Spis treści:
- Niebieskie Źródła. Na ich dnie widać pulsujący piasek
- Unikalna przyroda w dolinie Pilicy. Co czwarty gatunek objęty ochroną
- Nie tylko podwodne gejzery. Atrakcje w pobliżu Niebieskich Źródeł
Niebieskie Źródła. Na ich dnie widać pulsujący piasek
Rezerwat przyrody Niebieskie Źródła leży na terenie Tomaszowa Mazowieckiego w województwie łódzkim. Decyzja o jego utworzeniu zapadła już w 1961 roku, a ochroną objęto prawie 30 ha ziemi. Pierwszy rezerwat, Cisowa Góra, powstał 8 lat wcześniej, co czyni Niebieskie Źródła jednym z najstarszych tego typu obiektów na terenie Polski (obecnie jest ich ponad 1500).
Powodów do specjalnej ochrony tego obszaru jest kilka, jednak sercem rezerwatu są bez wątpienia źródła krasowe zwane wywierzyskami, które charakteryzują się silnym wypływem wody, w przypadku Niebieskich Źródeł to ok. 80 litrów na sekundę. Choć same wywierzyska nie są szczególnie rzadkie, te konkretne stanowią unikat w skali całego kontynentu.
Zwykle źródła krasowe powstają w rejonach górskich, ich formowanie na terenach nizinnych jest osobliwym zjawiskiem.
Nazwa źródeł i całego rezerwatu pochodzi od krystalicznie czystej niebiesko-zielonej wody, która oświetlana promieniami słońca potrafi mienić się wszystkimi kolorami tęczy. O przejrzystości okolicznych wód najlepiej świadczy fakt, że stojąc na brzegu bez trudu możemy przyglądać się pulsującemu dnu na głębokości dochodzącej do 2,5 metra. Za poruszanie zalegającego w basenach źródliskowych piasku odpowiadają niewielkie gejzery powstałe w pęknięciach wapiennych skał.
Źródła dają początek biegowi rzeki Jana, a sprytny eksperyment wykazał, że są one połączone z przepływającą w pobliżu Ginącą. Aby potwierdzić wcześniejsze przypuszczenia, do strumienia wlano barwnik – fluorosceinę. Po zbadaniu wody z Niebieskich Źródeł wykryto w niej ślady tej substancji. Co ciekawo pojawiła się ona również w ciekach na przeciwnym brzegu Pilicy, co potwierdza istnienie rozbudowanego, podziemnego systemu szczelin krasowych.
Unikalna przyroda w dolinie Pilicy. Co czwarty gatunek objęty ochroną
Ok. 25 proc. rosnących w rezerwacie Niebieskie Źródła roślin to gatunki rzadkie. Wśród nich znajdziemy m.in. cis pospolity, różanecznik żółty, turówka wonna czy kosodrzewina.
Dolina Pilicy to także jedno z najlepszych w Polsce stanowisk obserwacji ornitologicznych. Na terenie rezerwatu mieszka ok. 75 gatunków ptaków, w tym kilka spotykanych bardzo rzadko, np. remiz, krętogłów czy zimorodek. Znajdziemy tu także kilka gatunków kaczek i duże skupiska łabędzi. Niebieskie Źródła są szczególnie atrakcyjne dla ptaków zimujących w Polsce, bo woda w zbiornikach źródliskowych nigdy nie zamarza.
Rezerwat i jego wody są też schronieniem kilku gatunków ryb (m.in. szczupaków i okoni), licznych płazów i jeszcze liczniejszych bezkręgowców – np. szczeżui wielkiej, największego spośród występujących w Polsce małży.
Nie tylko podwodne gejzery. Atrakcje w pobliżu Niebieskich Źródeł
Wszyscy, którzy satysfakcję czerpią ze spotkań z nieco większymi zwierzętami z pewnością chętnie odwiedzą Ośrodek Hodowli Żubrów w pobliskich Smardzewicach, który powstał tu jeszcze przed wojną (w 1934 roku).
Sprawdź: Skarby na dnie mórz i oceanów. Odkrycia podwodnych archeologów
Jeszcze bliżej, bo w Tomaszowie Mazowieckim na ulicy Pod Grotami turyści znajdą wejście do Podziemnej Trasy Turystycznej "Groty Nagórzyckie". Najdłuższy korytarz i jednocześnie trasa udostępniona turystom mierzy ok. 130 metrów. Największa grota nazywana Królewską ma 30 m długości, 25 m szerokości i 3 m wysokości. W przeszłości wydobywano z nich bogaty w kwarc piasek, a według doniesień prasowych z lat 30. od kompleksu jaskiń odchodził kiedyś 3-kilometrowy tunel, którym na drugą stronę wzgórza przemieszczały się całe oddziały kawalerzystów.
Tuż obok Niebieskich Źródeł, bo po drugiej stronie ulicy Modrzewskiego trafimy do Skansenu Rzeki Pilicy – pierwszego w Polsce muzeum na wolnym powietrzu poświęconego rzece. Znajdziemy w nim zabytkowy drewniany młyn wodny i wystawę kilkudziesięciu kamieni młyńskich. Największym zainteresowaniem cieszy się jednak unikalny eksponat wojskowy – jedyny na świecie eksperymentalny, opancerzony ciągnik artyleryjski Luftwaffe na podwoziu SdKfz 8, nazywany potocznie „Lufcikiem”. Pojazd wydobyto z wód Pilicy w 1999 roku – 54 lata po zatonięciu.
Po tej samej stronie ulicy zlokalizowany jest też parking na blisko 130 samochodów i 5 autokarów, gdzie swoje pojazdy mogą zostawić wszyscy zwiedzający skansen i urokliwy rezerwat przyrody.
Źródła: www.punktdlaprzyrody.lasy.gov.pl; www.skansenpilicy.pl; www.grotynagorzyckie.pl
Czytaj także:
Zalipie – malowana wieś. Kwiaty malują tam nie tylko na domach
Krzywa Wieża w Toruniu. Przed rozbudową miała tylko trzy ściany
Największe twierdze nad Bałtykiem. Nie wszystkie można zwiedzać przez cały rok
