Spis treści:
- Uderzenia pioruna w człowieka – jak często się zdarzają?
- Co dzieje się z ciałem człowieka, gdy uderza w nie piorun?
- Co to jest figura Lichtenberga?
Uderzenia pioruna w człowieka – jak często się zdarzają?
Piorun to ogromna energia, która może być zabójcza. Trafienie błyskawicą nie zawsze jest jednak śmiertelne. Najczęściej pozostawia ślady, czasami w postaci poważnych problemów zdrowotnych. Szacuje się, że ok. 10% osób rażonych piorunem umiera, zwykle na zawał serca. Teoretycznie ryzyko zgonu nie jest więc duże, tym bardziej że porażenia zdarzają się niezwykle rzadko.
Zgodnie z szacunkami amerykańskiej agencji CDC, prawdopodobieństwo uderzenia pioruna w człowieka wynosi mniej niż jeden do miliona. Jest tak dlatego, że piorun wybiera najkrótszą drogę do ziemi, czyli najczęściej „celuje” w najwyższe obiekty, takie jak maszty, wieże, piorunochrony na szczytach bloków czy wysokie drzewa. Człowiek jest więc zagrożony głównie na dużych pustych obszarach, na przykład na łące czy polu uprawnym. Duże ryzyko porażenia istnieje także w górach (wystarczy przypomnieć dramat turystów na Giewoncie sprzed kilku lat).
Właśnie dlatego podczas burzy należy przede wszystkim unikać takich miejsc. Najlepiej schronić się w budynku i zamknąć okna. Jeśli nie jest to możliwe, to przynajmniej trzeba się postarać, aby nie stanowić najwyższego punktu w okolicy.
Najważniejszą zasadą bezpieczeństwa jest tak zwana reguła 30/30. Gdy zobaczysz błyskawicę, zacznij liczyć. Jeżeli grzmot usłyszysz, zanim doliczysz do 30, pilnie szukaj schronienia. Po ostatnim uderzeniu pioruna nie powinno się wychodzić przez kolejnych 30 minut.
Przeczytaj również: Laser działa lepiej niż piorunochron. Jak to możliwe?
Co dzieje się z ciałem człowieka, gdy uderza w nie piorun?
Piorun jest chwilowym wyładowaniem atmosferycznym o bardzo dużym ładunku elektrycznym. Może dojść do niego między chmurami lub między chmurą a ziemią. Porażenie człowieka polega na gwałtownym przepływie prądu o wysokim napięciu, które przechodzi po ciele do ziemi.
Temperatura we wnętrzu pioruna wynosi około 8 tys. stopni Celsjusza. Czas kontaktu błyskawicy z rażonym człowiekiem trwa zwykle około 0,0001–0,001 sekundy. To wystarczy, aby spowodować nieodwracalne zmiany, choć takie zdarzenie nie musi być śmiertelne.
Dodatkowym zagrożeniem dla człowieka jest także powstanie fali uderzeniowej z bardzo silnym podmuchem powietrza. Uszkodzenia ciała u osób porażonych piorunem nie zawsze więc wynikają wyłącznie z przepływu prądu, ale także z działania innych potężnych sił.
Uderzenie pioruna w człowieka ma najczęściej jeden z poniższych przebiegów:
- trafienie bezpośrednio w ludzkie ciało,
- wyładowanie iskrowe, powodujące przejście prądu po powierzchni ciała,
- uderzenie pioruna w ziemię w pobliżu osoby,
- fala uderzeniowa, która powoduje uraz mechaniczny, na przykład potłuczenia.
Chcesz wiedzieć, co dzieje się z ciałem człowieka, gdy uderza w nie piorun? Zwykle zachodzą w nim zmiany, które zależą od kilku czynników. Są to:
- rodzaju prądu,
- kierunek przepływu energii.
Znaczenie ma również to, czy osoba jest rażona bezpośrednio, czy nie, na przykład przez porażenie krokowe, boczne lub kontaktowe.
Najmniej groźne jest rażenie krokowe. Polega ono na tym, że człowiek jest w pozycji wykroku, a między jedną a drugą nogą występuje różnica potencjałów. Prąd nie dotyka wówczas ważnych dla życia organów, a efektem są „jedynie” poparzenia.
Najbardziej ryzykowne jest uderzenie pioruna w głowę lub jej okolice. Następnie prąd biegnie przez tkanki aż do serca i uchodzi przez nogę. Bardzo często w takim przypadku następuje omdlenie, nierzadko również zatrzymanie akcji serca i oddechu.
Co się dzieje z człowiekiem, gdy piorun uderza blisko niego? To także zależy od okoliczności. Błyskawica nie musi porazić cię bezpośrednio, abyś doznał groźnych obrażeń. Powszechnie spotykane są głównie uszkodzenia wzroku.
Przeczytaj również: Od czego zależy kolor pioruna i o czym mówi jego barwa?
Co to jest figura Lichtenberga?
Na skórze osób rażonych piorunem dość często pojawia się tzw. figura Lichtenberga. Co to jest? Nazwa pochodzi od nazwiska Georga Christopha Lichtenberga, który opisał je jako pierwszy. Są to czerwone lub brunatne rany układające się w charakterystyczny wzór rozgałęzionych drzew, liści, błyskawic, kwiatów lub drzew. Wyglądają, jakby wszystkie naczynia krwionośne nagle zaczęły być widoczne tuż pod skórą.
Jest to konsekwencją przepływu silnego prądu przez ludzkie ciało. Wzory Lichtenberga najczęściej są niewielkie, ale mogą również pokrywać większą część ciała. Zazwyczaj goją się w ciągu kilku dni, do kilku tygodni.
Jak widać, uderzenie pioruna, choć niezwykle rzadkie, może się wiązać z bardzo poważnymi skutkami zdrowotnymi. Jeśli porażonemu uda się przeżyć, może mieć problemy ze wzrokiem, układem krążenia i wieloma innymi narządami. Właśnie dlatego, trzeba zachowywać ostrożność podczas burzy i pod żadnym pozorem nie lekceważyć ogromnej niszczącej siły, jaką ze sobą niesie.
Odpowiedzi do zadań z podręczników z fizyki znajdziesz tutaj:
Zrozumieć fizykę. Klasa 1.Podręcznik. Zakres rozszerzony - rozwiązania i odpowiedzi
Fizyka. Klasa 1. Zbiór zadań. Zakres rozszerzony – rozwiązania i odpowiedzi
Fizyka. Klasa 2. Podręcznik. Zakres rozszerzony – rozwiązania i odpowiedzi
