Kamienne kręgi w Odrach – skąd wzięły się tutaj głazy jak ze Stonehenge?

Odry to niewielka miejscowość na Kaszubach, którą jakiś czas temu nazwano „polskim Stonehenge”. Wszystko przez skupisko podobnych do oryginału kamiennych kręgów – największe w Polsce i drugie w Europie. Skąd się tu wzięły i czy naprawdę mają moc?

Spis treści:

Rezerwat Przyrody Kamienne Kręgi w Odrach
Badania archeologiczne
Do czego służyły kamienne kręgi i kurhany?
Ciekawostki przyrodnicze

Rezerwat Przyrody Kamienne Kręgi w Odrach

Skupisko charakterystycznych kamieni w Odrach obejmuje 12 kamiennych kręgów oraz 30 kurhanów, w których odkryto około 600 grobów. Najmniejszy krąg ma średnicę 15 m, a największy 33 m. Na każdy krąg składa się od 16 do 29 kamieni wystających z ziemi na wysokość 20 do 70 cm. Jeden lub dwa kamienie znajdują się dodatkowo na środku każdego kręgu.

Od 1958 roku kamienne kręgi są objęte ochroną prawną i stanowią element Rezerwatu Przyrody „Kamienne Kręgi”. Rezerwat utworzono w tym miejscu nie tylko ze względu na niezwykłe archeologiczne znalezisko, ale również z uwagi na rzadkie porosty rosnące na kamieniach. Jest ich tam niemal 100 gatunków. I może nie byłoby nic dziwnego w tym, że głazy zarastają, gdyby nie fakt, że znalezione porosty należą do gatunków wysokogórskich. Niektóre z nich są charakterystyczne dla terenów Skandynawii.

Badania archeologiczne

Przez wiele lat badacze zastanawiali się, skąd w Odrach wzięły się kamienne kręgi. Pod koniec XIX wieku jeden z naukowców, Abraham Lissauer stwierdził, że muszą one pochodzić z epoki neolitu – pomylił się o jedyne 2 tysiące lat. Jakiś czas później ich ustawienie przypisano Prasłowianom – miały one być germańskim miejscem kultu. W 1914 roku za pomiary kamieni wziął się geodeta Paul Stephan, który stwierdził, że głazy stanowiły historyczne planetarium. Jego teoria nie została obalona i jest aktualna do dziś. Jednak dopiero w 1962 roku dr Jerzy Kmieciński wysnuł hipotezę, że jest to cmentarzysko skandynawskich ludów.

Według aktualnej wiedzy polskie Stonehenge w Odrach jest cmentarzyskiem Gotów złożonym z rodzinnych grobowców i pochodzi z I i II wieku n.e. Plemię to przybyło na te tereny najprawdopodobniej na początku I wieku n.e. i żyło tam przez jakieś 150 lat. W czasie prowadzonych w tym miejscu wykopalisk znaleziono tutaj mnóstwo przedmiotów, przybliżających codzienne życie Gotów: ceramikę, przybory i narzędzia. Można je obecnie oglądać w Muzeum Historyczno-Etnograficznym w Chojnicach.

Przeczytaj również: Kurhany – niezwykłe pochówki z epoki kamienia

Do czego służyły kamienne kręgi i kurhany?

Kamienne kręgi i kurhany wykorzystywano głównie do pochówków. Goci chowali bowiem swoich zmarłych w kurhanach z kamiennym nasypem, w kamiennych kręgach, a do tego każdy grób oznaczali stojącym pionowo kamieniem. Krąg miał również znaczenie kultowe – Goci wierzyli w moc koła, dlatego to właśnie w takich miejscach zbierali się na narady albo na biesiady. W kręgu nic złego nie mogło się stać.

Osobom, które chcą sprawdzić, jak dużą moc mają kręgi i całe to miejsce, przygotowano w rezerwacie specjalne miejsce – Elipsę. Dzięki temu nie ma potrzeby przytulania się do kamieni, a można poczuć magię. Podobno w Elipsie, oddalonej kilka kroków od dziesiątego kręgu, promieniowanie ma być wyjątkowo wysokie.

Ciekawostki przyrodnicze

Do kamiennych kręgów zjeżdżają nie tylko archeolodzy, ale także wszystkie osoby, które interesują się nadprzyrodzonymi mocami natury i miejscami o wyjątkowej energii. Według astronomów kurhany i kręgi to miejsca mocy, skupiające energię Ziemi i Kosmosu. Nieco bardziej naukowe teorie mówią, że tak ustawione kamienie niekoniecznie muszą być cmentarzem. Mogą być swego rodzaju kalendarzem albo zegarem, który odlicza czas do jakichś ważnych wydarzeń.

W kamieniach, które znajdują się w Odrach, najbardziej wyjątkowe są jednak nie magiczne mocne, ale niespotykane na nizinach porosty. Odkryto je w 1976 roku, gdy do archeologów dołączyli lichenolodzy. Wówczas rozróżniono kilkadziesiąt gatunków porostów i mchów, charakterystycznych raczej dla tundry i terenów górzystych niż takiej niziny. Ich obecność na głazach świadczy o niezwykle czystym powietrzu i specyficznym mikroklimacie tego miejsca. Aż 40 z porastających kamienie porostów jest obecnie zagrożona wyginięciem – dużą rolę odegrał w tym człowiek. Mnóstwo osób zwiedzających kręgi przytula się bowiem do kamieni, chcąc poczuć płynącą z nich energię. Ze względu na to, wprowadzono zakaz przytulania.

Rozrzucone pośrodku niczego kamienie nie robią dużego wrażenia. Nie są szczególnie monumentalne ani piękne. W miejscu tym panuje jednak wyjątkowa atmosfera mistycyzmu, którą podsyca otaczający kamienie las. Tutaj nawet najwięksi sceptycy mocy płynących z natury przyznają, że jest tu magicznie.

Przeczytaj również: Kamienny Las na Roztoczu. Co kryją wyjątkowe kamieniołomy?