale można je stracić za błędy językowe. Szeroki zakres środków językowych i nie więcej niż 5 błędów językowych to nadal 7 punktów, ale za 26 lub więcej błędów zdający je straci. Gdy wypracowanie zawiera jeden błąd ortograficzny, to maturzysta nie traci punktów, za 2 lub 3 błędy ortograficzne nadal otrzymuje jeden punkt, ale w przypadku 4 lub więcej błędów nie otrzyma punktów za ortografię. Warto wiedzieć, że ten sam błąd językowy lub ortograficzny popełniony kilkukrotnie jest liczony, jako jedna pomyłka.

W wypracowaniu na maturze z języka polskiego w 2025 można popełnić sporo błędów interpunkcyjnych. Jeżeli jest ich nie więcej niż 6, to zdający nadal otrzymuje 2 punkty. Jeżeli egzaminator znajdzie w wypracowaniu od 7 do 14 błędów interpunkcyjnych, to maturzysta może liczyć na jeden punkt.

Przeczytaj również: Matura 2024 z języka polskiego na poziomie podstawowym. Odpowiedzi do arkusza CKE

Lista lektur obowiązkowych na maturze 2025

W przyszłym roku do egzaminu dojrzałości z języka polskiego na poziomie podstawowym będzie trzeba przeczytać więcej utworów epickich i dramatycznych niż w tym. Zmiana jest duża. Centralna Komisja Egzaminacyjna podała już listę lektur obowiązkowych na maturze 2025. Są to:

Biblia (fragmenty, w tym: Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy wg św. Jana);
Jan Parandowski, Mitologia (cz. I Grecja);
Homer, Iliada (fragmenty);
Homer, Odyseja (fragmenty):
Sofokles, Antygona;
Legenda o św. Aleksym (fragmenty);
Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty);
Kwiatki św. Franciszka z Asyżu (fragmenty);
Pieśń o Rolandzie (fragmenty);
Gall Anonim, Kronika polska (fragmenty);
Dante Alighieri, Boska Komedia (fragmenty);
Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich;
Piotr Skarga, Kazania sejmowe (fragmenty);
Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki (fragmenty):
William Szekspir, Makbet;
William Szekspir, Romeo i Julia:
Molier, Skąpiec:
Ignacy Krasicki, wybrane satyry:
Ignacy Krasicki, wybrane bajki;
Adam Mickiewicz, wybrane ballady w tym Romantyczność;
Adam Mickiewicz, Konrad Wallenrod;
Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz;
Adam Mickiewicz, Dziady część II;
Adam Mickiewicz, Dziady część III;
Juliusz Słowacki, Balladyna;
Juliusz Słowacki, Kordian;
Aleksander Fredro, Zemsta;
Zygmunt Krasiński, Nie-Boska Komedia;
Bolesław Prus, Lalka;
Bolesław Prus, Z legend dawnego Egiptu;
Eliza Orzeszkowa, Gloria victis;
Henryk Sienkiewicz, Potop;
Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara;
Stanisław Wyspiański, Wesele;
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (tom I – Jesień);
Stefan Żeromski, Przedwiośnie;
Stefan Żeromski, Rozdzióbią nas kruki, wrony…;
Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty);
Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu;
Tadeusz Borowski, Ludzie, którzy szli;
Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat;
Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem;
Albert Camus, Dżuma;
George Orwell, Rok 1984;
Józef Mackiewicz, Droga donikąd (fragmenty);
Sławomir Mrożek, Tango;
Marek Nowakowski, wybrane opowiadanie z tomu Raport o stanie wojennym;
Marek Nowakowski, Górą „Edek”;
Jacek Dukaj, Katedra (z tomu W kraju niewiernych);
Antoni Libera, Madame;
Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie);
Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach);
Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty).

Czytaj również: Pytania jawne matura 2025. Lista pytań i odpowiedzi

Znana jest też lista jawnych zadań w części ustnej matury z języka polskiego. Na rok 2025 podano ich 112. Czasem do jednej lektury wskazano tylko jedno pytanie, ale w wielu przypadkach jest ich znacznie więcej. Na przykład w odniesieniu do Wesela Stanisława Wyspiańskiego CKE stworzyło aż pięć różnych zagadnień:

„Co utrudnia porozumienie między przedstawicielami różnych grup społecznych? Omów zagadnienie na podstawie Wesela Stanisława Wyspiańskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”;
„Rola chłopów i inteligencji w sprawie niepodległościowej. Omów zagadnienie na podstawie Wesela Stanisława Wyspiańskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”;
„Sen o Polsce czy sąd nad Polską? Omów zagadnienie na podstawie Wesela Stanisława Wyspiańskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”;
„Symboliczne znaczenie widm i zjaw. Omów zagadnienie na podstawie Wesela Stanisława Wyspiańskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”;
„Motyw tańca. Omów zagadnienie na podstawie Wesela Stanisława Wyspiańskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”.