Spis treści:
- Karaczany – gatunki i charakterystyka
- Nietypowe zwyczaje godowe karaczanów
- Co jedzą karaczany?
- Karaczany w domu, czyli… pospolite prusaki
- Karaczany jadalne – azjatycki przysmak
Karaczany – gatunki i charakterystyka
Szacuje się, że na świecie istnieje około 4,5 tysiąca gatunków karaczanów. Lubią ciepło i wilgoć, dlatego większość gatunków żyje w krajach tropikalnych. W Europie najczęściej spotykane gatunki to:
- Blattella germanica (karaczan prusak),
- Periplaneta Americana (przybyszka amerykańska),
- Blatta orientalis (karaczan wschodni) – nazywany karaluchem,
- Supella longipalpa (karaczan pręgowany).
W Polsce można spotkać 16 gatunków karaczanów, z czego dwa z nich mogą się okazać dla człowieka bardzo uciążliwe: prusaki oraz karaluchy.
Przeczytaj również: Największe owady w Polsce. Jeden z nich pustoszy ogrody
Jak wygląda karaczan? To charakterystyczny owad o brązowoczarnym albo złotobrązowym ubarwieniu. Dorosłe osobniki karaluchów mają wielkość od 20 do 24 milimetrów, natomiast prusaków – 10-15 milimetrów. Cechą charakterystyczną prusaka są jego długie i ruchliwe czułki oraz 4 pary odnóży. Prusaki mają skrzydła, ale – podobnie jak karaczany wschodnie – nie potrafią latać.
Nietypowe zwyczaje godowe karaczanów
W sprzyjających warunkach cykl życia karaczana trwa około 170 dni. Są to owady rozmnażające się bardzo szybko. Karaczany wydzielają feromony, którymi przyciągają inne osobniki swojego gatunku. Co 2-3 tygodnie samice produkują kapsuły zawierające 30-40 jaj. Oznacza to, że prusaki mogą znacznie zwiększyć swoją liczebność w bardzo krótkim czasie. Dlatego pozbycie się ich z mieszkania bywa tak trudne.
U karaczanów można zaobserwować duże zróżnicowanie w rozmnażaniu. Niektóre gatunki wytwarzają jaja lub inkubują je wewnętrznie, ale są także osobniki żyworodne, jak np. Diploptera punctata, z rodziny Blaberidae.
Co ciekawe, istnieje tzw. mleko z karalucha, bo owad może wyprodukować odżywczą wydzielinę białkową do karmienia swoich młodych podczas inkubacji. W wyjątkowych sytuacjach, gdy brakuje samców, samice mogą rozmnażać się przez podział ich niezapłodnionych jaj.
Co jedzą karaczany?
Karaczany są gatunkiem wszystkożernym – w skrajnych przypadkach mogą zjadać się wzajemnie, a nawet żywić się swoimi odchodami. Najczęściej jednak zjadają resztki jedzenia pozostawione na kuchennym blacie czy stole oraz niezbyt szczelnie zapakowane produkty znajdujące się w kuchennych szafkach. Większość osobników spędza znaczną część swojego życia w bezpiecznych kryjówkach, opuszczając je jedynie w nocy, w celu zdobycia pożywienia i wody. W poszukiwaniu pokarmu nie zapuszczają się zbyt daleko – to dlatego nie zawsze łatwo jest je od razu zauważyć. Podczas gdy samce aktywnie żerują prawie codziennie, samice zwykle spędzają 75% swojego życia w kryjówkach – nie wychodzą nawet na poszukiwania pokarmu. Są bardzo wytrzymałe na brak pożywienia. Jeśli mają dostęp do wody, bez jedzenia są w stanie przeżyć nawet 45 dni.
Karaczany w domu, czyli… pospolite prusaki
Jeśli kątem oka zauważysz niezbyt małego, przemykającego kuchnią owada… jest duże prawdopodobieństwo, że będzie to właśnie karaczan. Niestety ich obecność w domu oznacza sporo problemów – zanieczyszczają produkty spożywcze, roznoszą chorobotwórcze bakterie, ich odchody stanowią dla ludzi silny alergen, a dodatkowo wydzielają nieprzyjemny zapach. Czy karaczany gryzą? Na szczęście nie. Są jednak niebezpieczne dla człowieka ze względu na przenoszenie chorób. Poza tym – nie ma co ukrywać – owady w domu, a szczególnie w kuchni są po prostu trudne do zniesienia.
Zauważenie jednego brązowoczarnego robaka oznacza, że prawdopodobnie jest ich więcej. Nie biorą się znikąd – w blokach najczęściej wchodzą do mieszkania z klatki schodowej. Przemieszczają się rurami i kanalizacją i przenoszą między mieszkaniami, wykorzystując szczeliny i instalacje. Problemem są blokowiska, w których wciąż funkcjonują zsypy na śmieci – prusaki mają czym się żywić, więc zalęgają się tam i rozmnażają. Choć w internecie można znaleźć domowe sposoby na pozbycie się prusaków – na dłuższą metę są one nieskuteczne. Jeśli zobaczysz przynajmniej jednego osobnika, zleć dezynsekcję mieszkania.
Karaczany jadalne – azjatycki przysmak
W Europie większość osób wzdrygnie się na samą myśl o zjedzeniu jakiegokolwiek owada. Szczególnie jeśli mowa o robakach, które są większych rozmiarów. W Azji natomiast zarówno karaczany, jak i świerszcze, karaluchy, a nawet pająki są prawdziwym przysmakiem. Karaczany zjada się tam w różnych postaciach: grillowane, smażone na głębokim tłuszczu, marynowane albo suszone. Jak smakują? Ci, którzy je jedli twierdzą, że w smaku są niczym tłusty kurczak. Czy za jakiś czas zagoszczą jako standardowa pozycja w restauracyjnym menu? Niewykluczone. Już teraz owady serwuje Noma – jedna z najlepszych restauracji na świecie (często uznawana nawet za najlepszą), znajdująca się w Kopenhadze.
Przeczytaj również: Mącznik młynarek w burgerze – fanaberia czy jedzenie przyszłości?
Karaczany, do których należą niezbyt mile widziane w naszych domach prusaki, u większości osób wzbudzają nie tyle lęk, ile odrazę. Nic dziwnego – zanieczyszczają produkty spożywcze, a ich pozbycie się bywa naprawdę trudne. Czy to się zmieni i wkrótce – podobnie jak w Azji – staną się przysmakiem? Nie jest to wykluczone.
Oprac. Redakcja
Źródła: stanzdrowia.pl, myanimals.com, bryk.pl
Odpowiedzi do zadań z podręczników znajdziesz tutaj:
Biologia – wyjaśnienia do zadań z podręcznika
Odpowiedzi do zadań z podręcznika do biologii
Biologia – rozwiązania zadań z zeszytu ćwiczeń
Komentarze (0)