Spis treści:
- Kamieniołom Kopulak – marsjański krajobraz niedaleko Kielc
- Czy w Kopulaku wciąż wydobywa się czerwony piaskowiec?
- Kopulak i dinozaury. Odkrycie z początku XXI wieku
- Jak dojechać do kamieniołomu Kopulak?
Kamieniołom Kopulak – marsjański krajobraz niedaleko Kielc
"Polskiego Marsa" odwiedzimy w województwie świętokrzyskim, niedaleko Suchedniowa. Główną atrakcją tego miejsca są czerwone piaskowce i wypełniające wyrobisko sztuczne jezioro, które dzięki minerałom uwalnianym ze skał przybiera podobny, marsjański kolor. Rdzawo-pomarańczowo-czerwoną barwę nadają im związki żelaza i kilku innych metali ciężkich, a efekt potęguje kolor samego dna.
Zobacz: Czym jest Łuk Mużakowa? Geologiczna atrakcja Polski
Widoki zachwycają, o czym łatwo przekonamy się przeglądając niemal wyłącznie pozytywne opinie odwiedzających kamieniołom turystów. Niecodzienny krajobraz można jednak podziwiać tylko z brzegu lub leśnej ścieżki ciągnącej się nieopodal czerwonego jeziorka – pływanie jest surowo zabronione nie tylko ze względu na obecność potencjalnie niebezpiecznych substancji, ale też z powodu ostrych krawędzi skał skrywających się poniżej lustra wody.
Czy w Kopulaku wciąż wydobywa się czerwony piaskowiec?
Historia wydobycia czerwonego piaskowca w suchedniowskim kamieniołomie sięga 1929 roku. Intensywne, dobrze udokumentowane wydobycie trwało tu od lat 60, aż do 1999 roku, gdy kamieniołom został zamknięty, a wyrobisko zalane. Inaczej niż w przypadku wielu innych podobnych atrakcji Kopulak doczekał się reaktywacji działań wydobywczych za sprawą firmy Sosnowica, która przejęła tereny kamieniołomu i wznowiła jego pracę w 2014 roku.
Kopulak to jeden z dwóch kamieniołomów czerwonego piaskowca na terenie województwa świętokrzyskiego i jeden z trzech takich obiektów w całej Polsce.
Wydobywany tu piaskowiec znajduje szerokie zastosowanie w budownictwie – produkcji płyt chodnikowych, krawężników oraz elementów dekoracyjnych, takich jak balustrady czy postumenty. Przykłady wykorzystania tego surowca można podziwiać np. w Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach, jednak najbardziej znany element wyrzeźbiony z czerwonego piaskowca to cokół pomnika Fryderyka Chopina w Łazienkach Królewskich (te konkretne bloki nie pochodziły z samego Kopulaka, ale wycięto je z tego samego złoża. W okolicy Suchedniowa i Wąchocka piaskowiec wydobywano w kilkunastu lokalizacjach).
Kopulak i dinozaury. Odkrycie z początku XXI wieku
Czerwony piaskowiec w okolicach Gór Świętokrzyskich liczy sobie ok. 250 milionów lat. Formowanie tych skał datuje się na wczesny trias (najstarszy okres mezozoiku). Płynęła tędy wówczas szeroka i dość płytka rzeka, która wpadała do morza pokrywającego znaczną część Polski i Niemiec. Trzeba pamiętać, że to pewne uproszczenie – na Ziemi panował wtedy zupełnie inny układ kontynentów, właśnie rozpadała się Pangea (superkontynent), a przyszła Europa stykała z Ameryką.
To, że w okolicach Kopulaka płynęła wtedy rzeka ustalono na podstawie odkryć z pierwszych lat XXI wieku (2001-2003). Wówczas w opuszczonym niedawno kamieniołomie znaleziono szczątki prehistorycznych gadów, płazów i archozaurów – wyodrębnionej grupy gadów naczelnych, najbardziej rozwiniętych przedstawicieli tej gromady.
Paleontolodzy do dziś mają problemy z jednoznacznym określeniem gatunków, które należy zaliczać do tej grupy. Możemy jednak bezpiecznie przyjąć, że ślady archozaurów z suchedniowskiego kamieniołomu pozostawili jedni z ostatnich przodków "dinozaurów właściwych", które niepodzielnie panowały w świecie zwierząt od ok. 250 do 66 milionów lat temu.
Odkryj: Tajemnice tetrapodów. Węże i ptaki to czworonogi?
W przyjętej obecnie nomenklaturze archozaury obejmują ostatniego wspólnego przodka krokodyli i ptaków oraz wszystkich jego potomków – w tym oczywiście dinozaury. Ślady prehistorycznych stworów na terenie Kopulaka są liczne i stosunkowo łatwe do znalezienia co przyciąga w te rejony nie tylko wykwalifikowanych paleontologów, ale też pasjonatów, którzy chcą na własnej skórze poczuć dreszczyk emocji towarzyszący podziwianiu śladów życia zamieszkującego planetę setki milionów lat przed pojawieniem człowieka.
Jak dojechać do kamieniołomu Kopulak?
Kamieniołom Kopulak leży na terenie Suchedniowa. Aby do niego trafić, musimy skręcić z ul. Langiewicza w ul. Szeroką i po ok. 500 metrach odbić w utwardzoną drogę po prawej stronie.
Jeżeli przegapimy zakręt i pojedziemy dalej prosto trafimy na kolejną atrakcję turystyczną tych okolic – rezerwat geologiczny "Oczy Ziemi" obejmujący tereny innego świętokrzyskiego kamieniołomu – Gębury.
Źródła: kurierkamieniarski.pl; sosnowica.com.pl; pgi.gov.pl; mojeswietokrzyskie.pl
Czytaj także:
Tajemniczy spodek z jeziora Pogoria. Jaka jest historia nietypowego obiektu?
Włoskie klimaty w polskich miastach. Gdzie można znaleźć polską Wenecję?
Okolnica jak statek kosmiczny. Gdzie w Polsce leżą te nietypowe miejscowości?
