Spis treści:
- Czarna pszczoła, czyli zadrzechnia fioletowa
- Gdzie występuje czarna pszczoła?
- Zwyczaje i ciekawostki dotyczące czarnej pszczoły
- Ochrona czarnych pszczół
Czarna pszczoła, czyli zadrzechnia fioletowa
Czarna pszczoła, której poprawna nazwa to zadrzechnia fioletowa (Xylocopa violacea), jest największą pszczołą występującą w naszym kraju. Porównując znane nam owady, rzeczywiście jest całkiem pokaźna – może mieć aż 3,5 cm długości. Jej spory rozmiar wzbudza zainteresowanie, ale i strach – zupełnie niepotrzebnie, gdyż nie jest wcale bardziej groźna od najpopularniejszej polskiej pszczoły.
Zadrzechnia to niezwykle „elegancki” owad – ma czarne ciało i ciemnofioletowe, połyskujące skrzydła. Samice mają 12-członowe czułki, a samce 13-członowe. Na końcu ciała zadrzechnia ma parę kolców.
Choć występuje dosyć rzadko, z pewnością ją rozpoznasz. Jest dużo większa od much i znacząco różni się wyglądem od pozostałych zapylaczy.
Gdzie występuje czarna pszczoła?
Zadrzechnia fioletowa występuje na dużym obszarze półkuli północnej, dlatego nazywana jest gatunkiem palearktycznym. Jej populacje obserwowano między innymi w następujących lokalizacjach:
- na Półwyspie Iberyjskim,
- w Tadżykistanie,
- w środkowych Chinach,
- w północnych Indiach,
- w krajach basenu Morza Śródziemnego,
- w Wielkiej Brytanii,
- w Niemczech,
- w Szwecji.
Czarna pszczoła występowała w Polsce bardzo nielicznie od połowy XIX wieku do lat 30. XX wieku. Od tego czasu nie była w naszym kraju widywana, dlatego w 2002 roku uznano ją za gatunek wymarły. Nie można było jednak sprawdzić tego na 100%, dlatego w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt Ginących i Zagrożonych oznaczono ją jako „gatunek prawdopodobnie wymarły”. Okazuje się, że taka klasyfikacja była bardzo trafiona, gdyż czarna pszczoła nie wymarła całkowicie, co więcej: powróciła! W 2005 roku zaobserwowano ją na kilku stanowiskach, między innymi w Poleskim Parku Narodowym, Bieszczadach Zachodnich, Wrocławiu, Oławie, Miechowie oraz Włoszczowie.
Przeczytaj również: Największe owady w Polsce. Jeden z nich pustoszy ogrody
Zwyczaje i ciekawostki dotyczące czarnej pszczoły
Choć czarne pszczoły nie należą do groźnych gatunków, nie warto zbliżać się do ich gniazd. To raczej samotnice, które czując się zagrożone, mogą zaatakować i użądlić. Samice zakładają gniazda samodzielnie, wygryzając żuwaczkami korytarze z przegródkami, w których pojedynczo umieszczają jaja. Gdy mała pszczoła dorośnie, wygryza dziurkę w gnieździe i je opuszcza.
Zadrzechnia fioletowa jest gatunkiem ciepłolubnym, najchętniej zamieszkującym suche stepy, polany i obrzeża lasów. Z tym związana jest odpowiedź na pytanie, które nurtuje badaczy: dlaczego pszczoła wróciła do Polski? Eksperci sądzą, że może mieć to związek z ocieplaniem się klimatu, gdyż gatunek ten lubi wyższe temperatury. Nic nie jest nam jednak dane na zawsze, dlatego – choć populacja pszczół czarnych się zwiększa – nie można być pewnym, że przetrwa.
Ochrona czarnych pszczół
Powodem, dla którego zadrzechnia mogła zniknąć z naszych terenów, była prawdopodobnie niewystarczająca liczba siedlisk, czyli zmniejszanie się terenów stepowych i usuwanie spróchniałych drzew. Jak więc dzisiaj można chronić czarną pszczołę? Od 2002 do 2014 roku zadrzechnia fioletowa była objętą całkowitą ochrona gatunkową. Od 2014 roku gatunek ten jest objęty częściową ochroną gatunkową. Oznacza to oczywiście, że nie można pszczół zabijać ani likwidować ich gniazd.
Można także zrobić coś więcej niż tylko nie zabijać przedstawicieli pszczoły czarnej. Za siedliska obiera ona sobie stare, spróchniałe drzewa, dlatego przyrodnicy apelują, aby nie usuwać martwych drzew czy pni. Jeśli masz taką możliwość, warto na wysokości około 3 metrów (na drzewie czy w altanie) umieścić drewniane klocki z wywierconymi otworami o średnicy 10-20 mm. Zadrzechnia być może zaanektuje je jako swoje gniazdo i bezpieczne miejsce do złożenia jaj.
Jak jeszcze można pomóc temu zapylaczowi? Ważne jest sadzenie roślin, które lubi. Gatunki, za które szczególnie będzie wdzięczna zadrzechnia to:
- kozibród łąkowy,
- lebiodka pospolita,
- koniczyna,
- orlik pospolity,
- cieciorka pstra,
- żmijowiec zwyczajny,
- śliwa,
- głóg.
Drobnym gestem, który może przyczynić się do odbudowy populacji pszczół (wszystkich gatunków), jest też rezygnacja z chemicznych oprysków. Natomiast jeśli są niezbędne, ich wykonywanie lepiej przesunąć w czasie – po oblocie pszczół, czyli wieczorem. Środki chemiczne są trujące dla zapylaczy.
Nie od dziś wiadomo, że pszczoły są kluczowym elementem ekosystemu. Są zapylaczami, więc od nich zależy bioróżnorodność i przetrwanie wielu gatunków roślin. Choć to niewielkie stworzenia, mogą mieć wpływ na to, czy człowiek będzie miał co jeść – dzięki zapylaniu rozmnaża się około 80% roślin niezbędnych do produkcji żywności.
Przeczytaj również: Patyczaki – specyficzne owady łatwe do hodowli w domu
Źródła: gov.pl, wseiz.pl
Przeczytaj również:
Grzyb z „The Last of Us” naprawdę istnieje. W zombie zmienia... owady
Telefony komórkowe szkodzą pszczołom? Te pożyteczne owady wciąż są zagrożone
Karaczany – zadziwiające owady o wielu twarzach
